Een Amstelveense timmerman en een raadhuis

Op de laatste dag van 2008, op 31 december, kreeg ik een e-mail vanuit Canada. Ene Menny stelde een vraag aan mij:

“After trying for quite a while to find something about het restaurant "Het Dorstige Hert" we finally found it on your website. Since my husband lived there when his family owned it, (we now live in Canada) it was real nice to see it again. We read the history from the owners but all of a sudden it stopped, and did not mention the owners Werkhoven. It is strange, since the name Erven Werkhoven is also shown on the front of the restaurant. We would have love to read how the Werkhoven family came to own the place and when.

Do you have any idea where we can find that information?

Would love to hear anything about this.

Thank you.

John Werkhoven

(Amstelveenweb.com collectie - 2004)

De gevel van Het Dorstige Hert met de tekst Erven Werk Hoven

Toen wist ik nog niet dat het een spannende zoektocht zou worden naar de “Erven Werkhoven”. De zoektocht naar de erven Werkhoven leverde eigenlijk niks op, maar uiteindelijk stuitte ik op een interessant verhaal over een Amstelveense timmerman en een raadhuis.

Tegenwoordig is het internet helemaal vol met allerlei genealogische sites, waar men van het jaar 0 probeert (vaak met succes) de eigen familiegeschiedenis op te tekenen. Als je in Google ‘genealogie’ intikt, krijg je 9 miljoen en 500 duizend links, dus daar ben je even zoet mee.

Om naar mijn eigen verhaal terug te keren, ik ging dus op zoek naar de “Erven Werkhoven”, welke nog steeds in de muur van het restaurant “Het Dorstige Hert” aan de Dorpstraat 64 in Amstelveen staat ingemetseld. Mijn eerste zoekopdracht was direct raak, een familiewebsite van de familie De Koning. Op deze website staat de zeer uitgebreide stamboom van de familie, die eigenlijk uit Amstelveen, of met de oude naam Nieuwer-Amstel afstamt.


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Op de plaats van het voormalige raadhuis aan de Dorpsstraat stond vroeger het algemeen armenhuis. In dit armenhuis werden armen ondergebracht die niet onder een bepaald kerkgenootschap vielen. Bij de grote brand in juni 1792 is het algemeen armenhuis afgebrand. De geveltekening is van het gebouw, dat er spoedig voor in de plaats kwam. Dat armenhuis moest al in 1859 worden verbouwd, waarbij 'Anno 1859' op de gevel kwam te staan. In 1896 verkeerde het wederom in slechte staat en moest worden afgebroken. Men had nog het plan het tot raadhuis te verbouwen, maar dat is er niet van gekomen.

Dolf, een aangetrouwd familielid had de zeer zware taak op zich genomen en allerlei oude documenten, foto’s en natuurlijk de stamboom uitgezocht en zo kreeg de familie De Koning eindelijk een zichtbare en duidelijke structuur die de familieleden elke dag op het internet kunnen bestuderen. Sommige familieleden dragen de familienaam De Koning nog steeds bijvoorbeeld in Aalsmeer en Amstelveen, maar omdat de clan zo groot is weten ze niet meer wie wie is!

Omdat de naam van het café “Het Dorstige Hert” in de Dorpstraat van Amstelveen ook in de familiegeschiedenis tekst van de familie De Koning voorkomt, daarom kwam ik dus op de website van Dolf terecht. De familie Werkhoven was de eigenaar van het café en omdat in 1896 het raadhuis van Nieuwer-Amstel ook door Amsterdam werd geannexeerd, had de gemeente even geen vergaderruimte.

De gemeenteraad sloot toen een contract af met de eigenaresse, de weduwe Werkhoven om de achterzaal van haar koffiehuis Het Dorstige Hert, te huren voor het houden van raadsvergaderingen en het sluiten van huwelijken. De huur bedroeg f 50,- per jaar. En langzamerhand komt de Amstelveense timmerman, Cornelius de Koning in beeld, want de gemeenteraad besloot om een nieuw raadhuis te bouwen in de Dorpstraat, naast het huis van de familie De Koning aan de Dorpstraat 69.

Ik was al een tijdje zoek naar de geschiedenis van het raadhuis, maar ik kon er maar niet achter de gegevens komen. Zelfs bij de gemeente heb ik naar gegevens gevraagd, maar de betreffende ambtenaren wisten niet wie de architect was en waar de inboedel was gebleven.

