Indië herdenking 2009 in het Broersepark

De jaarlijkse herdenking van de gevallenen en slachtoffers in Nederlands-Indië vond plaats op vrijdagavond 14 augustus 2009 in het Broersepark bij het Indië-monument. Het programma bestaat meestal uit de traditionele bijeenkomst, maar dit jaar koos de Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands-Indië te Amstelveen voor een andere aanpak.


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Jacqueline Schäfer was de gastvrouw van de herdenking


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Honderden mensen waren aanwezig tijdens de herdenkingsdienst in het Broersepark


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Het is nu 19 uur 15 en dit deel van het park is bijna vol mensen, die de herdenking willen bijwonen

Het thema was in 2009 het lijden van de Chinezen voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog in Indonesië. Volgens de organisatie in Nederland hebben de soms 6 generaties lang in Nederlands-Indië wonende Chinese families, ontzettend veel geleden door de verschillende oorlogshandelingen en de soms zeer tragische verhalen werden nooit goed onderkend in Nederland.

Deze etnisch Chinese mensen wonen nog steeds in Indonesië, als gevolg van eeuwenlange overzeese Chinese migratie. De meeste Chinese emigranten in Indonesië, kwamen als handelaars of arbeiders naar het beloofde land.

Het koloniale beleid maakte het moeilijk voor de Chinezen om gronden te bezitten en de enige regio met een grote Chinese landarbeiders bevolking werd West-Kalimantan. De grootste populaties van Chinese Indonesiërs zijn vandaag de dag in de steden Jakarta, Surabaya, Medan, Pekan Baru, Semarang, Pontianak, Makassar, Palembang, Bangka, Belitung en Bandung.


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Intreding van de leden van de Bond van Wapenbroeders met het Vaandel


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

B. J. Diazoni voorzitter Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands-Indië tijdens zijn toespraak


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Job Cohen de burgemeester van Amsterdam tussen de aanwezigen


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Jan-Willem Groot, wethouder en loco-burgemeester van Amstelveen achter het katheder


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

De vlag van Nederland hing tijdens de herdenking halfstok


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

De Koninklijke Militaire Kapel 'Johan Willem Friso' begeleidt jarenlang deze herdenking


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Willem van Lith, voorzitter van de Bond van Wapenbroeders tijdens zijn toespraak


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Choong Ay Ling tijdens haar zeer emotionele toespraak: 'Nooit meer bang voor de buren'

Nooit meer bang voor de buren

Gastspreekster Alice Zulkarnain (Choong Ay Ling) sprak in haar toespraak met de titel: “Nooit meer bang voor de buren” over deze geschiedenis:

“Mijn naam is Alice Zulkernain maar ook, zoals u in het programma heeft kunnen lezen, Choong Ay Ling. Eén meisje maar twee verschillende familienamen: twee verschillende voornamen. Hoe kan dat, vraagt u zich af? Even de geschiedenis:

De Chinese bevolking vestigde zich om handelsredenen vanaf de 16e eeuw op de eilanden rondom de Straat van Malakka, dus ook in Indië. In de 19e eeuw koos Nederland, net zoals elk koloniaal land toentertijd, voor een beheersmodel door middel van kastes.

Elke ethnische groep had daardoor zijn eigen rechten, plichten en voorzieningen. Het gezag en bezit van de vorstendommen en daarmee de bestaande sociale infrastructuur werd daardoor ondergraven en het zaad voor de latere haat geplant. Familierelaties tussen de verschillende etnische groepen werden echter aangegaan en mengkinderen werden geboren. Maar waar horen die bij?

