Kernenergie als optie voor de energiemix van Nederland

Kernenergie kan een serieuze optie naast energie uit wind en zon zijn. De kosten zijn namelijk vergelijkbaar met wind en zon als alle kosten op dezelfde manier worden meegenomen. Levensduurverlening van bestaande kerncentrales is de goedkoopste manier om CO2 te besparen. Dat blijkt uit een onderzoek op verzoek van de Tweede Kamer naar de mogelijke rol van kernenergie in de energiemix. De kosten en voorwaarden van de bouw van nieuwe kerncentrales zijn in beeld gebracht. Minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) heeft het onderzoek van ENCO naar de Tweede Kamer gestuurd.

(Foto Guus Schonewille/Ministerie van Economische Zaken - 2019)

Ir. Eric Wiebes (VVD) minister van Economische Zaken en Klimaat


Conclusies. De belangrijkste conclusies zijn dat de onderzoekers stellen dat kernenergie niet duurder is dan wind en zon als  alle kosten op dezelfde manier worden meegenomen. Nu worden de extra kosten die voortvloeien uit zon en wind (zoals extra netwerkkosten, kosten voor balanceren van het net, aansluitingskosten) niet meegenomen in de berekeningen voor energie uit wind en zon, maar worden afgewenteld op de netbeheerder en/of consument.

Ook blijkt dat de levensduurverlenging van een kerncentrale over het algemeen de goedkoopste manier is om CO2 te besparen, goedkoper dan zon en wind. Voorwaarde voor een concurrerende prijs van kernenergie is wel dat Nederland met één of meer kerncentrales aansluit bij bestaande seriebouw van (buitenlandse) kerncentrales vanwege de toch al lange constructietijd.

De onderzoekers stellen verder vast dat kernenergie per terawattuur de meest veilige wijze van produceren van elektriciteit is; veiliger dan zon en wind. Investeringen voor de veiligheid zijn geen issue in de sector. Sowieso zijn de investeringen voor een periode van 60 tot 80 jaar.



ENCO rapport. Het rapport van ENCO (Possible role of nuclear in the Dutch energy mix in the future= Mogelijke rol van kernenergie in de Nederlandse energiemix in de toekomst pdf 88 pagina’s Engels) is gebaseerd op wetenschappelijke documenten en rapporten van internationale organisaties. Het geeft een overzicht van het aandeel kernenergie in Europese landen en wereldwijd in de energiemix door bestaande en nieuwe kerncentrales. Het rapport laat zien dat belangrijke internationale organisaties, waaronder de IPCC van de Verenigde Naties en het IEA, kernenergie deel zien uitmaken van de energiemix die nodig is om verdere klimaatverandering tegen te gaan. Het rapport geeft met de kennis anno 2020 zo feitelijk mogelijk de stand van zaken voor de mogelijkheden en beperkingen van kernenergie voor 2040 in Nederland. Het rapport vergelijkt tevens de kosten van de inzet van kernenergie voor de samenleving met andere CO2-arme bronnen van elektriciteit in de energiemix.

Vervolg. Tijdens de Algemeen Politieke Beschouwingen heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen om een marktconsultatie te houden onder welke voorwaarden marktpartijen bereid zijn te investeren in kerncentrales in Nederland, te onderzoeken welke publieke ondersteuning daarvoor nodig is en te verkennen in welke regio's er belangstelling is voor de realisering van een kerncentrale. Het kabinet gaat aan de slag met de uitvoering van deze motie en informeert de Tweede Kamer voor het Kerstreces over de voortgang van de uitvoering. Link naar Kamerbrief en rapport: https://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ministerie-van-economische-zaken-en-klimaat/documenten/kamerstukken/2020/09/22/aanbiedingsbrief-rapport-over-kernenergie

