Bijgewerkt: 28 november 2024

Autoschilder en Spuitinrichting
v/d Zwaart 1924 - 1970

Foto's -> Amstelveners vertellen -> Autoschilder

Autoschilder en Spuitinrichting v/d Zwaart 1924
(Foto: Uitgeverij W.Vermeulen)

Werkplaats Jan Oege van der Zwaart in 1942, met op de foto links zoon Jo en rechts Gijs Stolk een werknemer
Voor de koets staan dochter van Jo - Henny links en een buurmeisje

Het verhaal over Van der Zwaart, autospuiter en schilder van reclameteksten op bedrijfswagens in Amstelveen wordt niet direct verteld door een Amstelvener. Het is echter wel een mooi verhaal over een Amstelvener die begon als autoschilder en daarom staat het toch in de rubriek Amstelveners vertellen.

In Nieuwer-Amstel woonde Tijs van der Zwaart die in 1882 met Sjoerdtje Ypma uit Friesland huwde. De generaties vòòr Tijs schreven de naam nog als Van der Swaert, maar in de loop van de tijd veranderde dat naar van der Zwaart. Tijs was werkman en nachtwaker en zijn oudste zoon van zeven kinderen, Jan Oege, geboren 19 juli 1886, was de eerste van der Zwaart in de familie die autolakker werd. Bekend is dat Jan Oege in het begin van de 19de eeuw rijtuiglakker was bij het Gemeentelijk Vervoer Bedrijf in Amsterdam. Hij trouwde op 20 april 1910 met Riek van Berkum en ging in Amsterdam in de buurt van de Amsteldijk wonen. Jan Oege en Riek kregen twee kinderen: zoon Jo van 1911 en dochter Bep geboren in 1919. Jan Oege startte even na 1920 samen met een compagnon een Autolakkerij op, maar al in 1924 stopte hij daarmee en begon in 1924 een autolakkerij in Nieuwer-Amstel. Voor zijn bedrijf huurde hij een gedeelte van de werkplaats van carrosserie- en wagenbouwer G.J. Hoetmer aan de Handweg, maar bleef wel in Amsterdam wonen.


(Amstelveenweb.com - Gemeentearchief NA)

Kaart uit het Bevolkingsregister Nieuwer-Amstel met inschrijving van G.J. Hoetmer in 1925
Voorheen Nieuwer-Amstel Wijk A no 673, later hernoemd als Handweg nr 4

Een jaar lang huurde Jan Oege van der Zwaart de werkruimte, om vervolgens te verhuizen naar een bedrijfsruimte van H. van Poelgeest in de hoek Dorpsstraat - Stationsstraat, die daar een garagebedrijf annex tankstation had. Aldaar huurde van der Zwaart een deel van de gebouwen voor zijn reclame spuit- en schilderwerk


(Amstelveenweb.com)

Foto van de hoek Dorpsstraat - Stationsstraat waar het autobedrijf van H.van Poelgeest was gehuisvest



(Foto: Uitgeverij W.Vermeulen)

Pand van Van der Zwaart & Zn dat hij huurde bij H. van Poelgeest
Hoek Stationsstraat - Dorpsstraat

Daar ging ook de jongste broer van Jan Oege, Pieter, werken en rond 1925 kwam daar nog zoon Jo bij. Er was geen vakopleiding voor autolakker, dus vader en oom leerden aan Jo de werkzaamheden. In 1926 begon Jan Oege met spuiten van verf in plaats van met de kwast lakken. Inmiddels had hij heel wat klanten en bewerkte hij autobussen, bedrijfs- en personenwagens, koetsen en rijtuigen die voor autospuiten kwamen, maar ook voor het ontwerpen en aanbrengen van reclame teksten. Zo kreeg het bedrijf steeds meer opdrachten voor het beschilderen van wagens met naam, adres, telefoonnummer of reclame uitingen. Alles werd uit de losse hand gedaan. Vanwege de toename van werkzaamheden gaf Jan Oege zijn bedrijf voor de buitenwereld aan als: Autoschilder inrichting van der Zwaart.


