De mpox-uitbraak een internationale noodsituatie vormt voor de volksgezondheid

Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)-directeur-generaal Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus heeft vastgesteld dat de toename van mpox in de Democratische Republiek Congo (DRC) en een groeiend aantal landen in Afrika een internationale volksgezondheidsnoodsituatie (PHEIC) vormt volgens de International Health Regulations (2005) (IHR).

De verklaring van Dr. Tedros kwam op advies van een IHR Emergency Committee van onafhankelijke experts die eerder op de dag bijeenkwamen om gegevens te beoordelen die waren gepresenteerd door experts van de WHO en de getroffen landen. Het comité informeerde de directeur-generaal dat het de toename van mpox beschouwt als een PHEIC, met het potentieel om zich verder te verspreiden naar landen in Afrika en mogelijk buiten het continent.

De directeur-generaal zal het rapport van de vergadering van het comité delen en, op basis van het advies van het comité, tijdelijke aanbevelingen doen aan landen. Bij het bekendmaken van de PHEIC zei Dr. Tedros: "De opkomst van een nieuwe clade van mpox, de snelle verspreiding ervan in het oosten van DRC en de rapportage van gevallen in verschillende buurlanden zijn zeer zorgwekkend. Naast uitbraken van andere mpox-clades in DRC en andere landen in Afrika, is het duidelijk dat een gecoördineerde internationale respons nodig is om deze uitbraken te stoppen en levens te redden."

WHO Regionaal Directeur voor Afrika Dr. Matshidiso Moeti zei: "Er zijn al aanzienlijke inspanningen gaande in nauwe samenwerking met gemeenschappen en overheden, waarbij onze landenteams aan de frontlinies werken om maatregelen te versterken om mpox in te dammen. Met de groeiende verspreiding van het virus schalen we verder op door middel van gecoördineerde internationale actie om landen te helpen de uitbraken te beëindigen."

Voorzitter van de commissie, professor Dimie Ogoina, zei: “De huidige toename van mpox in delen van Afrika, samen met de verspreiding van een nieuwe seksueel overdraagbare stam van het apenpokkenvirus, is een noodsituatie, niet alleen voor Afrika, maar voor de hele wereld. Mpox, afkomstig uit Afrika, werd daar verwaarloosd en veroorzaakte later een wereldwijde uitbraak in 2022. Het is tijd om daadkrachtig op te treden om te voorkomen dat de geschiedenis zich herhaalt."

Deze PHEIC-bepaling is de tweede in twee jaar met betrekking tot mpox. Mpox, veroorzaakt door een orthopokkenvirus, werd voor het eerst in 1970 bij mensen vastgesteld in de DRC. De ziekte wordt als endemisch beschouwd voor landen in Centraal- en West-Afrika. In juli 2022 werd de uitbraak van mpox in meerdere landen uitgeroepen tot PHEIC, omdat het zich snel verspreidde via seksueel contact in een reeks landen waar het virus nog niet eerder was gezien. Die PHEIC werd in mei 2023 beëindigd nadat er een aanhoudende daling was in het aantal wereldwijde gevallen.

Mpox wordt al meer dan tien jaar gemeld in de DRC en het aantal gemelde gevallen is in die periode gestaag toegenomen. Vorig jaar nam het aantal gemelde gevallen aanzienlijk toe en het aantal gemelde gevallen dit jaar overtreft nu al het totaal van vorig jaar, met meer dan 15.600 gevallen en 537 doden. De opkomst vorig jaar en de snelle verspreiding van een nieuwe virusstam in DRC, clade 1b, die zich voornamelijk lijkt te verspreiden via seksuele netwerken, en de detectie ervan in landen die grenzen aan de DRC, is bijzonder zorgwekkend en een van de belangrijkste redenen voor de verklaring van de PHEIC.

In de afgelopen maand zijn er meer dan 100 laboratoriumbevestigde gevallen van clade 1b gemeld in vier landen die grenzen aan de DRC en die nog nooit eerder mpox hebben gemeld: Burundi, Kenia, Rwanda en Oeganda. Deskundigen denken dat het werkelijke aantal gevallen hoger ligt, omdat een groot deel van de klinisch compatibele gevallen niet is getest.

Er hebben zich in verschillende landen verschillende uitbraken van verschillende clades van mpox voorgedaan, met verschillende transmissiewijzen en verschillende risiconiveaus. De twee vaccins die momenteel voor mpox worden gebruikt, worden aanbevolen door de Strategic Advisory Group of Experts on Immunization van de WHO en zijn ook goedgekeurd door de nationale regelgevende instanties die op de WHO-lijst staan, evenals door individuele landen, waaronder Nigeria en de DRC.

Vorige week startte de directeur-generaal het proces voor Emergency Use Listing voor mpox-vaccins, wat de toegang tot vaccins voor landen met een laag inkomen die nog geen nationale wettelijke goedkeuring hebben afgegeven, zal versnellen. Emergency Use Listing stelt partners, waaronder Gavi en UNICEF, ook in staat om vaccins voor distributie aan te schaffen.

