Lokale en regionale media zijn essentieel voor de lokale samenleving

'Lokale en regionale media zijn essentieel voor de lokale samenleving en democratie. Maar de lokale media kunnen hun functies lang niet overal in Nederland goed uitvoeren. De Raad voor het Openbaar Bestuur en de Raad voor Cultuur pleiten daarom voor concrete afspraken, meer samenwerking en een stevigere financiering voor regionale en lokale media. Alleen daarmee zullen lokale media weer in staat zijn hun essentiële functies voor democratie en samenleving uit te oefenen'- meldt de Raad voor het Openbaar Bestuur.

Dat stellen de raden in hun advies ‘Lokale Media: niet te missen’ (pdf 96 pagina’s) dat is opgesteld op verzoek van de minister van Binnenlandse Zaken (BZK) en de minister voor Media (OCW). Lokale en regionale media zijn essentieel voor de lokale samenleving en de lokale democratie. Zo is het voor de democratie onontbeerlijk dat lokale media burgers informeren, zodat mensen bijvoorbeeld weloverwogen kunnen besluiten op welke partij ze stemmen. Daarnaast houden lokale media lokale bestuurders scherp en agenderen ze belangrijke maatschappelijke kwesties in de politiek. Ten slotte zorgen lokale media voor verbinding, zowel binnen groepen, bijvoorbeeld binnen een bepaalde wijk of straat, als tussen groepen, zoals tussen verschillende leeftijdsgroepen of groepen met een verschillende afkomst.

(Foto Arenda Oomen/BZ - 2018)

drs. Kajsa Ollongren (D66) minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Uit het rapport: 'Waarom zou de overheid zich moeten bezighouden met media? Je zou kunnen zeggen dat als lokale media het moeilijk hebben, dat komt omdat er blijkbaar geen behoefte meer aan is en ze geen nut meer dienen. Lokale media zouden volgens deze denkwijze hun eigen broek moeten ophouden; als ze dat niet meer kunnen, toont dat aan dat er geen vraag meer naar is en dat het aanbod dus kan verdwijnen.

Tegelijkertijd erkennen we in Nederland ook dat er bepaalde goederen en diensten zijn die op een competitieve markt geen winst zullen maken, maar die wel publieke functies vervullen waarover we met z’n allen hebben besloten dat die belangrijk zijn. In zulke gevallen ondersteunt de overheid zulke diensten of goederen met wettelijke, financiële of andere middelen. In dit hoofdstuk bespreken de Raden de publieke functies die lokale media (zouden moeten) vervullen.

De Mediawet is zowel duidelijk als onduidelijk als het over de publieke functies van (lokale) media gaat. De media hebben de wettelijke opdracht om te voorzien in ‘informatie, cultuur en educatie’. De maatschappelijk aanvaarde kernfunctie ‘controleren (van het openbaar bestuur)’ is daarentegen niet verankerd in de wet, evenals de maatschappelijk eveneens gevoelde noodzaak tot ‘verbinden’ van verschillende bevolkingsgroepen. Hieronder onderscheiden de Raden de functies die lokale media volgens hen behoren te vervullen, ongeacht hun wettelijke status.'

Lokale media kunnen functies niet goed uitvoeren. Hoewel deze functies dus essentieel zijn voor de lokale democratie en samenleving, kunnen lokale media deze lang niet overal in Nederland goed uitvoeren. In de grote en sommige grotere steden gaat het goed met de lokale journalistiek. Maar in minder dichtbevolkte gebieden zijn er te weinig journalisten en kwalitatieve lokale media, is hun financiële positie precair en schiet hun bereik tekort. Het bereik onder met name jongeren en mensen met een niet-Westerse achtergrond is problematisch.

