Antoon de Lange
Fatale achtervolging - 1945

De gebeurtenissen op 7 mei 1945
Tegen de avond was er een bevrijdingsbijeenkomst voor het gemeentehuis in Ouderkerk. Dichtbij, in de openbare school, legerde de bs. Daar kwam een seintje binnen dat er vier SS'ers met geweren rondzwierven en fietsen vorderden. De commandant van de Ouderkerkse BS ging er met een aantal mannen op af. De SS'ers hadden zich verschanst op het erf van boer Timmer.


(Amstelveenweb.com collectie - 2007)

Groepsfoto uit 1945, een deel van de Amstelveense Binnenlandse Strijdkrachten

'Geweren neer!' riep de commandant. Eén van de SS'ers gaf zich over, de anderen schoten en trokken zich terug in de polder. Henk Copier was in zijn been getroffen, drie andere BS'ers zetten op de fiets langs de Amstel de achtervolging in. Eén van hen was Toon de Lange, de bakkersknecht uit Nes.

Het was zes uur. Bij boerderij Schrama aan de Ronde Hoep tegenover de Nesserlaan zaten twee dochters en een zoon in het land onder de koe. Er drong enig gerucht tot hen door. En daar zagen ze door de sloot een praam komen aanglijden. De drie SS'ers lagen op de bodem en trokken zich voort langs de kant.

Aan de voet van de Amsteldijk sprongen ze uit de praam, vlogen over de dijk, maakten de roeiboot van Schrama los en roeiden als bezetenen de Amstel over. Vlak daarna bereikte Toon de Lange de steiger en riep om een boot. Eén van de dochters Schrama rende naar een tweede boot die wat verder lag. 'Toon was zenuwachtig, hij móest gewoon die Duitsers achterna. Zelf wou hij roeien, hij deed het jachtig.'

De twee andere BS'ers kwamen nog wat later aan; nog meer bootjes stoven over de rivier. De SS'ers grepen fietsen van voorbijgangers en stoven de Nesserlaan op. Ook de BS'ers schreeuwden om fietsen. Anton de Lange was hen ver vooruit; hij kende de weg als geen ander elke dag had hij er met zijn bakkerskar fluitend en zingend overheen gereden. De SS'ers hadden waarschijnlijk het plan naar het verzamelpunt van de SS in Aalsmeer te gaan, maar konden niet genoeg snelheid maken op die fietsen met houten banden.


(Amstelveenweb.com collectie - 2007)

Oud-marineman Piet de Winter, commandant van de BS in Amstelveen.

Hij was voor de oorlog inspecteur bij de luchtvaartdienst en tijdens de meidagen van 1940 als reserve-officier ingezet bij de marine-luchtvaartdienst. In die functie had hij belangrijke papieren via IJmuiden naar Engeland weten te krijgen. Zelf verliet hij Nederland niet, omdat hij het gevoel had tijdens een Duitse bezetting nuttig werk te kunnen doen.

Daarom verschansten ze zich achter het daggelderhuisje van Mien Driehuis, vlak bij de Bovenkerkerweg. Ook de drie BS-strijders gingen in stelling. Er ontstond een vuurgevecht, waarbij de SS'ers achter het huisje in het voordeel waren. Eén van hen mikte, schoot en trof Toon in het hoofd. Anton de Lange was 25 jaar, toen hij stierf op de Nesserlaan, op de dag van de algehele Duitse capitulatie in Reims en twee dagen nadat de vlaggen van de bevrijding waren uitgegaan. Na zijn dood ontstond er een gevaarlijke woede onder de BS'ers uit de streek; zij wilden wraak nemen op de SS'ers in het Aalsmeers verzamelpunt.

Piet de Winter verbood dat, wat zijn groep betreft, uitermate beslist. Het zou een bloedbad geworden zijn. En één dode was al te veel.

BS: Bij Koninklijk Besluit van 5 september 1944 werden de Binnenlandse Strijdkrachten opgericht, een bundeling van de drie belangrijkste gewapende verzetsorganisaties: OD Ordedienst), LKP (Landelijke Knokploegen) en RVV (Raad van Verzet). Prins Bernhard (in Londen) werd benoemd tot 'bevelhebber' van dit ondergrondse leger.
SS: De SS is de afkorting voor Schutzstaffel. De oorspronkelijke naam was: “SaalSchutz” en was een beschermingsdienst voor de Duitse Naziepartij de NSDAP. De SS werd vanaf 1926 een hulporganisatie van het SA (SturmAbteilung).

Vanaf 1934 tot 8 mei 1945 is een paramilitaire organisatie geworden en met de Waffen SS samen met de Wehrmacht veel ellende veroorzaakt in de Tweede Wereldoorlog.


(Amstelveenweb.com collectie - 2007)

Het oorlogsmonument van Antoon de Lange aan de Nesserlaan, waar hij door de Duitsers in 1945 werd doodgeschoten

Op het monument staat:
“HEER UW SOLDAAT
DIE SNEUVELDE IN ’T GEVECHT,
SMEEKT U: HELP HOLLAND!
IK KOM WEL TERECHT!
OP DEN 7E MEI 1945 VIEL VOOR ZIJN VADERLAND
ALS LID DER NED. BINN. STRIJDKR.
ANTOON DE LANGE
GEB. 9 NOV. 1920”

Bron tekst: Tini Visser: Jaren van verduistering

Anton de Lange en de fatale achtervolging op 7 mei 1945
W.J. Groeneweg
(verschenen in Amstel Mare, sep 2014, nr 3, p. 9-27)

In 2015 vieren we 70 jaar bevrijding van geheel Nederland. Reden om weer eens terug te kijken naar wat zich in mei 1945 in Amstelveen afspeelde. Eén verhaal betreft de achtervolging op 7 mei 1945 van Nederlandse SS’ers door leden van de Binnenlandse Strijdkrachten, waarbij Anton de Lange om het leven kwam. Wie was Anton de Lange en wat was er op die 7de mei 1945 gebeurd? In 2005 schreef Peter van Schaik hierover een publicatie in Amstel Mare1. Inmiddels is er aanvullende informatie opgedoken die het verhaal completer maakt. Lees het verhaal van Wim Groeneweg: Anton de Lange en de fatale achtervolging op 7 mei 1945 (pdf )