Evaluatie proef 'Sleutelpersonen voor statushouders' in Amstelveen

De inzet van sleutelpersonen voor statushouders is onderdeel van de concept Kadernota Veranderopgave inburgering Amstelveen (VOI) waarmee de gemeenteraad op 2 juni 2021 instemde.

In 2019 vroeg de gemeente Amstelveen MEE Amstel en Zaan (MEE) en Vluchtelingenwerk Midden en West Nederland (VW WMN) een proef rondom sleutelpersonen voor statushouders te starten. De nieuwe Wet inburgering die op 1 januari 2022 in werking treedt is de aanleiding voor deze proef. Zoals u weet zijn gemeenten zijn vanaf 2022 verantwoordelijk voor de inburgering van onder andere statushouders en de opgave is om hen zo snel mogelijk mee te laten doen in de Nederlandse samenleving. Uit landelijk onderzoek blijkt dat statushouders een grote kans hebben op gezondheidsachterstanden en blijkt dat het aannemelijk is dat de inzet van sleutelpersonen een positief effect heeft op de communicatie en gezondheid van statushouders.

Het college heeft de proef 'Sleutelpersonen voor statushouders' geëvalueerd, zie de bijlage, en heeft op basis van deze evaluatie besloten de sleutelpersonen te borgen bij MEE. Het college zal daarom sleutelpersonen voor statushouders vanaf 2022 onderbrengen bij het contract onafhankelijke cliëntondersteuning met MEE.

Er is op dit moment een team van 8 sleutelpersonen die allen een vrijwilligerscontract hebben. De sleutelpersonen bestaan uit 4 vrouwen en 4 mannen, waarvan 4 Syriërs, 2 Eritreeërs, 1 Somaliër en 1 Irakees en worden gecoacht door een medewerker van MEE. De sleutelpersonen zijn ervaren mensen die altijd al veel ondersteuning bieden, sommigen met name in het eigen netwerk en anderen via diverse stichtingen. Een aantal sleutelpersonen heeft ook zitting in de gemeentelijke klankbordgroep die adviseert bij de implementatie van de nieuwe Wet Inburgering. Het team sleutelpersonen is getraind tot sleutelpersoon door expertisecentrum Pharos.

(Foto Amstelveenweb.com - 2018)

Marijn van Ballegooijen (PvdA) wethouder Werk en Inkomen vertelde in oktober 2018: 'We zijn bezig met een actieprogramma met betrekking tot de begeleiding van statushouders. We gaan enkele zaken verbeteren, zoals eerdere, betere en langere begeleiding. Ook gaan we helpen om de taal beter en sneller te leren, zodat ze sneller mee kunnen doen. We gaan gebruik maken van 'sleutelpersonen'. Dit zijn statushouders die al wat langer in Amstelveen verblijven, de Nederlandse taal goed beheersen en weten hoe het werkt bij de gemeente. Zij kunnen er ook voor zorgen dat de statushouders eerder mee kunnen doen en sneller op weg worden geholpen. We hebben voor het actieplan bij buurgemeenten gekeken hoe zij hier mee omgaan. En we kijken hoe we met de ketenpartners de dienstverlening aan statushouders nog verder kunnen verbeteren'

De proef in Amstelveen laat zien dat er weliswaar behoefte is aan sleutelpersonen, maar dat een groot deel van de behoefte nog niet zichtbaar is. Vanwege corona waren er aan het einde van de proef 80 hulpvragen. MEE schat de behoefte veel hoger in en stelt zich ten doel eind 2022 800 hulpvragen aan sleutelpersonen te hebben. Vanuit het contract met MEE zullen we de behoefte aan sleutelpersonen volgen.

De proef kostte € 80.000,- voor de jaren 2019 en 2020 en is betaald vanuit de implementatiegelden nieuwe Wet Inburgering. Voor de borging van de sleutelpersonen bij MEE maakt de gemeente contractafspraken met MEE tot een bedrag van maximaal € 40.000,- per jaar. Tegelijkertijd verwachten we ook een toename van het gebruik van de algemene onafhankelijke cliëntondersteuning en daarmee hogere Wmo-kosten.

In de perspectiefnota 2022, die uw raad op 7 juli 2021 behandelde, hebben we dit onderdeel opgenomen in de risicoanalyse (paragraaf 2.5.2. post 3c). Echter, het exacte gebruik van onafhankelijke cliëntondersteuning en daarmee de exacte toename van de kosten is niet goed in te schatten. We zullen het gebruik monitoren en komen bij u op dit onderwerp terug in de Perspectiefnota 2023/Eerste Tijdvakrapportage 2022. Voor meer informatie verwijzen wij u naar de bijlage Evaluatie proef 'Sleutelpersonen voor statushouders' (pdf 6 pagina’s).

Kadernota veranderopgave inburgering. In de raadsvergadering van 21 april 2021 is gesproken over de Kadernota veranderopgave inburgering, waarin is uitgewerkt hoe de gemeente Amstelveen vanaf 1 januari 2022 uitvoering gaat geven aan de inburgering. In die vergadering heeft de raad een amendement aangenomen om al in het asielzoekerscentrum te starten met de inburgering. De stemming over een tweede amendement staakten. Dat amendement, het collegevoorstel en drie moties over dit onderwerp zijn daarom tijdens de raadsvergadering van 2 juni opnieuw in stemming gebracht.

Het tweede amendement was van de SP-Amstelveen en betrof het maken van duidelijke afspraken met de werkgevers. De leerbehoeften en mogelijkheden van de inburgeraar moeten centraal staan, waarbij wordt gestreefd naar Nederlands spreken op de werkvloer goede begeleiding op de werkvloer voor wie dat nodig heeft en een fatsoenlijk salaris (tenminste het minimumloon). Dit amendement kreeg onvoldoende steun in de raad. Het geamendeerde voorstel inzake de kadernota is door de gemeenteraad aangenomen.

Vervolgens werd gestemd over drie moties. Het ging om de motie van GroenLinks-Amstelveen om elke inburgeringsplichtige in staat te stellen om op een zo hoog mogelijk taalniveau in te burgeren, een motie van de PvdA-Amstelveen om specifiek aandacht te geven aan succesvolle inburgering van vrouwen en meisjes en een motie van het CDA om te zorgen voor ontmoetingsmogelijkheden en culturele uitwisseling tussen inwoners en in-Amstelveenburgeraars. Alle drie de moties werden unaniem aangenomen.