Eerbetoon aan Gerard Schäperkötter in Museum Jan van der Togt

Van 16 januari tot en met 24 februari 2013 brengt Museum Jan van der Togt een hommage aan de in 2006 overleden kunstenaar Gerard Schäperkötter. De tentoonstelling toont een selectie van de werken die hij bij zijn 80ste verjaardag aan de gemeente Amstelveen schonk.

Gerard Schäperkötter (1914 - 2006) was een ingetogen kunstenaar die zeer rustig zijn doeken en gouaches componeerde. Vanuit zijn herinnering en verbeelding creëerde hij een nieuwe werkelijkheid. Daarbij liet Schäperkötter zich inspireren door het expressionisme van de Cobra-beweging en École de Paris.

Zijn benadering van het medium was spontaan en vrij en leidde – na een figuratieve aanlooptijd in de jaren ’60 en ’70 – tot krachtige composities. De kunstwerken van Schäperkötter kenmerken zich door de afwisseling van lyrisch abstractie en indringend kleurgebruik. Veel voorkomende thema’s zijn stranden, muren en tuinen.

In 1984 exposeerde Schäperkötter samen met Jan Verschoor in het Singer Museum te Laren. Verschoor is tegenwoordig naast beeldhouwer ook directeur van het Museum Jan van der Togt. En zo komen beide kunstenaarszielen – na bijna 30 jaar – weer voor even samen. De opening van de tentoonstelling vond plaats op zondag 27 januari 2013 om 14 uur, en werd verricht door Piet van den Heuvel, oud-wethouder van cultuur in Amstelveen.

(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Piet H. van den Heuvel, oud-wethouder Kunst en Cultuur van de Gemeente Amstelveen (1987-1998) opent de tentoonstelling van kunstschilder Gerard Schäperkötter in het Museum Jan van der Togt

Toespraak bij de opening van de tentoonstelling van Gerard Schäperkötter Piet H. van den Heuvel, oud-wethouder Kunst en Cultuur van de gemeente Amstelveen op zondag 27 januari 2013 in het Museum Jan van der Togt Amstelveen:

'Op donderdagmorgen 16 maart 2006, belde een van de hulpen van Gerard en Diane mij op om mij mede te delen, dat mijn goede vriend Gerard zojuist om zes uur was overleden. Hij was 92 jaar geworden.

Gerard. Zo maar weg. Zonder, dat ik afscheid van hem had kunnen nemen. Zonder, dat ik hem had kunnen bedanken voor zoveel jaren vriendschap. Maar Gerard wist het wel. Door onze vele vertrouwelijke gesprekken wisten we hoe ons wereldje in elkaar stak. We hadden nooit zoveel woorden meer nodig. Onze band was daarvoor te hecht.


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

30. Gerard Schäperkötter - Compositie -Olieverf op doek. Jaar: 1991 140 x 160 cm. Collectie Gemeente Amstelveen

Ik staar naar dat prachtige schilderij van hem in onze huiskamer. Een schilderij uit zijn serie tuinen: “Flowers Down of Day”. Heel verdrietig passeren mij de herinneringen. Zijn leven .en dat van ons samen. Wij spreken veel met elkaar. Vooral na mijn afscheid als wethouder. Heel vaak in de beschermde omgeving van zijn atelier.

Ondertussen verzamel ik dan de overal verspreid liggende dia’s, foto’s, uitnodigingen voor zijn exposities, recensies uit alle mogelijke kranten en tijdschriften. Alles roept herinneringen op en hoe kan hij daarover vertellen. Over het tekenen van de leuke meisjes op de Lagere School. Over zijn succesvolle vierjarige opleiding aan de Amsterdamse Grafische School en zijn baan bij de drukkerij van Senefelder.

