De welvaartseffecten van het onderwijs

Het langer volgen van onderwijs leidt tot minder criminaliteit. Een gunstig effect op de gezondheid is niet overtuigend bewezen. Dat blijkt uit literatuuronderzoek van het Centraal Planbureau (CPB) naar de brede welvaartseffecten van onderwijs dat op 19 oktober 2023 is gepubliceerd.

Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap vroeg het CPB om onderzoek te doen naar de causale relaties tussen onderwijs en brede welvaart. Op twee aspecten van brede welvaart, te weten gezondheid en criminaliteit, was er kwalitatief voldoende wetenschappelijke literatuur beschikbaar om dit te bestuderen.

De start voor het CPB-onderzoek is de observatie dat in veel landen mensen met een hoger opleidingsniveau vaak een betere gezondheid hebben en minder crimineel gedrag vertonen. De vraag is of het één het ander tot gevolg heeft. Een antwoord daarop kan helpen bij het maken van onderwijsbeleid.

(Foto Adobe Firefly/Amstelveenweb.com - 2023)

Studenten in een schoolklaslokaal
Criminaliteit. Uit het literatuuronderzoek komt naar voren dat langer onderwijs gemiddeld genomen leidt tot minder criminaliteit. Daarvoor zijn verschillende verklaringen mogelijk. Onderwijs zorgt voor betere carrièrekansen, waardoor met crimineel gedrag minder te winnen en meer te verliezen valt. Ook kan onderwijs helpen om eigenschappen als geduld en toekomstgerichtheid te ontwikkelen. Verder kan onderwijs beïnvloeden met wie leerlingen omgaan en houdt het ze van de straat. Hoe groot de invloed van elk van deze verklaringen is, is nog onduidelijk.

Gezondheid. Voor een gunstig effect van langer naar school gaan op de gezondheid, vonden de onderzoekers in de literatuur geen consensus. Als er een aantoonbaar effect op de gezondheid is, dan zijn mogelijke verklaringen daarvoor dat onderwijs nuttige kennis en vaardigheden voor een gezonder leven bijbrengt, zorgt voor een hoger inkomen en toegang biedt tot een sociaal netwerk dat de gezondheid bevordert.

Toekomstig onderzoek. De onderzoekers stellen dat de literatuur beperkingen kent. Dat komt vooral doordat veel studies kijken naar de gevolgen van één specifieke beleidswijziging: een wijziging van de leerplichtwet. Hierdoor verandert hoelang iemand onderwijs volgt. Ze stellen dat het nuttig kan zijn om toekomstig onderzoek meer te richten op de effecten van veranderingen in de inhoud van de lesstof of de kwaliteit van het onderwijs, zoals het aantal leerlingen per leraar. Dan kan een vollediger beeld ontstaan van de Brede welvaartseffecten van onderwijs.(pdf 17 pagina’s)

Het Centraal Planbureau (CPB) is een Nederlandse overheidsinstantie die als kerntaak het maken van economische prognoses en analyses heeft. Het planbureau probeert daarbij wetenschappelijk verantwoord en actueel te zijn.