De digitale dreiging in Nederland is zorgwekkend

Net als het coronavirus kunnen cyberincidenten onze maatschappij in het hart raken en gedurende korte of langere tijd verlammen. Nederland is sterk afhankelijk van digitale diensten, processen en systemen. Die raken steeds nauwer verweven met fysieke processen, activiteiten en apparaten én ze maken deel uit van een groter geheel, de mondiale digitale ruimte. Naast de vele kansen die de digitale ruimte biedt, maakt die ons ook kwetsbaar voor menselijk en technisch falen én voor kwaadwillenden.

(Foto bron NCTV - 2020)

Pieter-Jaap Aalbersberg (1959) is sinds 1 februari 2019 de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid

Wereldwijd misbruiken allerlei actoren de digitale ruimte voor cyberaanvallen en het is potentieel een terrein voor conflicten tussen staten. Digitale weerbaarheid blijkt nog niet overal op orde. Als landen en organisaties daarin tekort schieten, dan heeft dat ook gevolgen voor anderen. Landen en organisaties die hun digitale weerbaarheid wel op peil hebben, kunnen alsnog in de problemen komen door cyberincidenten bij anderen. Vergroting van de digitale weerbaarheid is het belangrijkste instrument om digitale risico’s te beheersen. Dat is zeker niet alleen een vraagstuk voor technische experts. Het is ook, of wellicht vooral, een vraagstuk van governance en/of risicomanagement voor bestuurders.

Het jaarlijkse Cybersecuritybeeld Nederland (CSBN) van Pieter-Jaap Aalbersberg de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) schetst opnieuw een zorgwekkend beeld. De NCTV constateert dat cyberincidenten de potentie hebben om grote schade aan te richten en in uiterste gevallen maatschappelijke ontwrichting kunnen veroorzaken.

'Het mag geen verrassing zijn dat de digitale dreiging op Nederland niet is afgenomen. Het valt niet uit te sluiten dat ontwrichting door cyberaanvallen of grootschalige uitval in Nederland zal plaatsvinden, ook al is dat nog nooit het geval geweest. Cyberaanvallen via bijvoorbeeld ransomware vormen nog altijd een aantrekkelijk verdienmodel voor criminelen. Daarom blijft niet alleen verhoging van de weerbaarheid tegen digitale dreigingen, maar ook de bredere aanpak van cybercriminaliteit onverminderd van belang. Dat eist onze voortdurende aandacht.' – aldus Ferd Grapperhaus minister van Justitie en Veiligheid.


(Foto Arenda Oomen - 2018)

Ferdinand Grapperhaus (CDA) minister van Justitie en Veiligheid

Het voorkomen van maatschappelijke ontwrichting door incidenten binnen vitale processen heeft de hoogste prioriteit binnen de Nederlandse Cybersecurity Agenda. Het kabinet werkt aan een ‘pas toe of leg uit-systematiek’ voor vitale aanbieders en de rijksoverheid. Dat betekent dat bij ernstige kwetsbaarheden deze organisaties maatregelen moeten nemen, en moeten onderbouwen als ze er voor kiezen dit niet te doen. Als er een soortgelijke situatie plaatsvindt, zoals tijdens de problemen met Citrix-software, is de vrijblijvendheid van het nemen van maatregelen voorbij.

Uitwisselen dreigingsinformatie verbeteren. Organisaties moeten tijdig kunnen beschikken over de juiste dreigingsinformatie om zich goed te kunnen beschermen tegen cyberincidenten en uitval. Uit het CSBN blijkt dat sinds de start van de COVID-19 pandemie aanwijzingen zijn geweest dat landen de situatie misbruiken om cyberaanvallen uit te voeren op o.a. ziekenhuizen, farmaceuten en onderzoekscentra. Daarom heeft het kabinet via spoedwetgeving het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) de taak gegeven deze organisaties bij digitale dreiging en incidenten bijstand te verlenen tijdens de pandemie.

Digitale afhankelijkheid. De dreiging van cybercriminaliteit op Nederlandse bedrijven en burgers blijft onverminderd groot. Zeker tijdens de coronacrisis waarbij de afhankelijkheid van digitale middelen alleen maar toeneemt. Denk bijvoorbeeld aan thuiswerken, volgen van online onderwijs en de toename van online bestellingen bij webwinkels. De coronacrisis toont eens te meer aan dat andere landen en criminelen snel inspelen op ontwikkelingen in de samenleving en misbruik maken van de toegenomen afhankelijkheid. De politie en het OM zijn in 2019 gestart met de aanpak van cybercrimefenomenen die regionale eenheden overstijgt. Ook de inzet op preventie en voorlichting wordt voortgezet, onder andere via campagnes, waarin de overheid en private partijen samen optrekken. Lees het rapport: Cybersecuritybeeld Nederland 2020 (pdf 64 pagina’s)