Dat hij daarna op aanraden van zijn zwager, de kunstschilder Fred Sieger, lessen gaat volgen aan “De Nieuwe Kunstschool” van Paul Citroen, de latere Rietveldt Academie. Hoe hij in het atelier van Sieger kennismaakt met o.a. Wim Oepts, Henk Henriët en Raoul Hynckes. Zijn veelvuldige bezoeken aan de bekende balletschool van zijn zuster Co Sieger, waar hij prachtige schetsen maakt ook van de mooie uit Berlijn gevluchte balletdanseres Diane Gordon met wie hij tenslotte trouwt.

Hoe prachtig vindt hij het, dat we de uitnodiging vinden van zijn eerste tentoonstelling in 1951; zijn debuut in “Het Internationaal Cultureel Centrum”in het Vondelpark. De ontmoetingsplaats voor jong en veelbelovend talent. De bakermat van het “Holland Festival”.Met hem exposeerden daar bijvoorbeeld Ger Lataster, Karel Appel, Constant, Fred Sieger, Pieter Defesche en Leo Schats, geen onbekende in dit museum.


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Het schilderij van Gerard Schäperkötter in het raadhuis van de gemeente Amstelveen in de kamer van burgemeester Van Zanen

De tentoongestelde werken van Gerard Schäperkötter zijn een openbaring. De volgende tien jaar blijkt hij uitsluitend in Arti te exposeren. Als dan in 1960 de vraag wordt gesteld, wie Gerard Schäperkötter nu eigenlijk is en hoe hij zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld, schrijft Hans Redeker in het NRC n.a.v. een expositie in Arti: “Schäperkötter bezit genoeg talent en zoveel vitaliteit, energie en heilige bezetenheid, dat zijn oeuvre alle kenmerken verraadt van een volwaardig kunstenaarsschap”.

Gerard en Diane zijn erg gelukkig, dat ze in 1959 in Amstelveen kunnen gaan wonen. Hij leeft nu uitsluitend voor de kunst. Een nieuwe omgeving, nieuwe mogelijkheden, een atelier volledig gebouwd volgens zijn wensen. De nieuwe contacten inspireren hem duidelijk. Het leidt tot series schilderijen in verschillende thema’s:

Portretten, stranden, waarvan een boeiend exemplaar tijdens mijn wethoudersperiode bijna twaalf jaar in mijn bureau hangt en nu een wand van de kamer van de burgemeester siert. muren, geïnspireerd door foto’s die hij maakt tijdens de sloop van een Joodse wijk in Amsterdam.

Etsen; monotypen; achterglas schilderingen; tuinen, waarvan er een door de Heer Koerselman voor de ABN wordt aangekocht en die dit vervolgens namens deze Bank aan de Gemeente  schenkt;  maskers en verschillende schilderijen geïnspireerd door de ruimtevaart en de oorlog in Vietnam. In zijn atelier vind ik veel lovende kritieken, of teksten van vooraanstaande kunstcritici, zoals o.a. Ed Wingen, Frans  Duister, Jan Bart Klaster, Hans Redeker, Marius van Beek, Maarten Beks, Fanny Kelk en Mr. L.P.J. Braat.

Uit die gevonden kritieken en uitnodigingen blijkt ook, dat het werk zeer de aandacht trekt van musea. Hij opent, nog maar net in Amstelveen, met een solotentoonstelling,in het eerste Aemstelle hier in de Dorpsstraat. Dan volgen exposities in het Singer, De Beyerd in Breda, Van Bommel Van Dam in Venlo, Henriëtte Polak in Zutphen en Het Cultureel Centrum de Vaart in Hilversum.

Gevraagd wordt hij door veel galerieën in Nederland. Maar ook zien we aankondigingen en artikelen over tentoonstellingen in Duitsland, België, Engeland, Spanje, New York, Denver en Boston. Hij was ook de eerste Amstelvener met een solo expositie in het Cobra Museum in 1996.

Glunderend vertelt hij van zijn grote succes in 1987 op de FIAC in Parijs met de Galerie van Herman Krikhaar. De Franse Minister van Cultuur wil deze expositie perse openen op de stand van Krikhaar tussen het mooie kleurrijke werk van Gerard. Veel werk wordt toen verkocht, de schilderijen zijn niet aan te slepen.