Advies van Raad voor Cultuur en Raad voor het Openbaar Bestuur. Om die problemen op te lossen pleiten de raden in hun advies voor duidelijke en concrete afspraken, meer samenwerking en een stevigere financiering.
-Duidelijke afspraken
-Het ministerie van OCW moet duidelijke afspraken maken over bereik en kwaliteit met de lokale en regionale media. Op deze manier kan gemonitord worden in hoeverre lokale media de functies uitoefenen die van hen worden verwacht. Het niet nakomen van deze afspraken moet gevolgen hebben voor het krijgen dan wel behouden van de aanwijzing tot publieke omroep en daarmee voor de financiering.
-Meer samenwerking
-Lokale media moeten natuurlijk wel in staat zijn deze functies uit te voeren. Het belangrijkste middel hiertoe is meer samenwerking. Gemeenten en provincies moeten samenwerking tussen omroepen stimuleren. Met oog voor maatwerk kunnen deze samenwerkingen zorgen voor meer professionalisering.
-Daarnaast zien de raden een meerwaarde bij publieke - private samenwerkingen waarbij de producties van lokale en regionale media op een gezamenlijk platform ontsloten worden om zo een groter publiek te bereiken.

-Stevigere financiering
-Verder moet de financiering van lokale en regionale media beter. De basisfinanciering van lokale omroepen moet meer dan verdriedubbeld worden, van gemiddeld € 0,64 per inwoner naar € 2 per inwoner. Het totale budget komt daarmee op 31,5 miljoen euro. Zo zijn lokale omroepen, mits ze samenwerken, in staat om een professionele journalistieke organisatie neer te zetten. De raden adviseren ook een landelijk dekkend fonds voor lokale media in te stellen dat lokale en regionale journalistieke projecten financieel steunt. Daarvan kunnen de lokale media in de volle breedte van de sector gebruik maken, dus ook regiodagbladen en zelfstandige nieuwswebsites die de lokale nieuwsvoorziening willen versterken.


(Foto Valerie Kuypers/MOCW - 2018)

drs. Arie Slob (ChristenUnie) minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media

'Dat de lokale media belangrijk zijn voor politiek en maatschappelijk betrokken burgers, blijkt onder meer uit een onderzoek naar de rol van de media bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. De interesse in de lokale politiek, het vertrouwen daarin en de consumptie van lokale media blijken sterk met elkaar samen te hangen. Ook blijkt uit Brits onderzoek dat hoe groter het bereik van lokale media is, des te hoger de opkomst bij de lokale verkiezingen is. Dit betekent op zijn minst dat mensen die betrokken zijn bij de lokale samenleving, lokale media gebruiken om daarover op de hoogte te blijven. Voor politiek betrokken burgers spelen lokale media dus een belangrijke rol. Omgekeerd zou de samenhang ook kunnen betekenen dat meer gebruik van lokale media zorgt voor een hoger vertrouwen in de politiek en meer kennis over belangrijke lokale kwesties.' -concluderen de onderzoekers van de Raad voor het Openbaar Bestuur.

Rapport VNG – Vitalisering Lokale Journalistiek. Ook de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) maakt zich zorgen over de lokale media, en heeft vandaag het rapport van het Expertiseteam Vitalisering Lokale Journalistiek uitgebracht. In de uitkomsten van de onderzoeken en de concrete adviezen die in dat rapport beschreven worden, staan aanknopingspunten om een lokaal mediabeleid vorm te geven.

Aanbieding aan minister Slob. Het advies 'Lokale media, niet te missen' van de adviesraden en de handreiking/adviezen van het VNG expertiseteam zijn afgelopen woensdag in een online meeting aangeboden aan minister Slob. Reactie van minister Slob: 'Lokale media zijn onmisbaar in onze samenleving. Iedereen moet voldoende goede informatie kunnen krijgen uit zijn directe omgeving. Daarom is het goed dat is gekeken wat zij nodig hebben om hun taken zo goed mogelijk te kunnen blijven doen.'

De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) is een onafhankelijk adviesorgaan van de regering en het parlement. De ROB adviseert over de inrichting en het functioneren van het openbaar bestuur, en de beleidsmatige aspecten van financiële verhoudingen tussen Rijk, gemeenten en provincies. Extra aandacht gaat uit naar de beginselen van democratie en rechtsstaat. De ROB beziet het functioneren van de overheid vooral vanuit het perspectief van de burger en het vertrouwen van de burger in de democratie.