Het 132ste advies van het Outbreak Management Team

Brief van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) over het 132e advies van het Outbreak Management Team (OMT) van 3 december 2021 over de epidemiologische situatie in Nederland.

In de afgelopen 7 kalenderdagen (25 november-2 december 2021) is het aantal meldingen van SARS-CoV-2-positieve personen ongeveer gelijk (-4%) gebleven in vergelijking met de 7 dagen ervoor. Er werden landelijk 834 personen per 100.000 inwoners gemeld met een positieve test voor SARS-CoV-2, vergeleken met 869 per 100.000 inwoners in de week daarvoor. Er is wel een grote regionale variatie in het aantal positieve testen, van 573 tot 1248 per 100.000 inwoners. De regio's met het hoogste aantal meldingen per 100.000 inwoners (>1000) in de afgelopen week waren Zuid-Holland Zuid, Zeeland, en Limburg-Zuid. Het regionale beeld van de hoge incidentie van positieve testen komt in grote lijnen overeen met de gemeten virusvrachten in de rioolwatersurveillance.

Het aantal meldingen per 100.000 inwoners was net als een week eerder het hoogst en nam de afgelopen kalenderweek verder toe in de leeftijdsgroepen 0-12, 30-39 en 40-49 jaar (>1000 per 100.000 inwoners). Bij de leeftijdsgroepen vanaf 50 jaar was het aantal meldingen per 100.000 inwoners minder hoog dan in andere leeftijdsgroepen en stabiliseerde het aantal positieve testen in de afgelopen week (<700 per 100.000). Het aantal meldingen bij personen bekend als bewoners van verpleeghuizen en woonzorgcentra nam niet verder toe. Echter, vanaf begin november wordt niet gestructureerd nagevraagd of iemand in een instelling woont, door afschaling van het BCO. Bewoners van een verpleeghuis of woonzorgcentrum voor ouderen worden nu merendeels als zodanig geclassificeerd op basis van postcode en leeftijd. Dit kan echter leiden tot een onderregistratie van besmettingen in verpleeghuizen en woonzorgcentra. Voor instellingen voor de gehandicaptenzorg is dit zeker het geval.

(Bron RIVM - 2021)

Prof. dr. Jaap van Dissel, directeur van het Centrum van Infectieziekten van het RIVM en hoogleraar interne geneeskunde en infectieziekten aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en de Universiteit Leiden

Het aantal testen bij de GGD-testlocaties is in de afgelopen week ten opzichte van de week ervoor ongeveer gelijk (+4%). Over de laatste 7 dagen met complete data (23-29 november) was het percentage positieve testen in de GGD-teststraten 20,5%; een daling vergeleken met 22,4% de week ervoor. Het is van belang te realiseren dat het aantal bij de GGD geteste personen een mix is van personen mét en personen zónder klachten, al dan niet naar aanleiding van een nauw contact getest (d.i. in kader van BCO), en al dan niet getest naar aanleiding van een tevoren positief bevonden zelftest (de zogenaamde confirmatietesten). De uitsplitsing hiervan is minder goed mogelijk geweest de afgelopen week, doordat deze informatie vanwege grote drukte niet nagevraagd werd bij personen die telefonisch een afspraak maakten. Bij personen getest in het kader van het coronatoegangsbewijs (CTB) steeg het percentage positieve testen niet verder, het betrof 1,3% in de afgelopen kalenderweek.

De instroom en bezetting op verpleegafdelingen en IC in de ziekenhuizen van personen met een positieve test op SARS-CoV-2 nam verder toe. Er is wel een afvlakking van de groei van de dagelijkse instroom in het ziekenhuis en in mindere mate op de IC. Gemiddeld werden over de laatste week 312 personen per dag opgenomen op een verpleegafdeling en 48 op de IC. Op 2 december 2021 was de totale bedbezetting 2813: 2208 op de verpleegafdelingen in het ziekenhuis en 605 op de IC (bron: LCPS). De oversterfte was verhoogd in november, in totaal overleden 3500 meer personen dan verwacht (bron: CBS). De oversterfte werd gezien zowel bij Wlz-gebruikers (Wet langdurige zorg) als bij niet Wlz-gebruikers.

