De welvaart in Nederland

Welvaart: een breed begrip. Welvaart wordt doorgaans gedefinieerd als de mate, waarin behoeften met schaars beschikbare middelen worden bevredigd. De behoeften betreffen de primaire levensbehoeften zoals een onderdak, voedsel en kleding en bij toenemende welvaart luxe goederen en diensten als vervoersmiddelen en vakanties. Naast materiële wensen hebben mensen ook behoefte aan een veilige en schone leefomgeving, bescherming van eigendomsrechten, vrije tijd en zo meer. Veel goederen en diensten worden door bedrijven (in binnen- en buitenland) aan huishoudens geleverd, maar in bepaalde gevallen neemt ook de overheid de productie voor haar rekening, zoals bij het openbaar bestuur, de handhaving van de openbare orde, de zorg en het onderwijs.

Op 1 juli 2019 verscheen de CBS-publicatie 'Welvaart in Nederland 2019'. Hierin staat de nieuwste informatie over inkomen, bestedingen en vermogen van inwoners van Nederland. De publicatie voegt uitgebreide informatie van StatLine samen met uitkomsten van aanvullend onderzoek over welvaart en geeft die beknopt en in onderlinge samenhang weer. Zo kan een breed publiek ervan profiteren.

De publicatie ‘Welvaart in Nederland’ (pdf 180 pagina’s) wordt iedere twee jaar gemaakt door een team van tien onderzoekers. Deze vierde editie verschijnt voor het eerst ook als webpublicatie, waardoor het nog gemakkelijker is om links op te nemen naar StatLine, de databank van het CBS. Van den Brakel: ‘We maken de publicatie in eerste instantie voor het ministerie, waar hij gebruikt wordt voor het maken en toetsen van beleid. Maar ook bijvoorbeeld beleidsmakers bij gemeenten en onderzoekers vinden er nuttige informatie. Neem de informatie over de verdeling van de welvaart over de gemeenten: die kan gebruikt worden als input voor lokaal beleid. Voor onderzoekers is het prettig dat in de publicatie duidelijke definities worden gegeven op het gebied van welvaart. Daarmee worden zij wegwijs in de begrippen en kunnen ze die optimaal gebruiken voor hun eigen onderzoek. Ook de Urban Data Centers, samenwerkingen tussen het CBS en gemeentes, hebben hier baat bij.’


(Bron CBS - 2019)

Hoogte aanvullend inkomen van AOW-huishoudens, 2017

In deze vierde uitgave van Welvaart in Nederland presenteert het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) de nieuwste gegevens over inkomen, bestedingen en vermogen van huishoudens en bijbehorende huishoudensleden. De cijfers belichten actuele sociaaleconomische onderwerpen, zoals koopkrachtontwikkeling, armoederisico, (her)verdeling van het inkomen, inkomens- en vermogensongelijkheid, belastingdruk en consumentenvertrouwen in Nederland. Anders dan de Monitor Brede Welvaart van het CBS, waarin tevens kwalitatieve waarderingen van de leefsituatie in de welvaart doorklinken, beperkt Welvaart in Nederland zich tot alleen de materiële aspecten van de welvaart.

De uitkomsten laten zien dat de vanaf 2014 stijgende koopkracht in 2016 nog piekte met een koopkrachtverbetering van 3 procent, maar vervolgens terugviel naar een groei van 0,5 procent in 2017. Ook het herstelde consumentenvertrouwen sloeg voor het eerst na de crisis om en begon vanaf september 2018 te dalen. Het incidentele armoederisico van huishoudens steeg voor het eerst sinds 2014. Wel komt de stijging in 2017 vooral voor rekening van Syrische vluchtelingen die inmiddels een verblijfsvergunning hebben ontvangen maar merendeels afhankelijk zijn van een bijstandsuitkering. Het risico op langdurige armoede (ten minste vier jaar achtereen) is in de afgelopen, economisch gunstige jaren overigens verder blijven oplopen. Relatief veel huishoudens die door toedoen van de economische crisis toentertijd in de bijstand zijn terecht gekomen, hebben zich hieraan niet meer weten te onttrekken.


(Bron CBS - 2019)

Gestandaardiseerd besteedbaar inkomen per gemeente, 2017

Zowel de economische crisis als de navolgende periode van economische hoogtij had geen effect op de ontwikkeling van de inkomensongelijkheid van huishoudens. In 2017 lag deze vrijwel op hetzelfde niveau als in eerdere jaren. Anders is het gesteld met de ongelijkheid in vermogen. Deze is groter dan de inkomensongelijkheid maar is in de jaren 2015 tot en met 2017 afgenomen vooral als gevolg van de sterk aangetrokken woningmarkt met alsmaar stijgende woningprijzen. In de crisisjaren steeg de druk van sociale premies en inkomensbelasting op het bruto-inkomen (het inkomen uit werk, vermogen, uitkeringen -inclusief pensioenen- en toeslagen). Met het aantrekken van de economie werd deze belastingdruk weer ingedamd en kwam de druk in de periode 2015-2017 gemiddeld op een lager niveau uit dan in de crisisjaren.

Welvaart in Nederland 2019 bevat deels een andere focus op de welvaartsthema's dan eerdere edities. Zo wordt de inkomensongelijkheid langs de lijnen van vorming en herverdeling van het inkomen gepresenteerd. Daarmee wordt zichtbaar gemaakt in welke mate het verstrekken van uitkeringen, het heffen van premies en het innen van inkomstenbelasting bijdragen aan de vermindering van de inkomensongelijkheid. Ook wordt uitgebreider ingegaan op de inkomens- en vermogenspositie van de verschillende groepen werkenden, onder meer zijn armoederisico's in kaart gebracht. Daarnaast is er nadrukkelijker aandacht gegeven aan regionale verdelingen van de welvaartsthema's.

In Welvaart in Nederland 2019 wordt per onderwerp doorgelinkt naar alle relevante, onderliggende tabellen zoals die via StatLine, de elektronische databank van het CBS (www.cbs.nl ), beschikbaar worden gesteld.

Directeur-Generaal Dr. T.B.P.M. Tjin-A-Tsoi