Minister Hoekstra was in Lviv

Minister Hoekstra heeft op 3 maart 2023 de Dialogue Group on Accountability for Ukraine (Dialooggroep verantwoordingsplicht voor Oekraïne) gelanceerd tijdens de United for Justice Conference in Lviv, Oekraïne. De Dialogue Group is een coördinatiemechanisme dat landen, internationale organisaties en betrokken partijen uit het maatschappelijk middenveld een platform biedt om nationale en internationale accountability-initiatieven te bespreken en op elkaar aan te laten sluiten.

(Foto Martijn Beekman/BZ - 2022)

Wopke Hoekstra (CDA) minister van Buitenlandse Zaken
Minister Hoekstra: ′Het is ontzettend goed dat er zoveel steun is vanuit de internationale gemeenschap om tot waarheidsvinding en gerechtigheid te komen voor Oekraïne. Maar met zoveel inzet en zoveel goede ideeën, is het wel cruciaal dat er sprake is van coördinatie en overzicht. Deze Dialogue Group gaat daar een belangrijke en hoognodige rol in vervullen.′

De Dialogue Group bestaat uit vier werkstromen, met elk een eigen focus:

1. steun van internationale partijen voor Oekraïne;
2.acties die ondernomen worden door regionale en internationale instituties;
3.nationale onderzoeken;
4.lopende documentatie-initiatieven vanuit het maatschappelijk middenveld.

Elke werkstroom wordt voorgezeten door vastgestelde covoorzitters, waaronder vertegenwoordigers van het Internationaal Strafhof, van de EU, van het maatschappelijk middenveld, en altijd een vertegenwoordiger van Oekraïne zelf. “Alles wat we doen voor Oekraïne, moeten we ook doen met Oekraïne. Zij moeten aan het stuur zitten. De Dialogue Group zal ervoor zorgen dat dat ook zo blijft”, aldus minister Hoekstra.

Aan de oprichting staan ook Oekraïne, het Internationaal Strafhof en de EU ten grondslag. De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Kuleba, aanklager van het Internationaal Strafhof Khan, EU Commissaris Reynders en de president van Eurojust Hamran sloten daarom ook aan voor de lancering.

Tijdens de Ukraine Accountability Conferentie die Nederland vorig jaar met Oekraïne, het Internationaal Strafhof en Eurojust organiseerde in Den Haag, hebben 45 landen zich politiek gecommitteerd aan de Dialogue Group. Met de lancering in Lviv is de eerste stap gezet om dit commitment om te zetten naar resultaten. De eerste bijeenkomsten van de werkstromen zijn voorzien in april 2023.

Toespraak van Wopke Hoekstra, minister van Buitenlandse Zaken, op de United for Justice Conference in Lviv, Oekraïne op 3 maart 2023. Het gesproken woord is van toepassing.

′Mijnheer de Voorzitter, Excellenties, dames en heren,

Al meer dan een jaar verdedigt u zich tegen de ongerechtvaardigde, niet uitgelokte en illegale Russische invasie van uw land. Ondanks geweld en onrecht hebt u stand gehouden – en blijft u dat doen. Zoals de stemming van vorige week in de Algemene Vergadering van de VN duidelijk maakte: de overgrote meerderheid van de staten staat achter u. Wij steunen u – en zullen u blijven steunen – zo lang als nodig is in uw strijd voor vrijheid, soevereiniteit en rechtvaardige vrede.

Het is dit laatste ideaal – rechtvaardigheid – dat ons hier vandaag heeft gebracht. Ik ben een bewonderaar van Cicero, die ooit opmerkte dat ‘in tijden van oorlog de wet zwijgt’. Maar hier had de oude meester van welsprekendheid het bij het verkeerde eind. Twee millennia later hebben twee advocaten uit Lviv aangetoond dat het niet mag. Raphael Lemkin, die het juridische concept van genocide uitvond en hielp bij het creëren van de genocideconventie, woonde en studeerde hier.



Net als Hersch Lauterpacht, die het juridische concept van misdaden tegen de menselijkheid ontwikkelde en hielp bij de vervolging van oorlogsmisdadigers in Neurenberg. Twee van de fundamentele ideeën in internationale gerechtigheid komen uit deze stad. De procedures van vandaag zijn zeker geïnspireerd door hun nalatenschap. Want de wet zwijgt niet in tijden van oorlog. Er kan geen vrede zijn zonder gerechtigheid of zonder verantwoording. Dat geldt overal, en vooral hier, na alles wat Rusland op Oekraïens grondgebied heeft gedaan. De moorden, het seksueel geweld, het aanvallen van civiele infrastructuur, de systematische ontvoering van Oekraïense kinderen.

Kleine kinderen worden ontvoerd, gehersenspoeld en gedwongen Russisch staatsburger te worden. De invasie van Rusland is niet zomaar een oorlog, het is een poging tot kolonisatie, een aanval op de Oekraïense identiteit. Al haar oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid moeten worden onderzocht en vervolgd in overeenstemming met internationale normen.

Dames en heren, Dat is een enorme opgave, die we alleen samen kunnen klaren. Ik wil president Zelenskyj, minister Kuleba en procureur-generaal Kostin bedanken voor het ontvangen van ons hier vandaag. We leven met u mee en zullen u op alle mogelijke manieren helpen. Het ICC doet er alles aan om de misdaden die hier gepleegd zijn te onderzoeken. Nederland ondersteunt deze inspanningen door het ter beschikking stellen van forensische teams. We zijn ook een actief lid van de kerngroep voor de oprichting van een tribunaal voor de misdaad van agressie. We zullen het International Centre for the Prosecution of the Crime of Agression in Den Haag hosten. En we zullen een schaderegister hosten, in overleg met Oekraïne en onze Europese partners.

Zoals we vorig jaar op de Ukraine Accountability Conference in Den Haag al zeiden: we doen dit samen. Daar bespraken we de noodzaak van meer coördinatie op het gebied van verantwoordingsinitiatieven. 45 staten spraken hun politieke inzet uit voor een dialooggroep om dit doel te bereiken. Om partijen bij elkaar te brengen, informatie uit te wisselen en de samenwerking te verbeteren. Vandaag kondig ik met trots de officiële lancering aan van deze dialooggroep, samen met mijn collega's uit Oekraïne, ICC-aanklager Khan, EU-commissaris Reynders en voorzitter van Eurojust Hamran.

Deze groep zal staten, internationale organisaties en het maatschappelijk middenveld een platform bieden om met elkaar te discussiëren en op de hoogte te blijven van nationale en internationale verantwoordingsinitiatieven. Om de samenhang te versterken en behoeften en kansen te identificeren. Ik wil alle betrokken partijen bedanken voor hun inzet en iedereen die nog niet is toegetreden uitnodigen om deel te nemen aan de Dialooggroep. Samen kunnen we ervoor zorgen dat de wet nooit stilvalt in tijden van oorlog.

Bedankt.′