(Advertentie uit Adresboek Nieuwer-Amstel 1962-1963)

Advertentie van Van der Zwaart & Zn

Autobusonderneming Maarten van Poelgeest maakte trouw gebruik van Van der Zwaart’s beschilderingen. M. van Poelgeest heeft ondertussen vier buslijnen en busondernemingen voor reisbureaus, dus genoeg werk voor Van der Zwaart. Ook andere bedrijven, ondernemingen en particulieren van buiten Nieuwer-Amstel kwamen naar van der Zwaart, zodat Jan Oege steeds meer ruimte huurde en rond 1930 zo’n zes à zeven mensen in dienst had.


(Foto: Uitgeverij W.Vermeulen)

Foto uit 1929 van een touringbus met open dak, gebouwd op het chassis van de Amerikaanse vrachtwagenfabrikant Brockway



(Foto: Uitgeverij W.Vermeulen)

Foto uit 1933 van een NAG autobus van het chassistype Imperator van carosseriefrabriek Den Ouden & Domburg in Woerden

In 1935 op 31 mei trouwde Jo met Willy van Geest, geboren in 1915 in de Haarlemmermeer. In 1936 beviel Willy van een dochter Henny. Jo wilde in het bedrijf van zijn vader gebruik gaan maken van meer modernere technieken, maar dat zag zijn vader niet zo zitten. De verstandhouding was goed, maar toch besloot Jo om een eigen bedrijf te starten en deed dit in 1934 in Woerden, na goed overleg met vader Jan Oege. Hij verhuisde met echtgenote Willy en dochter Henny naar Woerden.


(Foto: Uitgeverij W.Vermeulen)

De Renault met reclametekst van Nooij woontextielzaak op het Hueseplein

Begin 1937 nam Pieter, de broer van Jan Oege ontslag om bij de firma Sieberg te gaan werken, een onderneming die de exploitatie van een garagebedrijf combineerde met importeren en verkopen van auto’s. Jan Oege viel het zwaar om zonder zijn broer verder te gaan en had dringend een vervanger nodig. Zoon Jo maakte de balans op en besloot om toch weer bij zijn vader te gaan werken en werd compagnon van zijn vader in het bedrijf. Dit kreeg de naam Fa. J. van der Zwaart & Zn. Daardoor verhuisde Jo weer met zijn gezin terug naar Nieuwer-Amstel in Bovenkerk.

Op 1 januari 1939 nam autobusonderneming Maarse & Kroon in Aalsmeer, de autobusactiviteiten van M. van Poelgeest inclusief de reisbureaus en touringcars over. Dat was lastig voor Jan Oege, want zijn huurbaas was van Poelgeest. Aangezien de busvloot van Maarse & Kroon nu zo groot was, richtte het busbedrijf een eigen spuiterij in. Hierdoor verloor van der Zwaart een heel groot deel van de werkzaamheden en zo ging het ook met andere busbedrijven. Uiteindelijk had het eigenlijk betere gevolgen voor van der Zwaart, omdat ze nu meer kleinere klanten aan konden nemen waar eerst geen tijd voor was, maar die er voldoende waren.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was er niet veel werk voor het bedrijf van Van der Zwaart. De voorwerkplaats werd een tijdlang gevorderd voor het inkwartieren van een peleton Duitse soldaten. In januari 1944 ontdekte de bezetter dat Jo in het bedrijf illegaal brandstof opsloeg, werd beschuldigd van ondergronds werk en gevangen gezet in Arnhem. Vanwege een blinde darmontsteking wist Jo in een zieknhuis in Amsterdam te komen en werd niet berecht. In juli 1944 kregen Willy en Jo een dochtertje, Nelleke maar zij overleed in december 1944. Daarna kreeg het echtpaar toch nog zoon Jan in 1946, zoon Pieter in 1948 en dochter Willemijn geboren in 1957.

Na de Tweede Wereldoorlog bleef Van Poelgeest als bedrijf actief in de Dorpsstraat-Stationstraat en legde zich toe op verkoop onderhoud en reparaties van auto’s en zodoende kon Fa. J.van der Zwaart & Zn de bedrijfsruimte blijven huren. Het bedrijf kreeg langzaam maar zeker meer werk, met name door de hulp van Amerika met het Marshallplan. Dit was een omvangrijk materieel hulpplan, dat op initiatief van de toenmalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken George C. Marshall drie jaar na de Tweede Wereldoorlog in werking trad. Er kwamen wel erg veel vreemdsoortige voertuigen het bedrijf binnen, aangezien er nog niet zo veel echte bedrijfswagens te koop waren. Men bouwde legertucks uit de dump op tot bedrijfswagens, maar rond 1950 waren er weer meer nieuwe vrachtwagens verkocht, die door van der Zwaart onder handen werden genomen. Dit betrof het merendeel van het werk en een klein deel was voor de auto’s van particuliere bedrijfjes.


