Analyse van de verkiezingsprogramma's van 10 politieke partijen

Het Centraal Planbureau heeft zojuist de resultaten van de doorrekening van de verkiezingsprogramma’s van 10 politieke partijen gepubliceerd. ‘Keuzes in Kaart 2022-2025’ biedt een overzicht van de budgettaire en de economische gevolgen van de beleidskeuzes van de partijen.

(Foto Rijksoverheid/Henriëtte Guest - 2020)

Pieter Hasekamp directeur van het CPB

CPB-directeur Pieter Hasekamp: 'Er zijn grote verschuivingen zichtbaar. Een aantal partijen kiest voor ingrijpende stelselherzieningen, vaak gericht op het omvormen van het toeslagenstelsel. Vrijwel alle partijen vergroten de overheidsuitgaven en geven een impuls aan de economie. Daarnaast zien we dat alle partijen de lasten voor bedrijven verhogen en dat de meeste partijen financiële lasten verschuiven naar toekomstige generaties.'

Deelname aan ‘Keuzes in Kaart’ is vrijwillig. VVD, CDA, D66, GroenLinks, SP, PvdA, ChristenUnie, SGP, DENK en 50PLUS hebben van het aanbod gebruik gemaakt om hun verkiezingsprogramma door te laten rekenen. De doorrekening concretiseert de plannen van politieke partijen en legt iedereen langs dezelfde meetlat, zodat budgettaire en economische gevolgen van de beleidskeuzes goed vergeleken kunnen worden. 

Keuzes en afruilen. Voor deze editie van Keuzes in Kaart (pdf 370 pagina’s), de tiende sinds de start van deze traditie in 1986, zijn in totaal bijna 2000 maatregelen doorgerekend. Vaak is er sprake van afruilen; hogere uitgaven kunnen bijvoorbeeld economische groei op korte termijn stimuleren, maar financiële lasten naar toekomstige generaties verschuiven. Dat zijn politieke afwegingen. De doorrekening brengt die afwegingen in kaart, maar onthoudt zich van een oordeel over de gemaakte keuzes. 

Geen stemwijzer. Het CPB berekent budgettaire en economische effecten van maatregelen. Dat is uiteraard maar één aspect van de beleidskeuzes die bij verkiezingen voorliggen. De doorrekening is dan ook geen stemwijzer. Een aantal partijen heeft het verkiezingsprogramma ook op andere aspecten door laten rekenen door het Planbureau voor de Leefomgeving. Zie de website van het PBL voor meer informatie.



Vragen en antwoorden. Heeft doorrekenen wel nut, nu er door COVID-19 onzekerheid is over de economische vooruitzichten? Ook bij de onzekerheid die de coronacrisis met zich meebrengt, heeft de doorrekening toegevoegde waarde. De waarde van de doorrekening is immers niet zozeer gelegen in een voorspelling van de uitkomsten van een enkele partij, maar juist in de onderlinge vergelijking. Bovendien kijken we naar de hele kabinetsperiode (2022-2025) en de lange termijn, en daar is de onzekerheid als gevolg van corona kleiner dan op de korte termijn.

Zijn de resultaten wel zo zeker als ze nu worden gepresenteerd? Bij dit soort doorrekeningen is er altijd onzekerheid. De doorrekening moet vooral worden gezien als hulpmiddel dat inzicht geeft in verschillen tussen wat partijen willen, en hoe dat doorwerkt in de economie. Daarbij geldt dat de onzekerheid over beleidseffecten kleiner is dan de onzekerheid over de economische ontwikkeling in de toekomst.

Waarom zijn er maar 10 verkiezingsprogramma’s doorgerekend? Deelname is op vrijwillige basis. De doorrekening is een intensief proces in een kort tijdsbestek dat veel capaciteit van het CPB vraagt. Om de kwaliteit te kunnen waarborgen, is het niet mogelijk om de programma’s van alle partijen die meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen – ditmaal zijn dat er 37. Daarom zijn uitsluitend de dertien partijen die bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen zetels hebben behaald uitgenodigd voor deelname.

Hoeveel partijen deden er vorige keer mee? In 2017 deden er 11 partijen mee. Dit jaar doet 50PLUS voor het eerst mee, de overige partijen deden ook bij de vorige editie mee. Toen namen ook VNL en de Vrijzinnige Partij deel. 

Er is een interactieve datavisualisatie, die inzicht geeft in de onderlinge verschillen tussen partijen. Bekijk ook de presentatie die gebruikt is tijdens de persconferentie. Alle relevante CPB-publicaties voor deze doorrekening zijn ook te vinden op de verkiezingen-tijdlijn.


(Foto Amstelveenweb.com - 2021)

Verkiezingsbord met de flyers van de lijsttrekkers in Amstelveen op 2 maart 2021: met VVD, PVV, CDA, D66, GroenLinks, SP, PvdA, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, 50Plus, SGP, DENK, Forum voor Democratie, BIJ1, JA21, Oranje Code, Volt, NIDA, Piraten, Libertaire Partij, JONG, BBB, NL Beter, Lijst Henk Krol, .NU, Trots op Nederland, Ubuntu Connected Front, De Feestpartij, VSH, Wij zijn Nederland

De Tweede Kamerverkiezingen zijn op woensdag 17 maart 2021. Kiezers met een verhoogd corona-risico kunnen vervroegd stemmen op maandag 15 en dinsdag 16 maart 2021. Op deze pagina vindt u meer informatie over de verkiezingen en het stemmen in Amstelveen. Lees hier ook hoe u kunt stemmen per brief, of hoe u iemand anders kunt machtigen om voor u te stemmen.