Het aankoop- en verkoopproces van een woning moet transparanter

Het proces rondom de aankoop en verkoop van woningen moet transparanter. Dat stelt minister Ollongren (BZK) in een brief (pdf 6 pagina’s) aan de Tweede Kamer. Volgens de minister zijn de gehanteerde biedingsmethoden bij woningverkopen zowel voor- als achteraf niet altijd duidelijk. Dat maakt het mogelijk dat in sommige gevallen niet het belang van de koper of verkoper wordt gediend, maar het belang van de makelaar zelf. Ollongren maakt zich hier zorgen over en gaat de komende tijd gesprekken voeren met de brancheorganisaties.

Het is niet altijd duidelijk welke methode wordt gehanteerd en welke 'spelregels' er gelden. In sommige gevallen wordt er tussentijds informatie gedeeld over gesloten biedingen of worden niet alle ontvangen biedingen doorgegeven aan de verkoper. Dit is in strijd met de erecode van makelaarsorganisaties NVM, VBO en VastgoedPro, waarbij de overgrote meerderheid van de makelaars op de koopwoningmarkt is aangesloten.

Minister Ollongren: 'De beperkte transparantie rond het biedingsproces en het verschil in toegang tot beschikbare woningen is onwenselijk. Het vinden van een woning is in deze oververhitte markt al lastig genoeg. Kopers en verkopers moeten er van op aan kunnen dat de makelaar een integere rol speelt. Het is goed dat er vanuit de sector stappen worden gezet, maar er is meer nodig. Het moet transparanter.'

(Foto Arenda Oomen/BZ - 2018)

drs. Kajsa Ollongren (D66) minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

De minister wil dat makelaars voortaan duidelijk zijn richting kopers en verkopers over de spelregels van het biedingsproces en voor- én achteraf openheid geven over de naleving daarvan. Verkopers dienen inzicht te krijgen in alle biedingen die zijn ontvangen, maar ook kopers moeten inzicht kunnen krijgen in het verloop van het biedingsproces als zij een bod hebben gedaan op een huis. Daarnaast moeten alle woningzoekenden toegang krijgen tot dezelfde informatie over beschikbare woningen. Nu zijn makelaars eerder op de hoogte van het nieuwe aanbod, waardoor enkel de potentiële kopers die door deze makelaars worden geholpen, de mogelijkheid krijgen om dat huis te bezichtigen en een te bod doen.

Ook bij de verkoop van nieuwbouwwoningen moet het proces transparanter. In tegenstelling tot bestaande bouw wordt hierbij niet besloten wie de woning mag kopen via een biedproces, maar wordt er geloot. Loten is een eerlijke manier om te bepalen naar wie de woning gaat. Maar ook hier blijkt uit signalen dat projectontwikkelaars niet altijd transparant zijn over de gevolgde lotingsprocedure. Nieuwbouwwoningen worden soms gegund aan mensen uit het eigen netwerk waardoor andere geïnteresseerden geen eerlijke kans maken. Ook worden woningen soms toegekend op basis van de vermogenssituatie van de kopers. Om het lotingsproces transparanter te maken, dient de inrichting van de procedure op voorhand duidelijk te zijn en dient de loting plaats te vinden in de aanwezigheid van een notaris. 

Vervolgstappen. De komende tijd gaat de minister met de betrokken partijen en brancheorganisaties in gesprek om te bepalen welke stappen er gezet moeten worden om de markt transparanter te maken. Zo kan digitalisering van het biedingsproces in een open of gesloten vorm helpen om meer transparantie te organiseren. Ook wordt er gekeken naar de initiatieven die al genomen worden door de brancheorganisaties. NVM-Makelaars kunnen nu al gebruik maken van systemen als Move en NVM Online Bieden om processen en biedingen vast te leggen. Binnenkort start de NVM ook een pilot met digitale verkoop op inschrijving via Realbid. Maar ook zonder deze digitale middelen kan transparantie gegeven worden. Zo heeft de VBO aangegeven potentiële kopers inzicht te willen geven in het biedingsproces door achteraf informatie te delen. Op die manier kunnen bieders in de toekomst achterhalen wat er uiteindelijk met een huis is gebeurd waarop zij een bod hebben gedaan.

Daarnaast kunnen ook verkopers aan makelaars vragen stellen over hun werkwijze en het bieden van transparantie. Met Vereniging Eigen Huis wordt er momenteel gewerkt aan een aantal vragen die verkopers kunnen stellen aan hun verkoopmakelaar en hoe verkopers daarover te informeren. Dit in de hoop dat wanneer meer verkopers deze vragen stellen, meer makelaars aangemoedigd worden om hun biedingsproces transparant in te richten.

Melden van misstanden. De minister roept kopers en verkopers die met misstanden te maken krijgen, op om hiervan melding te doen of een klacht in te dienen. Dat kan bij de verschillende brancheorganisaties die hiervoor klachtenprocedures hebben ingericht. Daarnaast heeft ook Vereniging Eigen Huis sinds eind maart een meldpunt geopend voor oneerlijke biedingspraktijken, waar kopers en verkopers anoniem melding kunnen doen. Van brancheorganisaties wordt verwacht dat zij de meldingen en klachten die zij ontvangen serieus nemen, hun leden daarop aanspreken en passende maatregelen treffen om dergelijke praktijken tegen te gaan. Lees ook het artikel: Meldingen oneerlijke biedingspraktijken stromen binnen van de Vereniging Eigen Huis.