Grote uitdagingen voor de Amstelveense Jeugdzorg

Tijdens haar nieuwjaarstoespraak stond burgemeester Mirjam van 't Veld van Amstelveen onder meer stil bij de transitie (structurele overgang) van de jeugdzorg naar de gemeente. Het nieuwe jeugdstelsel is op 1 januari 2015 in werking gegaan. Vanaf 2 januari is om die reden het Amstelveenloket geopend. Jeugdzorg valt nu onder verantwoordelijkheid van de gemeente. Vóór deze datum waren de hulpverlenende organisaties afzonderlijk verantwoordelijk. Bij het Amstelveenloket kunnen inwoners terecht voor o.a. jeugdhulp.

Bij het loket krijgen mensen eerst een gesprek; de loketmedewerker kijkt dan samen met degene die hulp aanvraagt wat er nodig is, wat mensen zelf kunnen doen en wat mensen in de omgeving kunnen betekenen. Het sociaal team van dit loket (samengesteld uit ervaringsdeskundigen van de diverse hulpverlenende organisaties) adviseert en van daaruit wordt de zorg geleverd die nodig is. De transitie van de jeugdzorg gaat samen met inhoudelijke vernieuwing, de transformatie. Voorzieningen en hulpverleners gaan zich richten op versterking van de eigen kracht van kinderen, jongeren en opvoeders. Goede zorg blijven bieden, leren van de praktijk en waar nodig bijsturen om kinderen veiligheid te kunnen bieden, zowel in gezinnen, op scholen en in de overige samenlevingsvormen.

Altra

Hoe ziet Altra, van oudsher de grote regionale instelling voor onderwijs en jeugdhulp, deze omslag in Jeugdzorg? Nieuwsgierig naar de visie van vier Altra ervaringsdeskundigen: Richard Holten (manager afdeling Amstelland), Idris Koopman (gedragsdeskundige), Lotte Stouten (Signs of Safety medewerker en ambulant hulpverlener; oplossingsgerichte benadering voor gezinnen waar veiligheid van een kind voorop staat) en Naime Akar (School Maatschappelijk Werk), ontmoette ik hen op de Willem Dreesweg 8, de Amstelveense locatie van Altra.

Vanaf 2015 wordt de zorg ingezet vanuit één loket, één regie. Samenwerking van sociaal team afdeling jeugdzorg met het Amstelveen loket en de diverse hulpverlenende organisaties, ontwikkelt zich vanuit deze omslag. Het is een uitdaging voor alle hulpverleners om deze samenwerking in dienst te stellen van jeugdzorg op maat. Met dit doel voor ogen bouwen aan vertrouwen in elkaars ervaringen, expertise (deskundigheid) en kwaliteiten. Het vraagt om alertheid op hulpvraagsignalering en breedgedragen teamgeest. Altra had altijd al één gezin, één plan, één begeleider als uitgangspunt. Nu geldt dit uitgangspunt niet alleen voor Altra. Dit blikveld ligt nu ruimer. Vanuit Amstelveen loket met sociaal team afd. jeugdzorg. Vanuit stichtingoverstijgende visie en organisatie: één gezin, één plan, één regisseur.  

In de praktijk komt het erop neer, dat de verwijzing nu vanuit het loket naar de hulpverlenende organisaties toe gaat. De specialistische jeugdzorg blijft haar deskundigen aanbieden via het loket. Er is een pilot geweest vorig jaar en die testperiode heeft uitgewezen dat deze nieuwe samenwerking goede vruchten oplevert door het samenwerken van elkaar aanvullende expertisen rondom één gezin. Expertise koppelen en kortere lijnen naar elkaar dus. Afstemming en het elkaar kunnen vinden worden door de nieuwe aanpak sterk bevorderd vanaf het begin van de hulpvraag. Als voorbeeld wordt genoemd een gezin dat steun nodig heeft bij de opvoeding met daarbij schuldhulpverlening. Dit kan dan tegelijk worden aangepakt.

De terugkoppeling naar elkaar gebeurt nu structureel, stichting overstijgend. Dat komt niet alleen het gezin ten goede. Bijvoorbeeld valt ook het schoolmaatschappelijk werk binnen de terugkoppeling en binnen deze kwaliteitsomslag. Richard, Idris, Lotte en Naime zien hierdoor, dat er meer en meer een preventieve werking rondom het kind ontstaat. Op scholen toont deze werking zich niet alleen rondom de individuele scholier. Het coördineren van trainingen en bijeenkomsten rond groepsvragen op de scholen is een ander aandachtspunt voor het loket en sociaal team. De preventieve werking hiervan weten scholen heel goed.

(Foto Kees Willems - 2015)

Vlnr.: Naime Akar, Idris Koopman, Lotte Stouten, Richard Holten en Conchita Willems

Voor alle medewerkers is het belangrijk, dat de opgebouwde expertise behouden en ontwikkelend blijft. Bijvoorbeeld Lotte let als ‘Signs of Safety werker’ speciaal op de veiligheid van kinderen en helpt gezinnen hiermee. Zoals bij vechtscheidingen en huiselijk geweld; daar is deskundige hulp nodig. In het gezin kijkt zij naar wat er goed gaat en naar wat er aandacht nodig heeft. Dan worden er in het gezin afspraken gemaakt. Ook naar het netwerk, als ondersteuning rondom het gezin, wordt gekeken: opa, oma, buren, school, huisarts, wie ook belangrijk zijn voor de kinderen, om samen die afspraken na te kunnen komen.

