Het nieuwe Amstelveense monument 'Nooit meer teruggekomen' is geplaatst

De Stichting Amstelveen Oranje (onder meer verantwoordelijk voor de activiteiten rond 4 en 5 mei in de gemeente Amstelveen) maakte in 2015 een start met een nieuw project, dat uiteindelijk de werktitel 'Nooit meer teruggekomen' draagt. Het project heeft als doel de verhalen over slachtoffers, Jodenvervolging en verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog in Amstelveen te vertellen. Het meerjarige project is erop gestoeld in diverse uitingsvormen aandacht te schenken aan de achtergrond van uit Amstelveen weggevoerde burgers (met name Joden en mensen uit het verzet) tijdens de Tweede Wereldoorlog. Inmiddels is er een projectgroep Nooit meer teruggekomen, die onder meer via deze website antwoord probeert te geven op de vraag: Hoe heeft uitsluiting en uiteindelijke wegvoering van buren en vrienden, van stadsgenoten, kunnen plaatsvinden binnen deze relatief kleine samenleving?

Deze indringende vraag staat binnen het project centraal. En deze weinig belichte duistere periode in de Amstelveense geschiedenis wordt aan de hand van onder andere verhalen, artikelen, persoonlijke getuigenissen en foto’s zichtbaar gemaakt. Met het vertellen en doorgeven van dit verhaal aan volgende generaties kan worden bijdragen aan een zinvolle maatschappelijke discussie over (het voorkomen van) discriminatie, uitsluiting en vervolging en het belang aangeven van het werken aan een samenleving, waarin vrijheid en verbinding centraal staan.

(Bron Gemeentearchief Amstelveen 2002)

Duitse soldaten op de fiets tijdens een razzia in de Dorpsstraat van Nieuwer-Amstel (Amstelveen) richting de Amsterdamseweg in februari 1945. Razzia (van het Arabisch غزوة, ġazwa [offensieve oorlogscampagne]), is de term voor een geplande en onverwacht uitgevoerde zoektocht naar personen of objecten binnen een plotseling afgezette locatie met een ongedefinieerde groep mensen met als doel het afwenden van gevaar (bijvoorbeeld het voorkomen van misdrijven) of strafrechtelijke vervolging (repressie)

Het nieuwe Amstelveense monument ‘Nooit meer teruggekomen’ met daarop de namen van 166 Joodse inwoners die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden vermoord, is deze week geplaatst aan de Prins Bernhardlaan, in de bocht van de Amsterdamseweg. De officiële onthulling moet vanwege de coronacrisis worden uitgesteld. De namen op het bijzondere monument zijn letter-voor-letter handmatig ingezet met machinaal uitgesneden koperen letters. Zowel de stalen wand als de letters zullen de komende maanden gaan oxideren, totdat de wand na enkele maanden een egale roodbruine kleur krijgt en de letters groen uitslaan.

Uitstel onthulling
Projectleiders David Serphos en Hugo van der Kooij (Amstelveen Oranje) laten weten dat de voor 21 april 2020 geplande onthulling door de burgemeester, waarvoor de hele gemeente zou worden uitgenodigd, vanwege de corona-crisis helaas voor onbepaalde tijd moest worden uitgesteld. ‘Het is niet anders’, aldus Serphos, ‘maar nu het kunstwerk dankzij de buitengewone inzet van de producent op tijd af was, wilden we het ook toegankelijk maken voor het publiek. Vanaf eind volgende week kan men het bezichtigen. Dan is ook de bestrating – nu nog aarde - aangepast.’


(Foto Amstelveenweb.com - 2020)

Het nieuwe Amstelveense monument 'Nooit meer teruggekomen' aan de Prins Bernhardlaan met daarop de namen van 166 Joodse inwoners die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden vermoord

Geschiedenis
Wethouder Herbert Raat (VVD) laat weten het monument een zeer belangrijke aanvulling te vinden voor Amstelveen en is tevreden dat het monument er inmiddels staat. 'De omgeving rond het monument wordt uiteraard netjes opgeknapt.' Het monument past volgens het college van B en W  in het programma Historisch Besef, waarmee Amstelveen meer aandacht wil geven aan haar geschiedenis. 'Ook de zwarte bladzijden', zei Raat eerder over het monument. 'Wat de Joodse gemeenschap is overkomen in de Tweede Wereldoorlog is een van de grootste littekens van Amstelveen. En wij willen ervoor zorgen dat deze geschiedenis zichtbaar in herinnering gebracht en niet vergeten wordt. Een herdenkingsmonument heeft de volle steun van de gemeenteraad.'

Over het monument
Het monument is een ontwerp van de Amstelveense Piet Cohen (84) en werd uitgevoerd door de firma Singeling in Wormerveer. Het bestaat uit twee geïntegreerde onderdelen: een uit Cortenstaal opgetrokken wand met daarop de namen en leeftijden van 166 mannen, vrouwen en kinderen die de Jodenvervolging met de dood moesten bekopen. Op de wand leunt een roestvrijstalen replica van een deels opengevouwen briefje dat onderweg van Westerbork naar Concentratiekamp Auschwitz uit de trein werd gegooid, zoals zo veel briefjes die tussen hoop en wanhoop werden geschreven.

Op het briefje is te lezen: 7-9-‘43
Lieve Allen,
Nu is het zoo ver. 
Houden goeden moed. 
Doen jullie het ook.
Stemming best. 
Hartelijk omhelst
[namen onleesbaar]


(Foto Amstelveenweb.com - 2020)

Roestvrijstalen replica van een deels opengevouwen briefje dat onderweg van Westerbork naar Concentratiekamp Auschwitz uit de trein werd gegooid in 1943 op de wand van het monument

Onthulling
'Zodra een nieuwe datum bekend is voor de onthulling van het monument, zal dit breed worden aangekondigd', aldus Van der Kooij en Serphos. Tot die tijd kan het monument uiteraard al worden bewonderd. Wilt u even kijken? Doe dat tijdens deze corona-periode dan uitdrukkelijk met inachtneming van de richtlijnen van het RIVM. Op de website www.nooitmeerteruggekomen.nl is meer informatie te vinden over het monument. Ook zijn er fragmenten te vinden van interviews die met Joodse overlevenden uit Amstelveen werden gehouden.