Omdat het hele historische gemeentearchief van de Gemeente Amstelveen in 2004 naar Amsterdam verhuisde, -zeg maar geannexeerd, is het bijna onmogelijk voor een Amstelveense onderzoeker om daar onderzoek te doen en de resultaten weer te publiceren, want alles wat je wilt gebruiken kost veel geld.

Dus wat blijft over: HET INTERNET! Gelukkig, dat Dolf een zinnetje heeft overgenomen in het familieverhaal over “Het Dorstige Hert” en de weduwe Werkhoven, want daardoor kon ik via de hun familiegeschiedenis een Amstelveense puzzel oplossen.

Hierbij het verhaal:

Het oude dorp van Amstelveen is omstreeks de 12e eeuw ontstaan. In de 17e en 18e eeuw groeide Nieuwer Amstel uit tot een eenvoudig maar welvarend dorpje met een aantal herbergen, winkels en ambachtelijke bedrijfjes. De meeste dorpelingen verdienden de kost op de landerijen en veenderijen rondom.

Eeuwenlang werd Nieuwer-Amstel bestuurd vanuit het rechthuis in Amstelveen, maar dat had zo geleden van de oorlog met de Pruisen, dat het moest worden afgebroken (1787). Het gemeentebestuur ging toen vergaderen in de verspreidt door de gemeente liggende herbergen.


(Familie De Koning - 2009)

Cornelis de Koning (1863-1954), met zijn eerste echtgenote Petronella Schrama (1858-1890)

In 1892 werd aan de Amstel, nabij de Berlagebrug, het nieuwe raadhuis in gebruik genomen, ontworpen door Roelof Kuipers. Hij was de eerste gemeenteopzichter van Nieuwer Amstel (1886-1890) en ontwerper onder andere van de Nieuwer Amstelse Bronwaterleiding. Hij ontwierp eveneens het raadhuis van Nieuwer Amstel aan de Amsteldijk (gebouwd in 1892) en de al gesloopte watertoren aan de Amsteldijk (gebouwd in 1888).


(Familie De Koning - 2009)

Document uit 1892: de gemeente besluit dat het raadhuis gebouwd wordt

Maar vier jaar later, in 1896, annexeerde Amsterdam een groot deel van het dichtbevolkte noordelijk deel van Nieuwer-Amstel, met raadhuis en al. Het aantal inwoners, op 31 december 1895 nog ruim 34.000, was door deze gebiedsverkleining gedaald tot een kleine 5.500.


(Familie De Koning - 2009)

De Dorpstraat 69 in 1956, waar de familie De Koning woonde

De daaropvolgende maand, op 25 juni 1896, besloot men om een nieuw gemeentehuis te gaan bouwen op de plaats waar toen nog het Algemeen Wees- en Armenhuis stond in de Dorpstraat. Begin juni van dat jaar werd na een advertentie voor inschrijving/opdracht de Nieuwer-Amstelse aannemers; W. Kroon en Cornelis de Koning de opdracht gegeven het raadhuis te bouwen. De ingenieurarchitect was Roelof Kuipers.


Het nieuwe gebouw mocht niet meer dan 13.000 gulden kosten, maar toen in juli tot aanbesteding werd overgegaan, vroeg de laagste inschrijver een bedrag van f 14.445,-. Toen de gemeente de financiële aderlating, die deze bouw ten gevolge had, weer een beetje te boven was, ontbrak nog een decoratieve beschildering van de vestibule en van de schoorsteenmantels. Deze werd dan ook in 1899 aangebracht. Tevens werd toen in de raadzaal een portret van H.M. de Koningin 'in peinture Bogaerts' opgehangen. Kosten van het portret: f 407,70


(Familie De Koning - 2009)

Document uit 1890: de gunning van de gemeente


(Familie De Koning - 2009)

Pasfoto van Cornelis de Koning uit de jaren 30


(Familie De Koning - 2009)

Het kasboek van Cornelis de Koning uit 1897

Ter herinnering aan de inwijding van het raadhuis werd in de hal een gedenksteen aangebracht, waarop het volgende stond te lezen:

Gedenksteen 15 October 1896

H. P. C. W. H. J. B. VAN SON

Burgemeester

L. VAN KASTEREN C. VAN BLAADDEREN

Wethouders

P. VERSLOOT  K. DE JONG

B. KOSTER   L. van LEEUWEN

F. L. ARENDZ  H. BERGKAMP

R. POOL

J. VAN BLADEREN A.STEENVOORDEN

Raadsleden


(Part. coll. - 2009)

