De toetsingsconferentie van het Non-Proliferatieverdrag

Sinds de dreigingen van Rusland met kernwapens (nucleaire wapens) zijn internationale afspraken over zulke wapens nog belangrijker geworden. Om de afspraken over kernwapens te bekrachtigen komen in augustus 2022 191 landen samen op de toetsingsconferentie van het Non-Proliferatieverdrag. We leggen uit wat er gaat gebeuren – en wat de rol van Nederland is.

Wat betekent non-proliferatie? De definitie van non-proliferatie is het niet-verspreiden van kernwapens. Het gaat dus om het voorkomen dat kernwapens worden verspreid onder de landen die deze momenteel niet hebben. Uiteindelijk gaat het ook om ontwapening. Dat is belangrijk voor de veiligheid van ieder mens ter wereld.

Wat is het Non-Proliferatieverdrag (NPV)? Het Non-Proliferatieverdrag is het enige internationale verdrag met juridisch bindende afspraken over het verbod om kernwapens te produceren voor landen die ze niet hebben, het verbod op de verspreiding ervan, de overgang tot nucleaire ontwapening, en de toegang tot nucleaire energie en technologie voor de landen die geen kernwapens bezitten. Het verdrag is door 191 landen – waaronder Nederland – ondertekend. Alleen India, Israël, Pakistan, Noord-Korea en Zuid-Soedan zijn geen partij bij het verdrag.

Het Non-Proliferatieverdrag bestaat uit 3 onderdelen:

Ontwapening (minder kernwapens wereldwijd).

Non-proliferatie (tegengaan van de verspreiding van kernwapens).

Het recht op vreedzaam gebruik van kernenergie.

Wat staat er in het Non-Proliferatieverdrag? In het verdrag uit 1970 staan verplichtingen voor de 5 erkende kernwapenstaten: de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Rusland en China. Belangrijk is dat zij zich aan hun verplichtingen houden. Ook zijn er verplichtingen voor de niet-kernwapenstaten.

Dankzij het Non-Proliferatieverdrag zijn er wereldwijd minder dan 10 kernwapenbezitters. Dat maakt het verdrag een onmisbare bouwsteen van de internationale orde. Ook maakt het verdrag mogelijk om op grote schaal nucleaire energie en technologie te gebruiken voor vreedzame doeleinden.

10e toetsingsconferentie van het Non-Proliferatieverdrag’Elke 5 jaar komen lidstaten van het Non-Proliferatieverdrag samen. Op de toetsingsconferentie in het hoofdkantoor van de Verenigde Naties (VN) hebben landen het over nieuwe en gemaakte afspraken, en bespreken ze of iedereen zich aan de afspraken houdt. De 10e toetsingsconferentie stond gepland voor 2020, maar is door corona verplaatst naar 2022, van 1 tot en met 26 augustus. En dat is hoog tijd.

Het terugdringen van kernwapens staat onder druk. En daarmee ook het Non-Proliferatieverdrag. Critici vinden bijvoorbeeld dat de wereldwijde ontwapening te traag verloopt. Ook heeft op dit moment de Russische agressie grote gevolgen voor de veiligheid in de wereld. Juist door deze spanningen vindt Nederland het belangrijk dat het Non-Proliferatieverdrag overeind blijft. De dreigementen van president Poetin over mogelijk gebruik van kernwapens en het schenden van internationale afspraken op het gebied van nucleaire veiligheid en beveiliging (bijvoorbeeld van kerncentrales) krijgen op de conferentie veel aandacht. Rusland zal ook aanwezig zijn.

Non-proliferatie: wat vindt Nederland? Het kabinet vindt dat er concrete afspraken moeten worden gemaakt. Bijvoorbeeld om misverstanden, miscommunicatie of ongevallen te voorkomen. Ook moet het niet gebruiken van nucleaire wapens de wereldwijde norm blijven. Daarbij zet Nederland in op verschillende thema’s die ontwapening dichterbij moeten brengen. Denk aan transparantie, het verbod op de productie van splijtbaar materiaal (FMCT), het verbod op kernproeven (kernstopverdrag), vermindering van risico’s, het versterken van het toetsingsmechanisme van het verdrag, het ontwikkeling en verbetering van nucleaire waarborgen door het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) en aandacht voor nieuwe technologieën.

Nederland vicevoorzitter van de toetsingsconferentie. Dit jaar is Nederland vicevoorzitter van de toetsingsconferentie, samen met Polen en Maleisië en onder het algehele voorzitterschap van Argentinië. Elk land is voorzitter van een commissie, gericht op 1 van de 3 onderdelen van het Non-Proliferatieverdrag. De commissie die Nederland voorzit richt zich op het recht op vreedzaam gebruik van kernenergie en technologie.

Voor het vreedzaam gebruik van kernenergie en technologie zijn er unieke kansen. Maar natuurlijk zijn er wel goede afspraken nodig over de veiligheid en beveiliging. Nucleaire wetenschappen en technieken kunnen oplossingen bieden voor de grootste uitdagingen van onze tijd. Denk aan de bestrijding van kanker, zoönose, plaagdieren en andere ziektedragers, duurzame landbouw en klimaatadaptie.

Op de conferentie van het Non-Proliferatieverdrag zet Nederland zich in voor een duidelijke toekomststrategie. De evaluatie van de laatste 5 jaar is belangrijk, maar een resultaatgericht actieplan voor de komende 5 jaar is nog belangrijker. Om te werken aan een veiligere wereld.