Tot de eeuwwisseling was men als Chinees ook Nederlander maar na een wetswijziging in 1910, gold vanaf 1911 voor de Chinezen dat zij “Nederlands onderdaan, NIET-Nederlander” werden en dat betekende bijvoorbeeld: geen stemrecht, geen toegang tot hogere ambten of tot de krijgsmacht. Door handhaving van het passen- en wijkenstelsel van het Reglement was vrij vestigen of reizen niet mogelijk. Het verbreken van elke formele band met China betekende geen Chinese onderwijssteun of bescherming voor de Chinese gemeenschap. Kortom, de positie van de Chinezen verslechterde na 1911 aanzienlijk. Vele kunstgrepen middels bijvoorbeeld adoptie en het anderzins aantonen van een “echte” Nederlandse voorouder werden toen uit de kast gehaald om toch maar naar de Europese scholen te mogen blijven gaan of om een ambtelijke carrière te maken.

Stelt u eens voor, dames en heren, U woont al 5 - 6 generaties in een land, maar wettelijk wordt opeens van bovenaf bepaald, dat u eigenlijk nergens meer bij hoort. U hoort niet meer bij China, het land waar eens uw voorouders vandaan kwamen; qua uiterlijk, taal en cultuur hoort u niet bij de inheemse bewoners en u hoort zeker niet bij degenen die het voor het zeggen hebben, u bent immers slechts Nederlands onderdaan-NIET Nederlander.

In zo’n positie neergedrukt, zijn een goede educatie, sterke familiebanden, loyaliteit aan elkaar binnen de groep, voorwaarden voor overleven en voor succes. En dat laatste geeft natuurlijk scheve ogen. En niet alleen toen. Wie herinnert zich niet de vele doden en wreedheden van de anti-Chinese rellen uit 1998? Of de dodelijke rampangs tussen 1965 en 1975? Een niet-Chinese achternaam aannemen is daarom een vorm van overleven. Ook voor mijn familie.

Velen vonden en vinden van alles over ons als Chinezen uit Indië. De Japanners betichtten ons destijds bijvoorbeeld van het onderhouden van contacten en financieel steunen van de Chinese oorlog tegen Japan; de Nederlanders vonden dat we heulden met de Japanners omdat we hen als middenstanders voorraden moesten leveren en de inheemsen vonden dat Chinezen zich ten koste van hen verrijkten. Angst voor verraad aan de Japanners door buren en na 1945 aan de nationalistische overheid door hen hebben vaak voor veel verdriet gezorgd. Moord, foltering, verkrachting, onteigening het overkwam ons allemaal.

Wat zijn de levensverhalen van toen? Harry Liem heeft ons het verhaal verteld over zijn zwager Hein Liem ofwel Liem Tiauw Hien. Harry zwaaide het belang van zijn eigen verhaal als “gast van de Japanse Keizer” bescheiden weg. Niet hij maar zwager Hein was een held, vertelde hij ons. Hein, zijn zwager, was vanwege zijn status als ”Nederlands Onderdaan – NIET Nederlander” niet dienstplichtig.. Toch meldde Hein zich als 21-jarige in december 1941 na Pearl Harbor als vrijwilliger aan bij de Radio Verbindingsdienst in Soerabaja.

Begin maart 1942, volgden voor Hein maandenlange geheime nachtelijke tochten over heel Java om verzetsgroepen van wapens te voorzien. Op 6 maart 1943 werd hij om 5 uur ’s morgens door de Japanners gevangen genomen en in de Lowokwaroe gevangenis nummer 9 maandenlang, grotendeels in het donker, gevangen gehouden en gemarteld. Bekennen zou hem en de anderen fataal worden.

Hein werd uiteindelijk “slechts” tot 3 jaar dwangarbeid door een militair tribunaal veroordeeld. Reden voor deze “korte”straf was dat de Kenpeitai in Malang en de Japanse Militaire Politie in Soerabaja geen gegevens hadden uitgewisseld en twee inheemse rechercheurs met opzet bepaalde gegevens uit hun rapportage weglieten. Doodziek werd hij daaruit op 17 september 1945 bevrijd. Aan Liem Tiauw Hien –Hein Liem- werd het Verzetsherdenkingskruis toegekend. Gedecoreerd woonde hij in Nederland; nooit meer bang voor de buren.