Dit rapport is bedoeld om een overzicht te geven van de verschillende aspecten van kernenergie en de mogelijke rol in de Nederlandse energiemix in 2050. Er is een reeks vragen over specifieke aspecten geïdentificeerd, de antwoorden daarop zijn bedoeld om een breed beeld te krijgen en te helpen bij het begrijpen van de problematiek. De scope van het onderzoek was niet om nieuw onderzoek te doen, noch naar de internationale, noch naar de Nederlandse specifieke omstandigheden, maar om informatie uit tal van studies en rapporten kritisch te beoordelen en te bundelen, en deze in het specifieke Nederlandse perspectief te plaatsen. In de studie is gekeken naar de positie van verschillende instanties die zich bezighouden met kernenergie, maar is ook kennis genomen van diverse andere elementen zoals nationale plannen en argumenten en van de rol van andere technologieën, met name de VRE. De studie is gebaseerd op een reeks informatiebronnen, met name die van gerenommeerde internationale organisaties. 


(Bron Rijksoverheid - 2020)

Totaal aantal kernreactoren in de wereld in 2020


(Bron Rijksoverheid - 2020)

Totaal aantal kernreactoren in de wereld in 2020

Uit het rapport: HUIDIGE STAND VAN ZAKEN MET BETREKKING TOT KERNENERGIE

Een kernreactor werd voor het eerst gebruikt voor de opwekking van elektriciteit op 3 september 1948, in de X-10 Graphite Reactor, in Oak Ridge, Tennessee USA.  Op 27 juni 1954 startte de eerste kerncentrale ter wereld voor de opwekking van elektriciteit voor een elektriciteitsnet in de Sovjetstad Obninsk. De eerste volwaardige centrale ter wereld, Calder Hall in Engeland, werd op 17 oktober 1956 geopend.

In de jaren 1960 en 1970 werden veel kernreactoren gebouwd en in gebruik genomen om elektriciteit op te wekken. Deze waren voornamelijk vergelijkbaar met reactoren die werden gebruikt om kernonderzeeërs van energie te voorzien, die efficiënt zijn en goedkope, emissievrije elektriciteit produceren. Ze hebben ook een zeer kleine voetafdruk in de mijnbouw en het transport.  In die tijd werd door velen een toekomst voorzien met kernenergie. 

In 1974 besloot Frankrijk een grote impuls te geven aan kernenergie, waardoor 75% van de elektriciteit uit kernreactoren kwam.  De VS bouwden 104 reactoren, die ongeveer 20% van de elektriciteitsvraag van het land leveren. Uiteindelijk resulteerden de tekorten aan arbeidskrachten en de vertragingen bij de bouw in een stijging van de totale kosten van de kernreactoren, met een vertraging van de marktgroei.  Na diverse operationele incidenten, waaronder de nucleaire ongevallen bij TMI in 1979, Tsjernobyl 1986.

Fukushima in 2011 (waar, behalve in Tsjernobyl, niemand ooit aan straling is gestorven), heeft de industrie de kosten verder zien stijgen als gevolg van aangescherpte veiligheidsvoorschriften.  Als gevolg daarvan werden tussen 1970 en medio 2019 in totaal 94 nieuwe kerncentraleprojecten opgeschort. 

In de afgelopen 50 jaar heeft het gebruik van kernenergie direct geleid tot een vermindering van de CO2-uitstoot met meer dan 60 gigaton, wat gelijk staat aan bijna twee jaar van de wereldwijde energiegerelateerde uitstoot. In een ander meetpunt heeft kernenergie het equivalent van vijf jaar CO2-uitstoot door de elektriciteitssector vermeden. 

In mei 2020 waren er 441 kernreactoren in 31 landen in bedrijf, met een totale geïnstalleerde capaciteit van 389994 MWe zoals weergegeven in figuur 1. Verder zijn 54 kernreactoren in aanbouw, met een totaal van 57444 MWe totaal netto geïnstalleerd vermogen zoals in de figuur 2 [1]. Ontwikkelingslanden met een toenemende energiebehoefte en landen die sterk afhankelijk zijn van kolen (bijv. China en India) lopen voorop met eigen en buitenlandse technologie. Per IAAE zijn ongeveer 19 landen bezig met de start of planning van de bouw, en zelfs landen die nooit gebruik hebben gemaakt van kernenergie als energiebron, zijn hun positie aan het herzien (bijv. het rapport van het Australische parlement).