De WHO werkt samen met landen en vaccinfabrikanten aan mogelijke vaccindonaties en coördineert met partners via het interim Medical Countermeasures Network om gelijke toegang tot vaccins, therapieën, diagnostiek en andere hulpmiddelen te vergemakkelijken. De WHO verwacht een onmiddellijke financieringsbehoefte van in eerste instantie US$ 15 miljoen ter ondersteuning van surveillance-, paraatheids- en responsactiviteiten. Er wordt een behoeftebeoordeling uitgevoerd op de drie niveaus van de organisatie.



Om een onmiddellijke opschaling mogelijk te maken, heeft de WHO US$ 1,45 miljoen vrijgemaakt uit het WHO Contingency Fund for Emergencies en moet mogelijk in de komende dagen meer vrijmaken. De organisatie doet een beroep op donoren om de volledige omvang van de behoeften van de mpox-respons te financieren. Bekijk ook: Mpox IHR Emergency Committee 2024

Mpox (monkeypox)? Het monkeypox-virus is een orthopoxvirus dat mpox (monkeypox) veroorzaakt, een ziekte met symptomen die lijken op pokken, maar dan minder ernstig. Hoewel pokken in 1980 zijn uitgeroeid, komt mpox nog steeds voor in landen in Centraal- en West-Afrika. Sinds mei 2022 zijn er ook gevallen gemeld uit landen zonder eerder gedocumenteerde mpox-transmissie buiten de Afrikaanse regio. Er zijn twee verschillende clades van het monkeypox-virus geïdentificeerd: Clade I (voorheen bekend als de Congo Basin (Centraal-Afrika) clade en Clade II (de voormalige West-Afrikaanse clade).

Mpox is een zoönose, een ziekte die van dieren op mensen wordt overgedragen, met gevallen die vaak worden aangetroffen in de buurt van tropische regenwouden waar dieren het virus dragen. Bewijs van een infectie met het monkeypox-virus is gevonden bij dieren, waaronder eekhoorns, Gambiaanse buidelratten, slaapmuizen, verschillende soorten apen en andere.

De ziekte kan ook van mens op mens worden overgedragen. Het kan worden overgedragen via contact met lichaamsvloeistoffen, laesies op de huid of op interne slijmvliezen, zoals in de mond of keel, ademhalingsdruppels en besmette voorwerpen.

Detectie van viraal DNA door polymerasekettingreactie (PCR) is de voorkeurslaboratoriumtest voor mpox. De beste diagnostische monsters worden rechtstreeks uit de huiduitslag genomen - huid, vocht of korsten, of biopsie indien haalbaar. Antigeen- en antilichaamdetectiemethoden zijn mogelijk niet nuttig omdat ze niet onderscheid maken tussen orthopokkenvirussen.

Symptomen: Mpox (apenpokken) presenteert zich met koorts, een uitgebreide karakteristieke huiduitslag en meestal gezwollen lymfeklieren. Het is belangrijk om mpox te onderscheiden van andere ziekten zoals waterpokken, mazelen, bacteriële huidinfecties, schurft, syfilis en medicijngerelateerde allergieën.

De incubatieperiode van mpox kan variëren van 5 tot 21 dagen. De koortsfase van de ziekte duurt meestal 1 tot 3 dagen met symptomen zoals koorts, hevige hoofdpijn, lymfadenopathie (zwelling van de lymfeklieren), rugpijn, myalgie (spierpijn) en een intense asthenie (gebrek aan energie). De koortsfase wordt gevolgd door de huideruptiefase, die 2 tot 4 weken duurt. Laesies evolueren van maculae (laesies met een platte basis) naar papels (verheven stevige pijnlijke laesies) naar blaasjes (gevuld met heldere vloeistof) naar puisten (gevuld met pus), gevolgd door korsten of korsten.


(Bron ECDC/UN - 2022)

Visuele voorbeelden van de apenpokken uitslag
Het percentage patiënten dat overlijdt, varieerde in gedocumenteerde gevallen tussen 0 en 11% en lag hoger bij jonge kinderen.

Behandeling van mpox (apenpokken) patiënten is ondersteunend afhankelijk van de symptomen. Verschillende therapieën die effectief kunnen zijn tegen mpox worden ontwikkeld en getest. Preventie en bestrijding van mpox zijn afhankelijk van het vergroten van het bewustzijn in gemeenschappen en het opleiden van gezondheidswerkers om infectie te voorkomen en overdracht te stoppen.

Jarenlang onderzoek heeft geleid tot de ontwikkeling van nieuwere en veiligere vaccins tegen pokken, die ook nuttig kunnen zijn voor mpox. Er zijn 3 vaccins tegen mpox, hoewel beschikbaar in beperkte hoeveelheden, die sommige landen aanbevelen voor vaccinatie van personen met een risico.

Nederlandse situatie. Er zijn tot op heden (16-8-2024) geen meldingen van besmettingen met de nieuwe mpox-variant in Nederland- meldt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Zorgverleners zijn alert op eventuele symptomen van een infectie met het mpoxvirus. Zo kunnen besmettingen snel worden vastgesteld worden. Als er een geval is dan doet de GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) bron- en contactonderzoek en geeft adviezen om verdere overdracht te voorkomen.

Nauwe contacten kunnen worden gevaccineerd. Nederland heeft voldoende vaccins op voorraad. Ook is een antiviraal geneesmiddel beschikbaar in het geval van mogelijke complicaties van een mpox-infectie. Neem bij verdenking op mpox contact op met de GGD of de huisarts.