De strijd tegen antibioticaresistentie

Minister Edith Schippers (VWS) heeft met de zorgsector afspraken gemaakt over de strijd tegen antibioticaresistentie. Partijen uit de zorg erkennen de urgentie om onjuist gebruik van antibiotica in de zorg terug te dringen en zetten in op infectiepreventie. Daarnaast moet er onderzoek komen naar nieuwe antibiotica, behandelingen, medische technologie en alternatieven voor antibiotica.

Ook wordt ingezet op meer internationale samenwerking en vanuit de one-health benadering komen er acties op de terreinen van dieren, voedsel en milieu om resistente bacteriën in samenhang te bestrijden. Schippers en Van Rijn (VWS), Dijksma (EZ) en Mansveld (IenM) hebben daarover vandaag een brief naar de Tweede Kamer gestuurd.

Doelstellingen zorg

Kern van de problematiek is, dat door gebruik van antibiotica steeds meer bacteriesoorten ongevoelig worden voor de werking van antibiotica. Gevolg is, dat ziektes die nu eenvoudig te genezen zijn in de toekomst weer levensgevaarlijk kunnen worden. Betrokken zorgpartijen hebben gezamenlijk zes doelstellingen geformuleerd en een meerjarenagenda vastgesteld. Partijen gaan zich sterk maken voor:

-daling van het aantal vermijdbare zorggerelateerde infecties in de hele zorgketen over vijf jaar met 50 procent.

-een reductie van minimaal 50 procent van het gebruik van onjuist voorgeschreven antibiotica in de totale zorgketen.

-een aantoonbare verdere vertraging van de opkomst en verspreiding van multiresistente bacteriën in de zorg.

-meer internationale samenwerking om de ontwikkeling en verspreiding van antibioticaresistentie tegen te gaan.

-het aantal infecties en sterfgevallen als gevolg van antibioticaresistentie binnen Nederland op het huidige niveau te laten blijven of te laten dalen.

-geen verdere afname van mogelijkheden om patiënten met infecties door resistente bacteriën effectief te behandelen.

Innovatie

Nieuwe antibiotica, alternatieve behandelingen en innovaties op het gebied van infectiepreventie zijn essentieel in de bestrijding van antibioticaresistentie. Deze urgentie wordt breed gevoeld in Nederland en er is grote bereidheid om vanuit de verschillende disciplines een bijdrage te leveren. Er wordt ingezet op versterking van de onderzoeksinfrastructuur en daarbij aansluiting gezocht bij bestaande initiatieven, onderzoeksinstellingen en kenniscentra en met de topsectoren Life Sciences & Health, Chemie en Agro.

Dieren, voedselveiligheid en milieu

In de veehouderij wordt samen met dierenartsen gewerkt aan het verder terugbrengen van het gebruik van antibiotica met 70% in 2015 ten opzichte van 2009. In 2014 is inmiddels een reductie van 58,1% bereikt. Verdere reductie is mogelijk en ook nodig. De sector treft aanvullende maatregelen om dit te bereiken. Daarnaast werken EZ en VWS met de betrokken partijen aan vervolgbeleid vanaf 2016. Dit zal gericht zijn op verdere vermindering van risico’s van resistentievorming en resistentieverspreiding in de dierhouderij voor de volks- en diergezondheid.

De betrokken bewindspersonen willen meer weten over de verspreiding van resistentie bacteriën via voedsel naar de mens, en beter zicht krijgen op de Nederlandse situatie van antibioticaresistentie in het milieu. Hiervoor wordt extra onderzoek gestart. Daarnaast zal Nederland op (inter)nationaal gebied zich hard maken voor verdergaande monitoring en normstelling voor gevaarlijke resistentie op levensmiddelen.

EU-voorzitterschap

De eerste helft van 2016 is Nederland voorzitter van de Europese Unie. In 2016 loopt het in 2011 gestarte EU Action Plan tegen antibioticaresistentie ten einde. Schippers heeft met Eurocommissaris Andriukaitis afgesproken, dat in het voorjaar van 2016 een ministeriële conferentie in Nederland wordt georganiseerd. Hier zal ook de evaluatie van het huidige Actieplan worden gepresenteerd. De conferentie wordt door de ministeries van VWS en EZ georganiseerd, voor zowel EU-ministers van Landbouw als die van Gezondheid en is het startpunt voor verdere afspraken. Een gezamenlijke aanpak voor de sectoren Zorg en Landbouw is uniek in de wereld.

Publiekscampagne

Belangrijk instrument in de aanpak van antibioticaresistentie is de voorlichting aan de bevolking. Verder zal onder andere deze zomer de publiekscampagne ‘Ziekmakers zie je niet’ van het Voedingscentrum uit 2014 een vervolg krijgen. In het najaar start een nieuwe publiekscampagne die gericht is op het vergroten van de bewustwording en kennis over de werking en het gebruik van antibiotica. Onderdeel hiervan is, dat vanaf dit najaar in wachtkamers bij huisartsen de speciale uitgave van Suske & Wiske ‘Tante Biotica’ komt te liggen, die op toegankelijke wijze informatie geeft (bijzondere bijlage bij de Kamerbrief). Op de website van het RIVM en op www.rijksoverheid.nl  kan alvast meer informatie worden gevonden over antibioticaresistentie en hoe verspreiding van resistente bacteriën is te voorkomen.

Internationaal

Schippers geeft al enige tijd - ook in haar internationale contacten (met landen als VS, Canada, Verenigd Koninkrijk, Zweden, China, Brazilië, Rusland en India, maar ook met de WHO) - hoge prioriteit aan deze problematiek. In september 2014, op een bijeenkomst van de door president Obama geïnitieerde Global Health and Security Agenda in Washington, werd Nederland leading country op het tegengaan van antibioticaresistentie. In september krijgt deze GHSA-top in aanwezigheid van Schippers een vervolg in Zuid-Korea. Daar zal onder andere gesproken worden over concrete uitvoering van het actieplan (‘van papier naar actie’).