(Foto: Uitgeverij W.Vermeulen)

Een Chevrolet, verhuiswagen van de Gebr. Gorter, een bekende naam in Amstelveen. Ook anno 2018 kunnen de Amstelveners nog steeds gebruik maken van dit verhuisbedrijf

Jan Oege was sinds 1943 niet meer zo actief in het bedrijf aangezien hij met gezondheidsproblemen kampte nadat hij te water was geraakt. Jan Oege en Jo breidden hun werkzaamheden wel uit met het zogenaamde bitaccen van auto’s. Dit is het aanbrengen van Bittac op de bodem van voertuigen om beschadiging door steenslag en roest tegen te gaan. Vader van der Zwaart had echter nog maar een klein aandeel in de werkzaamheden. Langzaam maar zeker groeide het personeelsbestand tot negen medewerkers en Jo wilde zijn vader uitkopen. Na lang onderhandelen zijn ze in 1950 een overeenkomst aangegaan en ondanks dat de naamstelling J. van der Zwaart & Zn niet meer correct was, bleef die bestaan. Jan Oege’s gezondheid ging achteruit en er werd kanker vastgesteld. Hij overleed op 5 oktober 1952.


(Foto: Uitgeverij W.Vermeulen)

Een Chevrolet, verhuiswagen van de firma J. van Wier, die gehuisvest was aan de Ouderkerkerlaan in Amstelveen.
De carrossieriebouwer heeft in opdracht ook boven de cabine een voorziening aangebracht,
waardoor de opslag in de wagen groter werd

Eind jaren van 1950 nam Jo zijn neef Jan, zoon van zijn oom Pieter in dienst als werkplaatschef en bleef ongeveer tien jaar werkzaam in deze functie. Later kwam ook een zoon van Jan, genaamd Peter enkele jaren in het bedrijf werken.


(Foto: Uitgeverij W.Vermeulen)

Op de foto van 1950 is een Fordson E83 te zien van Modehuis Voss. Deze damesmodezaak Voss was ook in het Binnenhof winkelcentrum van Amstelveen te vinden

In de jaren vanaf 1960 breidde Jo de werkzaamheden uit met het repareren van autoschade en het spuiten van de gerepareerde of vernieuwde onderdelen. Aan het bitaccen werd dinitrollen toegevoegd, het tegen roest behandelen van de carrosserie. Hij gaf het die naam vanwege de productnaam Dinitrol. Ook ging Jo over op het verhuren en verkopen van aanhangwagens en caravans, aangevuld met de verkoop van grote en kleine kampeerartikelen, de verkoop en montage van trekhaken en van verkoop van boten en buitenboordmotoren. Voor dit laatste huurde hij een pand in de Dorpsstraat recht tegenover het bedrijventerrein van Van Poelgeest.


(Foto: Uitgeverij W.Vermeulen)

Een Daf 750 van de Amstelland pers in Amstelveen, waaronder het Amstelveensch Weekblad

Voor deze neventak van het bedrijf waren ook weer extra medewerkers nodig en rond 1965 was het personeelsbestand gegroeid tot zo’n 15 medewerkers: twee kantoormedewerkers, een boekhouder, een verkoper, een monteur, twee à drie plaatwerkers en een achttal spuiters en werkvoorbereiders. Deze kant van het bedrijf was geen groot succes, met name de verkoop van de kampeerspullen en de caravans die waren verhuurd, werden aan het eind van de zomer verkocht als tweede hands.

Toen Jo in 1965 werd aangereden en door een verbrijzeld been uit de running was, haalde hij zijn 19-jarige zoon Jan van school (UTS) en belastte hem met de leiding van het bedrijf. Tijdens zijn revalidatie wilde Van Poelgeest het huurcontract opzeggen, aangezien zij zelf de ruimte wilden gaan gebruiken. Het overleg ging niet op plezierige wijze en Jo had tijd nodig om na te denken wat hij dan wilde. Hij besefte dat verhuizen noodzakelijk was, maar had niet veel financiële reserves. Hij had allemaal plannen, maar kreeg dit niet goed voor elkaar. Toen van Poelgeest in 1966 de huur definitief opzegde, vertrok Jo naar het bedrijventerrein hoek Startbaan-Maalderij in Amstelveen Zuid. De grond kon hij aankopen en zette er vooralsnog twee nissen hutten en een kantoorcaravan neer tot hij de middelen had tot het bouwen van een bedrijfspand.


