De Staat van Schiphol 2022

Schiphol is en blijft een veilige luchthaven, constateert de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) in de nieuwe Staat van Schiphol 2022 (pdf 48 pagina’s). Maar er zijn wel punten die om aandacht en actie vragen, zoals de grondafhandeling, de gevolgen van de personeelstekorten en de geluidsoverlast die omwonenden ervaren. De Staat is vandaag naar de Tweede Kamer gestuurd door minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat.

In 2022 zijn mensen meer gaan reizen na het herstel van de coronacrisis. Ook met het vliegtuig. Dit zorgt voor een grote toename van het aantal passagiers en vliegbewegingen op Schiphol in vergelijking met de coronajaren daarvoor. Daarnaast kampt Schiphol met grote personeelstekorten. Daardoor lopen de wachttijden op, missen passagiers hun vlucht en zijn er verstoringen in de gehele vluchtafwikkeling.

Waarnemend inspecteur-generaal Mattheus Wassenaar: “Reizigers willen vliegen, mensen in de omgeving willen gezond, veilig en rustig leven en wonen, en medewerkers op de platforms moeten veilig en gezond kunnen werken. Deze behoeften komen niet overeen en belangen schuren meer en meer. Dat vraagt op alle aspecten stevig toezicht en ook om een stevig instrumentarium voor de toezichthouder. Het vraagt ook dat bedrijven en luchtvaartmaatschappijen, maar vooral de luchthaven Schiphol zelf, problemen aanpakken die al langer in beeld zijn, en dat het luchthavenbedrijf hierin de regie neemt. Recente voorbeelden hiervan zijn de problemen in de grondafhandeling en het verminderen van het gebruik van vliegtuighulpmotoren.”

Bevindingen. De ILT kijkt vooral naar wat dit soort ontwikkelingen betekenen voor de veiligheid van Schiphol en het werken op de luchthaven. En op de gezondheid en veiligheid van mensen die in de buurt van de luchthaven wonen. Ieder jaar rapporteert de ILT deze bevindingen in de Staat van Schiphol

Schiphol houdt zich aan alle wettelijke normen met betrekking tot geluid en uitstoot van schadelijke stoffen, ziet de ILT. Toch neemt het aantal omwonenden dat ernstige geluidsoverlast ervaart toe. En ook de luchtkwaliteit op en rond Schiphol kan beter. Andere aandachtspunten zijn de veiligheidsrisico’s bij onder andere de grondafhandeling. En er is een toename in het aantal luchtruimschendingen.

Meer geluidshinder door toename vliegbewegingen. Het aantal mensen dat ernstige geluidsoverlast ervaart door Schiphol groeit en de meldingen nemen toe. De ILT spant zich in om geluidsoverlast door vliegtuigen tegen te gaan. Zo moest Schiphol na een overschrijding van de grenswaarden voor geluidsbelasting in 2021 een plan indienen en uitvoeren om dit in 2022 tegen te gaan. Met succes: het geluid bij Amsterdam Buitenveldert (handhavingspunt 20) kwam in 2022 niet opnieuw boven de grenswaarden uit. Verder hebben Schiphol en de ILT een lawaaiig vrachtvliegtuig weten te weren van Schiphol en Maastricht.


(Foto Valerie Kuypers - 2022)

Mark Harbers (VVD) minister van Infrastructuur en Waterstaat
Verstoringen door personeelstekorten. Verschillende bedrijven op Schiphol kampten in 2022 met grote personeelstekorten, met name bij de beveiliging. Daardoor liepen onder meer de wachttijden op, misten passagiers hun vlucht en ontstonden er verstoringen in de vluchtafhandeling. Schiphol heeft het aantal lokaal opstappende passagiers beperkt en daarom hebben luchtvaartmaatschappijen vluchten geannuleerd of naar regionale vliegvelden verplaatst. Bij inspecties van de ILT bleek dat de veiligheid van het vliegverkeer niet in gevaar is geweest. Wel zorgde de personeelssituatie voor vertragingen, een minder voorspelbaar baangebruik en extra belasting voor alle betrokken partijen.

Door de personeelstekorten is het belangrijk om dan ook oog te houden voor passagiersrechten. De naleving van regels voor assistentie aan mindervalide personen (PRM) is nog niet op orde. De terugbetalingen bij annulering van vluchten zijn wel sterk verbeterd ten opzichte van voorgaande jaren. Het aantal ordeverstorende passagiers is niet toegenomen, maar we zien wel een verschuiving van verstoringen tijdens de vlucht naar meer onrust bij de gate zelf.

ILT beboet overtreders slotregels nachtvluchten. In 2022 zijn 500 vluchten zonder geldige reden tijdens de nachtperiode geland. In die gevallen heeft de ILT een waarschuwing gegeven of een boete opgelegd. Om geluidsoverlast te beperken mogen alleen vliegtuigen met een nachtslot tussen 23:00 en 7:00 uur starten of landen. Tenzij sprake is van overmacht, zoals onvoorziene weersomstandigheden. Achteraf wordt dan bekeken of dit inderdaad overmacht was. Sinds 2022 is het voor luchtvaartmaatschappijen veel moeilijker geworden om zich te beroepen op overmacht.

Implementatie gezamenlijke veiligheidsmaatregelen blijft achter. In 2022 blijkt opnieuw dat het veiligheidsmanagement bij individuele luchtvaartbedrijven op Schiphol op orde is. De ILT ziet echter dat de invoering van gezamenlijke veiligheidsmaatregelen (ISMS) achterblijft. Zo zijn belangrijke maatregelen voor de ongevalscategorieën ‘botsingen op de grond’ (ground collision) en ‘grondafhandeling’ uitgesteld. Dit betekent dat de risico’s op deze gebieden langer blijven bestaan.

Luchtruimschendingen hardnekkig en risicovol. Wanneer een vliegtuig of drone zonder toestemming het luchtverkeersgebied van Schiphol binnenvliegt, is er sprake van een luchtruimschending. Het aantal luchtruimschendingen door vliegtuigen daalt niet, ondanks inspanningen van verschillende partijen. Vooral het aantal drones dat zonder toestemming in het luchtverkeersgebied van Schiphol vliegt, is verontrustend en kan tot gevaarlijke situaties leiden. Dit wordt door alle partijen erkend en is ook onderdeel van het Nederlands Actieplan Luchtvaartveiligheid.