De geschatte opkomst voor ten minste één vaccinatie bedroeg t/m 14 november 2021 88,7% voor de volwassen bevolking, en 85,2% had de volledige vaccinatieserie afgerond. Voor de bevolking vanaf 12 jaar was dit respectievelijk 86,9% en 83,4%. Bij personen gemeld met een positieve test in november was van 70% de vaccinatiestatus bekend. Van hen was 49% niet gevaccineerd.

De meest recente data van ziekenhuisopname (NICE, opnames t/m 23 november) verrijkt met vaccinatiestatus uit CIMS tonen dat de incidentie van opnames onder ongevaccineerde personen duidelijk hoger is vergeleken met die onder gevaccineerde personen. De overall vaccineffectiviteit in de periode 29 september t/m 23 november 2021 was 91% voor ziekenhuisopname en 96% voor IC-opname. Uitgesplitst naar leeftijd was deze respectievelijk 94% en 97% voor de bevolking <70 jaar, en 84% en 93% voor de bevolking vanaf 70 jaar.

Het OMT is geïnformeerd over een patiëntdossier-review in twee ziekenhuizen naar het profiel van in totaal 120 recent opgenomen patiënten met een positieve SARS-CoV-2-test. Patiënten die verwezen werden vanuit een ander ziekenhuis zijn buiten beschouwing gehouden. Uit de review blijkt dat in beide ziekenhuizen circa 7% van de patiënten opgenomen werd voor een niet-COVID-19-gerelateerde indicatie, maar bij routinematig testen in het ziekenhuis onverwacht positief werd bevonden voor het SARS-CoV-2-virus. De meerderheid van de patiënten, 74% en 76% werd opgenomen met als primaire reden een ernstig verlopende SARS-CoV-2-infectie. Een verdere 17-18% werd opgenomen vooreen door COVID-19 ontregeld basislijden.

Verder onderbouwen de beschikbare meer gedetailleerde resultaten uit een van deze ziekenhuizen dat van de gevaccineerde patiënten die vanwege COVID-19 werd opgenomen, een groter aandeel patiënten immuungecompromiteerd was (circa 40%), dat zij ouder waren, en dat een groter aandeel van de ongevaccineerde patiënten doorstroomde naar de IC. Van de gevaccineerde maar immuungecompromiteerde COVID-19-patiënten had ongeveer 1 op de 3 patiënten toch antistoffen bij opname, vergeleken met aanwezigheid van antistoffen bij bijna alle gevaccineerde, niet-immuungecompromiteerde patiënten.

De ontwikkelingen met betrekking tot SARS-CoV-2-varianten, en omikron in het bijzonder, worden op de voet gevolgd via internationale netwerken waarin de twee SARS-CoV-2-referentielaboratoria bij RIVM en Erasmus MC deelnemen. Samengevat is het beeld dat sporadisch gevallen van de nieuwe variant omikron in Nederland zijn aangetoond. Deze zijn tot nu toe vooral toe te schrijven aan import via teruggekeerde reizigers uit Zuidelijk Afrika. Er bestaan nog veel onduidelijkheden over deze nieuwe variant en welke invloed deze zal hebben op de epidemie. Onder andere zijn er onzekerheden over: de mate van besmettelijkheid, transmissie, kans op herinfectie, ziektelast en daarmee gepaard gaande het effect op ziekenhuisopnames, en de bescherming door de huidige vaccins of door natuurlijke immuniteit. In WHO- verband wordt gewerkt aan studies om zo snel mogelijk antwoorden op deze vragen te kunnen krijgen. Lees de volledige brief van het OTM hier (pdf 8 pagina’s).

Minister De Jonge (VWS) biedt de Tweede Kamer het advies aan na het 132e overleg van het Outbreak Management Team (OMT) op 3 december 2021. Het OMT-overleg gaat over de bestrijding van het coronavirus (COVID-19). Daarnaast geeft de minister in deze brief een update over de ontwikkelingen rondom de omikronvariant van het coronavirus (pdf 9 pagina’s).