(Foto: Uitgeverij W.Vermeulen)

Nog een bedrijfswagen van de Gebr. Gorter, een Mercedes Benz, die staat geparkeerd op de hoek van de Dorpsstraat met de Stationsstraat
Het pand achter de auto bestaat anno 2018 nog steeds



(Foto: Uitgeverij W.Vermeulen)

Een Mercedes Benz wagen van Verhuisbedrijf J.van Wier, genomen op het industrieterrein van Amstelveen, Maalderij
De leus van Van Wier die op de voorkant te zien was: U belt .... van Wier snelt!

Jo van der Zwaart stopte met het hele kampeergebeuren en richtte zich alleen nog op spuiten, aanbrengen van reclame, autoschadeherstel, dinitrollen en verhuren en verkopen van aanhangwagens. Nadat Jo na zijn revalidatie terugkeerde, bleef zoon Jan in het bedrijf werken en zodoende kon Jo op zoek naar neveninkomsten. Rond 1967 ging hij winkelwagens en trailers voor het transport van automobielen bouwen en verkopen. Met de als winkel ingerichte aanhangwagen ging vroeger de handelaar met zijn koopwaar langs de deuren, of stond op vaste verkooppunten. De wagens kregen de naam Zwa-Vent-Car afgeleid van Van der ZWAart, VENTwagen en CAR en daarnaast autotrailers - Zwa-Bu-Lances, afgeleid van ZWaart, Auto amBULANCE wagens. Deze winkelwagens en autotrailers werden niet op het industrieterrein gemaakt waar hij zijn bedrijf had, maar bij de carrosseriefabriek Fa Zijlstra &n Zonen aan de Handweg, want  Jo had een goede samenwerking met de eigenaar. Deze samenwerking was van korte duur aangezien Jo een hal huurde in Osdorp en de wagens van Zwaventcar en ZwaBuLance zelf ging bouwen, die hij verhuurde en verkocht. De bouw en verkoop van de winkelwagens en autotrailes was redelijk succesvol, maar een grote autotrailer voor 3 wagens had hij wel ontworpen, maar deze werd nooit gebouwd.


(Foto Amstelveenweb.com - Gemeentearchief NA)

Foto uit 1947 van de Carrosseriefabriek Fa Zijlstra & Zonen aan de Handweg

Eind jaren van 1960 werkte Jo zijn plannen voor de bouw van een bedrijfspand in Amstelveen op het industrieterrein uit en hij kon de fundering laten heien. Helaas kreeg hij in 1969 een hersenbloeding met veel verlammingsverschijnselen, dus raakte invalide en moest het werk in zijn bedrijf staken. Dit betekende de ondergang van zijn onderneming, want de Jan en de medewerkers konden het zelf niet bolwerken. Eind 1970 viel toen het doek voor de Fa J. van der Zwaart & Zn. Jo leefde gehandicapt zijn leventje tot hij in 1998 op 87-jarige leeftijd overleed.


(Foto: Uitgeverij W.Vermeulen)

Meerdere Volkswagenbusjes van Wasserij Hamers
Vermoedelijk betekende de blauwe kant bonte was en de andere kant witte was
Hamers was een begrip in Amstelveen in de jaren zestig van de vorige eeuw



(Foto: Uitgeverij W.Vermeulen)

En hier de andere kant, wit met blauwe opdruk

Boek Rijdende Reclame
De volledige bedrijfsgeschiedenis van Fa. van der Zwaart & Zn. is te lezen in het boek 'Rijdende Reclame' dat auteur Willem Vermeulen in zijn uitgeverij heeft uitgebracht. In het boek staan bijna 400 foto?s van bedrijfswagens die Van der Zwaart in de periode 1924 tot 1970 heeft gespoten en van reclame voorzien.
Voor dit verhaal mocht Amstelveenweb.com informatie en foto's uit het boek gebruiken.

Voor informatie en bestellingen kunt u terecht op de website van de auteur/uitgever:
Uitgeverij Willem Vermeulen



(Foto: Uitgeverij W.Vermeulen - 2018)

Klik hier voor andere foto's in de categorie Amstelveners vertellen