Ook wil ik u het verhaal vertellen van de vader van Otto Tee. Hij was een kleine middenstander. En ja, hij leverde aan de Japanners; hij moest wel. Maar dat vrijwaarde hem er niet van om in elkaar geslagen te worden door een Japanse officier: de bediening was te langzaam. De buren betichtten hem van connecties met China en weer volgden ranselpartijen.

Maar toch voorzag hij ’s nachts stiekem buitenkampers van eten via zijn achterdeur. Na de oorlog weer die angst: de buren klikten nu over hun vermoede pro-Nederlandse gevoelens. Via een inheemse jeugdvriend werd uiteindelijk het bezit geloosd en vertrok de familie naar Nederland. Daar was hij vrij en nooit meer bang voor de buren.

En dan het verhaal over die “Nederlands onderdaan – NIET Nederlandse” jonge vrouw, gedwongen tot prostitutie voor de Japanners, of die andere jonge vrouw. Zij werd uit haar huis gesleurd en verkracht door de Nationalisten. Zelfs in 1998 gebeurde dat nog. Hoe mannen zo’n wreedheid voor zichzelf kunnen rechtvaardigen; ik zal het nooit begrijpen. Ook deze vrouwen zijn beschaamd en naamloos onder ons. Zwijgend in Nederland maar nooit meer bang voor de buren.

Als derde generatie vertegenwoordiger sta ik vandaag voor u. Ik woon in Nederland en ik ben niet bang voor de buren. Punt. Of moet er, gezien de huidige politieke ontwikkelingen in Nederland, achter deze zin geen punt meer staan maar straks een vraagteken? Dank u wel.”

(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Piet van den Heuvel de ere-voorzitter van de Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands-Indië zingt met Harry Borghouts, Commissaris van de Koningin in Noord-Holland en natuurlijk met iedere aanwezige het Wilhelmus mee


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Jan-Willem Groot en echtgenote leggen de krans in de naam van de gemeente Amstelveen

Tijdens de herdenking waren ook aanwezig de Commissaris van de Koningin, de heer Harry Borghouts; de burgemeester van Amsterdam, de heer Job Cohen; de heer Jan-Willem Groot, wethouder en loco-burgemeester van Amstelveen, de burgemeester van Aalsmeer, de heer Pieter Litjens en de loco-burgemeester van Haarlemmermeer, de heer Tom Horn, de loco-burgemeester van Uithoorn, de heer Jeroen Verheijen en de loco-burgemeester van Ouder-Amstel de heer Kees den Blanken.

De muziek werd verzorgd door de Koninklijke Militaire Kapel “Johan Willem Friso” onder leiding van Eerste luitenant Jagers.

(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Job Cohen, burgemeester van Amsterdam tijdens de kranslegging, begeleid door leden van de Nationale Reserve


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Pieter Litjens burgemeester van Aalsmeer legde samen met zijn echtgenote een krans


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Britse oorlogsveteranen leggen ook hun krans bij het monument


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

B. J. Diazoni de voorzitter van de stichting legde samen met zijn echtgenote een krans


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Als de Wapenbroeders met het Vaandel uittreden, kan het defilé beginnen voor het Indiëmonument


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Het defilé voor het Indiëmonument wordt gevolgd door de aanwezige bestuurders


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)




(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

De muzikanten van de muziekkapel begeleiden het defilé


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Steeds meer mensen lopen mee in de rij


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Dit meisje heeft waarschijnlijk nog geen idee waarom zo veel prachtige bloemen zijn neergelegd


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

De kransen van herinnering

Toespraak van loco-burgemeester Jan-Willem Groot, toespraak van de heer B.J. Diazoni, voorzitter, toespraak door de heer W. van Lith, Voorzitter Bond van Wapenbroeder. Lees ook op Wikipedia: Chinese Indonesian