2016 in de teken van nareizigers en asielzoekers uit veilige landen

Voor de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) was 2016 een jaar, waarin de asielinstroom daalde ten opzichte van het piekjaar 2015, maar het was nog steeds een bijzonder druk jaar. Nadat in 2015 vooral veel Syriërs naar Nederland kwamen, meldden zich afgelopen jaar hun nareizende familieleden. Ook kenmerkte 2016 zich door de instroom van mensen uit veilige landen. De totale asielinstroom (eerste asielaanvragen, herhaalde asielaanvragen en nareizigers) was in 2016 met 31.600 bijna de helft lager dan in het piekjaar 2015 (58.900). In ruim een-derde van alle gevallen betrof het Syriërs (34%), gevolgd door Eritreeërs (9%) en Albanezen (5%). Er waren 18.170 eerste asielaanvragen, 1.660 herhaalde aanvragen en 11.810 nareizigers.

Al direct in het begin van 2016 veranderde de asielinstroom van met name Syriërs en Eritreeërs. Circa een kwart van de eerste asielaanvragen werd toen gedaan door mensen uit een veilig land. Een land wordt als veilig land van herkomst beschouwd als er in het algemeen geen sprake is van vervolging wegens bijvoorbeeld ras, of geloof, foltering of onmenselijke behandeling. Begin 2016 kwamen veel mensen uit Albanië, Servië en Kosovo naar Nederland. Later meldden zich ook mensen uit Marokko en Algerije. Veel van hen waren al elders in de Europese Unie geweest, zodat ze volgens de zogeheten Dublinregels, naar dat land moesten terugkeren om hun asielprocedure te doorlopen. Dit alles heeft ertoe geleid, dat het inwilligingspercentage van asielaanvragen sterk is gedaald van 70% in 2015 naar 54% in 2016.

Mede dankzij de intensieve samenwerking tussen de IND, COA en DT&V kon afgelopen jaar goed op de nieuwe ontwikkelingen in de asielinstroom worden ingespeeld. Asielzoekers uit veilige landen werden versneld afgewezen en teruggestuurd, waardoor opvangplekken werden vrijgespeeld voor asielzoekers die hier waarschijnlijk wel zouden mogen blijven. Er werden gezamenlijk voorlichtingsbijeenkomsten voor asielzoekers gehouden. En de drie organisaties hebben ook samen met gemeenten de handen ineengeslagen toen bleek, dat bepaalde asielzoekers overlast veroorzaakten. Later dit jaar zullen de hoofdkantoren van IND, COA en DT&V onder een dak worden gehuisvest, aan de Rijnstraat in Den Haag.

De IND was in 2016 niet alleen druk met de komst van asielzoekers, maar heeft ook toegewerkt naar meer online dienstverlening. Mensen die naar Nederland willen komen voor werk (kennismigranten), of studie, kunnen hun verblijfsaanvraag nu digitaal door hun referent (werkgever of universiteit) laten indienen via de website www.ind.nl . Hoofddirecteur Rob van Lint van de IND hoopt zo alle klanten optimaal te kunnen bedienen. 'Aanvragen kunnen makkelijker worden ingediend en de IND kan deze snel behandelen. Dat is grote winst.' Voor het COA betekende de lagere asielinstroom van afgelopen jaar dat noodopvanglocaties werden gesloten en contracten niet werden verlengd. Ook nu nog zet die ontwikkeling zich voort. Er is nog steeds een overmaat aan opvangplekken, doordat er minder asielzoekers binnenkomen. 

Tegelijkertijd intensiveert het COA de activiteiten rond integratie en (arbeids)participatie. Bestuursvoorzitter Gerard Bakker: 'In goede samenwerking met de gemeenten, vrijwilligers en omwonenden zetten we in op inburgering van vergunninghouders. Het is van belang dat we er gezamenlijk voor zorgen dat vergunninghouders goed hun weg vinden in Nederland.' De Dienst Terugkeer en Vertrek kreeg in 2016, als gevolg van de hoge asielinstroom in 2015 en het grotere aantal asielzoekers uit veilige landen in 2016, bijna twee keer zoveel (afgewezen) asielzoekers van de IND overgedragen als een jaar eerder. De DT&V registreerde in 2016 circa 17.000 vertrokken vreemdelingen, waarvan 40 procent zelfstandig onder toezicht, 47 procent zelfstandig zonder toezicht en 13 procent gedwongen.

Daarnaast constateert de DT&V, dat begin dit jaar de laatste van 23 Somalische piraten is teruggekeerd. Zij hebben in Nederland hun straf uitgezeten. '"De afgelopen jaren hebben we op dit proces, maar zeker ook in het hele terugkeerproces, veel inspanning geleverd met veel partners. Terugkeer is en blijft samenwerking in de keten', - aldus Jannita Robberse algemeen directeur van de DT&V.