Lotte vertelt hoe blij zij wordt als ze ziet, dat als ouders naar de veiligheid van hun kind kijken, zij meer afstand nemen van hun persoonlijke problemen en allebei voor hun kind tot een gezamenlijk plan komen. Als vertrouwenspersoon staat Lotte naast de ouders en samen kijken zij naar het welzijn van het kind. Het welzijn van kinderen staat in het veiligheidsplan voorop. Natuurlijk, zo benadrukken ze alle vier, huldigen alle Altra-werkers de pijlers van ‘Signs of Safety’. In teamoverleg effectueert dit tot een goed begrip van elkaars aanpak. Waardoor er weer aanvullende inzichten, alertheid en ontwikkeling ontstaan.

Ook expertisen zoals de muziek- en speltherapie kunnen voor bepaalde kinderen heel goed werken. Of de expertise ‘de Overstap’ van Altra: een training voor leerlingen uit groep 8, die onzeker zijn over de overstap naar de middelbare school. Onderwerpen, zoals omgaan met leeftijdsgenoten, of autoriteit, wordt hij gepest, of pest hij zelf, heeft hij moeite met het maken, of plannen van huiswerk, komen hier aan de orde. Tenslotte zitten kinderen ongeveer 60% van hun dagelijks leven op school. Zowel bij de individuele als groepshulp zitten veel preventieve waarden en leerdoelen. Eigen krachten van kinderen en volwassenen aanboren kan via meerdere middelen geïnspireerd worden. Het vanuit die eigen kracht leren respectvol om te gaan met elkaar, in gezinnen, in groepen, op scholen, in wijken staat hoog in het vaandel van alle expertisen.

De komende maanden wordt daarom vooral geleerd zo effectief mogelijk te handelen met dit stichting overstijgende blikveld. De kwaliteitsbewaking van de hulpverleners blijft bij de eigen stichtingen, terwijl de kwaliteitsbewaking van de ketenzorg rondom één plan, bij de diverse disciplines in sociaal team en bij loketregie komt te liggen. De kortere lijnen, de samenwerking, het vertrouwen in elkaars expertisen dragen hiertoe bij. Vooral het werken met generalisten is bruikbaar in het sociaal team. Generalisten zijn mensen die van verschillende markten thuis zijn en snel hulp kunnen bieden en/of specialistische hulp kunnen aanwijzen. Centraal in de samenwerking tussen generalisten en specialisten staat de actuele situatie: het kind, de gezinssituatie, de schoolsituatie en hun netwerken. Welzijn gericht op veiligheid, op opvoeden, op schuldhulpverlening, op leermogelijkheden, op sociale ontwikkelingen, op schooltrainingen; het staat allemaal ten dienste aan de vormingsjaren van de jeugd.

Ondersteuning van behoeften van de scholen en de gezinnen, wat de ontwikkeling van kinderen ten goede komt. Wijk- en straatgericht is er het jongerenwerk van de gemeente en welzijnsorganisatie AanZ-Amstelveen. Zo nodig is er contact, opdat woonplaatsbreed die veiligheid, dat thuisgevoel, ervaren wordt door kinderen en jongeren. Ook cultuur en sportverenigingen zijn hier heel belangrijk. Het Jeugdsportfonds is een belangrijke voorziening om sport te ontwikkelen. Dit fonds is een particuliere organisatie die de contributie en/of de sportattributen betaalt voor kinderen uit gezinnen die leven van een uitkering, in de schuldsanering zitten of een inkomen hebben onder het sociaal minimum. Het zou fijn zijn als Amstelveen zich bij dit fonds aansluit; dan kunnen meer kinderen sporten.

Richard: “Muziek inspireert, en als je ziet wat muziek met kinderen, die bijvoorbeeld faalangstig zijn, kan doen door speltherapie of muziektherapie, is dat zo waardevol! Ik herinner me een jong meisje dat heel angstig was, en dat bij de opening van een gebouw voor 200 mensen prachtig stond te zingen! Verder inspireert mij op dit moment de uitdaging om samenwerking bij en de uitvoering van de hulp in deze veranderende tijd zo effectief te maken dat de zorg voor de jeugd vanuit die eigen kracht nóg beter wordt …”

Lotte: “Kleine stapjes interesseren mij. Als volwassenen kunnen kijken naar het belang van het kind, als er samen gekeken wordt met het kind, als er een echt gesprek samen ervaren wordt, vind ik dat fantastisch!”

Idris: “Vooral de transitie, de pilot m.b.t. de consulenten teams, de samenwerking en het loslaten van wat je gewend bent inspireerden. Onlangs zei een moeder over een begeleider bij een heel ingewikkelde langdurende thuissituatie die zich positief ontwikkelde: ‘Jij bent zo belangrijk voor ons geweest de afgelopen jaren als begeleider! ‘ Die uitspraak over die begeleider heb ik voor geen goud willen missen! De verandering van die moeder door het werken met de begeleider, de verandering van de jongere in de thuissituatie door datzelfde werk. Dat is waar je het voor doet!”

Naime: “Mijn intentie is in gesprek gaan vanuit onvoorwaardelijke aandacht voor het kind en het gezin. Vertrouwen en elkaar serieus nemen, geloven in jezelf, dat inspireert!” Met deze uitspraken kan het toch alleen maar goed gaan met de transitie en transformatie van de Jeugdzorg in Amstelveen. Men kan voor alle vragen voor ondersteuning bij jeugdhulp terecht bij het Amstelveenloket, Laan Nieuwer-Amstel 1, Amstelveen, tel: 020-5404911. Meer informatie: www.amstelveen.nl/amstelveenloket