Het Rijk decentraliseert de begrotingscrisis naar de gemeenten

‘Zoet van kabinet zal voor veel mensen uiteindelijk bitter randje hebben’

Het is positief, dat de economie weer aantrekt en dat het kabinet inwoners daarvan wil laten meeprofiteren. Toch vreest de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), dat het zoet voor veel mensen uiteindelijk een bitter randje zal hebben, omdat het kabinet blijft bezuinigen op het budget voor gemeenten. VNG-voorzitter Jan van Zanen: ‘Een bezuiniging op het Gemeentefonds is geen korting op gemeenten, maar op echte mensen.’

De tekorten van het Rijk nemen af, maar bij gemeenten groeien ze juist. De omvang van het Gemeentefonds is onvoorspelbaar geworden en bovendien doet het Rijk regelmatig een greep in de gemeentekas. En dat, terwijl de echte bezuinigingen in het sociaal domein sowieso pas voelbaar worden vanaf 2016, als het overgangsrecht van mensen afloopt. Nieuwe bezuinigingen komen daar hard bovenop en gaan ten koste van voorzieningen dichtbij inwoners. Van Zanen: ‘Het kabinet heeft begrijpelijkerwijs vastgehouden aan de lastenverlichting voor inwoners, maar het heeft afgezien van de hervorming van het belastingstelsel. Dat wreekt zich op de begrotingen van gemeenten en dat is bitter.’

(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Jan van Zanen, voorzitter van de VNG hier op een archieffoto

Inzet voor de samenleving. Gemeenten pakken maatschappelijke vraagstukken dichtbij inwoners op. Zij staan daarbij voor grote opgaven, zoals de veranderingen op het gebied van werk, zorg en jeugd, de opvang van vluchtelingen en op de langere termijn huisvesting, integratie en begeleiding naar werk voor mensen die mogen blijven. Met de komst van de Omgevingswet liggen ook ingrijpende wijzigingen in het fysieke domein in het verschiet. Al deze opgaven vragen om goede samenwerking tussen overheden en om mogelijkheden om te investeren in de economie.

Investeringen noodzakelijk, maar onmogelijk. Investeringen door gemeenten hebben een positief effect op de economische groei, de werkgelegenheid en de leefbaarheid. Gemeenten zijn echter financieel afhankelijk van het Rijk en hebben weinig mogelijkheden om zelf inkomsten te genereren om belangrijke voorzieningen te bekostigen, laat staan om te investeren. ‘De politieke keuzes van het kabinet zouden lang niet altijd de onze zijn,’ aldus Van Zanen. ‘Het Gemeentefonds is in de kern een fonds voor alle inwoners. Daarop bezuinigen gaat ten koste van hún voorzieningen.’ De afgelopen jaren hebben gemeenten, ondanks het groeiende takenpakket, al stevig bezuinigd op de eigen organisatie.

Evenwicht herstellen. Volgens de VNG toont het kabinet met deze Rijksbegroting eens te meer aan, dat het nodig is, dat gemeenten zelf meer financiële keuzemogelijkheden krijgen. De commissie-Rinnooy Kan heeft daartoe in juni concrete voorstellen gepresenteerd. Van Zanen: ‘Wat we nodig hebben is evenwicht, in de huishouding van gemeenten en zeker ook in de verhoudingen tussen gemeenten en het Rijk. Dat evenwicht is nu zoek. Er is een grote urgentie om dat evenwicht terug te brengen, zodat gemeenten datgene kunnen blijven doen wat op lokaal niveau nodig is op het gebied van werk en zorg, veiligheid, wonen en onze openbare ruimte. Wij vragen het Rijk om met ons samen te werken, zodat wij onze verantwoordelijkheid kunnen nemen.’