Gerard voelt zich al heel snel een echte Amstelvener. Al direct onderhoudt hij goede contacten met de hier wonende en werkende collegae en toont zich altijd zeer geïnteresseerd in hun werk. Hij gebruikt zijn goede contacten met burgemeester Rijnders erg goed om hun belangen te behartigen. Hij bemoeit zich ook nadrukkelijk met het culturele leven in onze gemeente. Hij is een felle voorstander van het realiseren van de gebouwen voor de culturele functies in ons toen nog te bouwen Stadshart.

Met alle andere Amstelveense kunstenaars is niets hem te dol om hiervoor de publieke aandacht op te wekken. Zijn blijdschap, dat het binnen vier maanden gelukt is om het door de Raad geëiste sponsorbedrag van zes miljoen gulden van het Amstelveense bedrijfsleven binnen te halen, is niet te beschrijven. Later is hij blij, dat wij samen het Cobra Museum regelmatig kunnen bezoeken.

Gerard was ondertussen 79 jaar geworden en op een zondagmiddag sprak hij met Notaris Jan Brummelhuis, Diane, Jeannie en mij over zijn privé-collectie. Van alle in de loop der jaren door hem behandelde thema’s had hij een aantal schilderijen niet willen verkopen. Het was zijn schatkamer en zijn geheugen. Hij begon zich daarover zorgen te maken. Wat moest daarmee gebeuren?


(Bron Museum Jan van der Togt - 2013)

Zelfportret van Gerard Schäperkötter (1914-2006)

Wij bespraken verschillende mogelijkheden. In ieder geval moet de collectie bij elkaar blijven en als het mogelijk is, af en toe getoond worden aan het publiek. Mijn ervaring met musea is, dat ze zelden collecties accepteren als expositie verplichtingen een voorwaarde zijn. Mijn voorstel is om het te schenken aan de Gemeente Amstelveen, omdat die eenvoudiger met zo’n voorwaarde om kon gaan.

De gemeente zal de werken eens in de vijf jaren exposeren. En zo wordt besloten. Door Hans Korte zullen alle werken in Aemstelle themagewijs en op datum worden neergezet en de keuze zal worden gemaakt door de directeur van de Dienst van Cultuur Rein Vos en door mij o.l.v de kunstredacteur van het Parool Jan Bart Klaster, wiens adviezen wij zeer gaarne volgen. Van deze schenking verschijnt een catalogus. De typografie daarvan verzorgt Gerard zelf.

Ik wil deze inleiding besluiten met de slotzinnen, waarmee Jan Bart Klaster zijn inleiding  in deze catalogus besluit. “De keuzen van de vijftig werken ging ons niet erg makkelijk “af, omdat het bij iedere afwijzing van een schilderij leek, of “er een streep door het hele oeuvre van Schäperkötter “werd gehaald. Niets was natuurlijk minder waar.

“Amstelveners en al die anderen die naar Schäperkötters Geschenk komen kijken, krijgen slechts het topje van een “ijsberg te zien. Dat fonkelt als een geniaal geslepen “diamant: ieder facet heeft een eigen karakter, dat van “binnenuit opgloeit en ons overstraalt als een zon aan een “wolkenloze hemel. Een Geschenk dat gekoesterd moet “worden, tot in lengte van dagen .

Met deze woorden van Jan Bart Klaster en met dank aan de gemeente Amstelveen en het Museum Jan van der Togt, verklaar ik met veel genoegen, deze expositie van Gerard Schäperkötter voor geopend.'

Piet H. van den Heuvel, oud-wethouder Kunst en Cultuur c.a. van de Gemeente Amstelveen (1987-1998)

Adres: Museum Jan van der Togt Dorpsstraat 50 1182 JE  Amstelveen Tel.: (020) 641 57 54 Openingstijden: Woensdag t/m vrijdag van 11.00 – 17.00 uur. Zaterdag en zondag van 13.00 – 17.00 uur.