Ansichtkaart van de Dorpstraat met het raadhuis omstreeks 1900. Links vooraan de noodstal van de smederij van Hein Zegwaard. In het afgezette stuk aan de andere kant van de straat tussen de bomen werden de paarden gezet, die nieuwe hoefijzers moesten krijgen. Rechts staat het bord met de dienstregeling van de paarden omnibus van Pau van Dam

Een gemeentelijke kroniekschrijver uit die tijd schrijft over het nieuwe raadhuis: "Het geheel toont ons een eigenaardigen stijl, die aan een oude ridder hofstad doet denken. Bepaald opmerkelijk is de volkomen omgekeerde orde van den toren. In stede van steeds slanker te worden naarmate hij rijst, wat gewoonlijk het geval is, groeit ons heertje al maar aan; hij kreeg ter verfraaiing en beschutting een hoed op zijn bol, die ver buiten zijn schouders uitsteekt".


(Part. coll. - 2009)

De Dorpstraat in de jaren 30 - 20e eeuw

In 1925 was het gebouw al te klein en niet uit alle delen van de gemeente even gemakkelijk bereikbaar. Er werd besloten tot de oprichting van een hulpsecretarie op het voormalige batterijterrein bij de Poel. Kerstmis 1925 werd de uitbreiding in dienst genomen. Speciaal wordt er in het verslag bij vermeld dat er toen voor de secretarie ook een Olivetti schrijfmachine werd aangeschaft. Het ruimteprobleem was hiermee niet opgelost. Decentralisatie van gemeentediensten vond plaats. Aan- en verbouwingen brachten af en toe weer een tijdelijke verlichting, maar konden niet verhinderen dat er telkens opnieuw een noodtoestand intrad.


(Gemeente Amstelveen - 2003)

De raadzaal van Nieuwer-Amstel in 1932, tijdens de installatie van G. P. Haspels als burgemeester met de raadsleden

Op het ogenblik was er maar één goede oplossing denkbaar: De stichting van een nieuw raadhuis op korte termijn. Hoe kan men verwachten dat een raadhuis aangepast aan een inwonertal van 3 500, ook nog dienst kan doen voor een bevolking van meer dan 56.000 zielen!


(Gemeente Amstelveen - 2003)

Het raadhuis in 1958, tijdens een presentatie van een veegmachine en vijf DAF roltrommel vuilniswagens, die de vuilnisauto's met zijkleppen hebben vervangen.

Het oude raadhuis in de Dorpstraat was tot 1980 in gebruik van de gemeente, maar er werd een extra complex aangebouwd. Het oude raadhuis werd voor ƒ 1,00 verkocht en in verband met verzakking van het gebouw begin 1982 gesloopt. De architect John Webbers uit Amsterdam begeleidde de herbouw van het Oude Raadhuis aan de Dorpstraat 75. Na voorzien te zijn van een deugdelijke fundering werd het pand in min of meer dezelfde stijl weer opgebouwd. Sindsdien heeft het een kantoorfunctie. In oktober 1994 neemt SV Interieurgroep (kantoorinrichting & interieurafbouw) het pand in gebruik als showroom en infocenter.


(Familie De Koning - 2009)

Het raadhuis van Nieuwer-Amstel in 1959. Op 15 oktober 1896 werd het gebouw feestelijk geopend door burgemeester Van Son


(Gemeente Amstelveen - 2003)

Het raadhuis van Nieuwer-Amstel in 1960. Midden op het plein staat de zoutkeet voor het opslaan van zout voor gladde wegen in de winter

Het gehele stamboomverhaal van de familie De Koning kunt u hier lezen.


( Amstelveenweb.com collectie - 2003)

In het volledig herbouwde raadhuis is SV Interieurgroep gevestigd


(Gemeente Amstelveen - 2003)

Het nieuwe raadhuis in aanbouw in 1980. Het architectenbureau was Maaskant, Van Dommelen en Kroos


(Amstelveenweb.com collectie - 2007)

Het raadhuis van Amstelveen in de winter van 2007 met de bevroren Poel

Weet u misschien iets over de familie Werkhoven? Dan kunt met ons contact opnemen en kan Amstelveenweb weer verder werken aan de historie van het Oude Dorp van Amstelveen en nieuwe puzzels oplossen.

Met veel dank aan Dolf Dijst voor zijn medewerking.