16.500 teken gevangen in Nederland in 2013

In 2013 werden op 11 vaste locaties in Nederland in totaal 16.500 teken gevangen. Over de afgelopen 7 jaar neemt het jaarlijks aantal gevangen teken toe, met in 2013 het hoogste aantal sinds 2006. Via www.tekenradar.nl  werden bijna 9.000 tekenbeten gemeld en werden 1.500 teken naar het RIVM opgestuurd. Daarvan bleek 20 procent de Borrelia-bacterie bij zich te dragen. Twee procent van de mensen die een teek opstuurden kreeg de ziekte van Lyme.

In het kader van het Natuurkalenderonderzoek van Wageningen University vangen 11 groepen vrijwilligers sinds de zomer van 2006 maandelijks teken op vaste locaties van 200 vierkante meter in natuurgebieden verspreid door heel Nederland. In 2013 werd een recordaantal van 16.500 teken gevangen. Dat is 64 procent meer dan het gemiddelde over de voorgaande zes jaren. Het aantal larven lag met 12.000 66 procent hoger dan voorgaande jaren en het aantal nimfen met ruim 4.000 66 procent hoger. Het aantal volwassen teken lag met bijna 400 teken vrijwel op het gemiddelde.

(Bron Wikipedia - 2013)

Een volwassen dieren teek

Het aantal gevangen teken in 2013 verschilde behoorlijk tussen de locaties waarbij op alle locaties een grote seizoendynamiek zichtbaar is die vergelijkbaar is met voorgaande jaren.  De 11 locaties samen laten gemiddeld over de afgelopen zeven jaar een duidelijke toename te zien in het aantal teken dat gevangen wordt. Het is echter niet zo dat op alle afzonderlijke locaties het aantal gevangen teken toeneemt. Op vijf van de elf locaties is er wel een statistisch significante toename zichtbaar. Op alle onderzochte locaties werden met Borrelia-geïnfecteerde teken gevonden.

In het afgelopen jaar zijn er via Tekenradar.nl, een initiatief van Wageningen University en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, bijna 9.000 tekenbeten gemeld. Dat waren er 25 procent meer dan het jaar ervoor. Dit aantal past bij het recordaantal teken dat in 2013 gevangen is, maar kan ook komen door de gestegen bekendheid van Tekenradar.nl. Van de in totaal ruim 16.000 tekenbeetmeldingen in 2012 en 2013 hebben we een tekenbeet dichtheidskaart gemaakt.

De hoogste tekenbeetdichtheid werd gemeld vanaf de Utrechtse Heuvelrug, de Veluwe, het Noord-Hollandse duingebied en op de grens van Groningen en Drenthe onder het Paterswoldsemeer. Per provincie werden over 2012 en 2013 de meeste tekenbeten gemeld in de provincie Gelderland (3.000), gevolgd door Noord-Holland (1.600), Noord-Brabant (1.400), Utrecht en Overijssel (beide 1.150), Drenthe (1.050) en Zuid-Holland (1.000).


(Bron James Gathany/Wikipedia - 2013)

Deze foto uit toont de uitslag van Erythema migrans in het patroon van een zogenaamde 'bulls eye', die gemanifesteerd is op de plaats van een tekenbeet op de rechter bovenarm, de eerste teken die op de ziekte van Lyme wijst

Bij 1.500 meldingen in 2013 werd er ook een teek opgestuurd. Van deze opgestuurde teken bleek 20 procent de Borrelia-bacterie bij zich te dragen. Doordat we deelnemers gedurende een langere tijd volgen hebben we kunnen vaststellen dat 2 procent van de mensen die een tekenbeet opliepen ook de ziekte van Lyme kreeg. Vorig jaar was dit nog 2,7 procent maar na een validatie van de meldingen is dit percentage bijgesteld. De gemiddelde leeftijd van de mensen die een tekenbeet meldden was 42 jaar.

Het afgelopen jaar is het Tekenradaronderzoek uitgebreid met een studie naar het effect van een preventieve eenmalige dosis antibiotica binnen drie dagen na het oplopen van een tekenbeet. Aan deze studie doen inmiddels meer dan 1.000 mensen mee. Het is nog te vroeg om te kunnen zeggen, of het preventief innemen van antibiotica ook de kans op het oplopen van de ziekte van Lyme vermindert. Het onderzoek loopt nog 2 jaar door en we hopen, dat nog 1.500 mensen mee zullen doen aan het onderzoek en een tekenbeet melden op Tekenradar.nl.


(Bron Tekenradar/RIVM - 2014)

Dichtheid van de tekenbeetmeldingen in 2012 en 2013 op de kaart van Nederland

RIVM-app 'Tekenbeet'Beeld App

Het RIVM heeft de app 'Tekenbeet' gemaakt. Deze app is gratis te downloaden in de Google Play Store (Android). Met deze app kunnen mensen (ook buiten, zonder internetverbinding!) opzoeken, hoe teken eruit zien en wat je moet doen om teken correct en snel te verwijderen. Teken komen voor op veel plaatsen in Nederland. Ze leven in hoog gras en struikgewas en lijken op kleine platte spinnetjes. Sommige teken zijn besmet met de Lyme-bacterie. Teken kunnen deze bacterie overbrengen en zo de ziekte van Lyme veroorzaken. De ziekte van Lyme is meestal goed te behandelen met antibiotica.

Ziekte van Lyme?

Ziekte van Lyme (Lyme borreliose) is een infectieziekte, wordt veroorzaakt door ten minste drie soorten van bacteriën die behoren tot het geslacht Borrelia. Borrelia burgdorferi sensu stricto is de belangrijkste oorzaak van de ziekte van Lyme in Noord Amerika, terwijl Borrelia afzelii en Borrelia garinii veroorzaken de meeste Europese gevallen.

De ziekte is vernoemd naar de steden van Lyme en Old Lyme, Connecticut, VS, waar een aantal gevallen werden geïdentificeerd in 1975. Hoewel het bekend is, dat de ziekte van Lyme is een door teken overgedragen ziekte zo ver terug als 1978, de oorzaak van de ziekte bleef een mysterie tot 1981, toen B. burgdorferi werd geïdentificeerd door Willy Burgdorfer (1932), een Amerikaanse wetenschapper geboren en getogen in Bazel, Zwitserland, is een internationale leider op het gebied van medische entomologie. Entomologie is die tak van de zoölogie (dierkunde) die zich bezighoudt met de studie van insecten.

De ziekte van Lyme moet op de politieke agenda

Patiënten met de ziekte van Lyme hebben het zwaar. Nog altijd is er voor hen geen goede behandeling en diagnostiek mogelijk. Het afgelopen jaar beroofden zeker drie patiënten zich van het leven vanwege hun uitzichtloze situatie –staat er op de website van de Nederlandse Vereniging van Lymepatiënten. Het is het directe gevolg van vaak jaren geleden gemiste diagnoses en daardoor te laat gestarte behandelingen.