Monumentendag 2009: 'Op de kaart'

Tijdens de Open Monumentendag, in het weekend van 12 en 13 september 2009, kunnen in ongeveer 350 gemeenten in Nederland tussen de 3.000 en 4.000 monumenten bezocht worden. Met het thema 'Op de kaart', kunnen bezoekers dit jaar van alles te weten komen over kaarten en plattegronden.

(Open Monumentendag - 2009)

De flyer van de Open Monumentendag 2009

Comités, die lokaal de Open Monumentendag organiseren, geven met allerlei topografische kaarten, oude stadsplattegronden of andere (stedenbouwkundige) kaarten, de context voor de monumenten die worden opengesteld. Dat betekent een breed aanbod van monumenten en activiteiten.

Historische kaarten vormen op de Open Monumentendag de basis voor fiets- en wandelroutes, maken onderdeel uit van tentoonstellingen of worden op een andere manier aan het publiek getoond. De relatie tussen monument en haar omgeving staat daarmee dit jaar centraal. Daarnaast grijpen comités het thema aan om een bepaald monument nadrukkelijk op de kaart te zetten, of het publiek te informeren over rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten of beschermde stads- en dorpsgezicht. Voor een overzicht van de programma’s zie www.openmonumentendag.nl

Landelijke opening

Open Monumentendag 2009 zal landelijk worden geopend op donderdag 10 september 2009 in Amersfoort, het cartografisch centrum van Nederland. Deze stad was eeuwen lang met de Onze-Lieve-Vrouwetoren het centrum van de Rijksdriehoeksmeting, het landelijke meetstelsel voor het maken van kaarten. Amersfoort viert bovendien dit jaar 750 jaar stadsrechten. De opening wordt verricht door Prof. mr. Pieter van Vollenhoven tijdens een bijeenkomst voor genodigden, met eveneens een bijdrage van de Rijksbouwmeester Liesbeth van der Pol.


(Amstelveenweb.com collectie - 2009)

Deel van een kaart van Nieuwer-Amstel uit 1869

European Heritage Day

De Open Monumentendag is onderdeel van de Europese Open Monumentendagen, de European Heritage Days, die in 49 Europese landen in september en oktober worden georganiseerd. In Europees kader doet Nederland mee aan de internationale fotowedstrijd voor de jeugd, voor jongeren tussen 10-18 jaar. Deelname kan via www.openmonumentendag.nl

Publicatie

De cartografie, het in kaart brengen van ruimtegebonden informatie, kent een interessante geschiedenis. Vanaf het moment dat mensen konden tekenen en schrijven, hebben ze landkaarten en plattegronden gemaakt. Prachtige voorbeelden zijn kaarten van Cornelis Anthonisz die Amsterdam in de 16de eeuw voor het eerst in vogelvluchtperspectief zette of Jacob van Deventer die in dezelfde periode in opdracht van de Spaanse koning, van alle steden van de toenmalige Nederlanden plattegronden maakte.

Hierover en over de verdere ontwikkeling van kaarten tot in de 20ste eeuw is door de Stichting Open Monumentendag een handzaam boekje uitgegeven met de titel Op de kaart, te bestellen via www.openmonumentendag.nl. Het landelijke magazine Open Monumentendag is verkrijgbaar bij VVV-kantoren, bibliotheken en bij vestigingen van de Rabobank.

Europese Monumentendagen?

De Europese Monumentendagen (EHD: European Heritage Days) is een gezamenlijke actie van de Raad van Europa en de Europese Commissie, waarbij alle 49 ondertekenende landen van het Europees Cultureel Verdrag onder het motto, Europa: een gemeenschappelijk erfgoed worden betrokken.

Het jaarprogramma biedt mogelijkheden, om gebouwen, monumenten en plaatsen te bezoeken, waarvan vele zijn normaal niet toegankelijk voor het publiek. Het beoogt de  toegang en pleegzorg te verruimen voor de bouwkundige en milieu-erfgoed. Deze gebeurtenissen zijn ook bekend als Doors Open Days en Open Doors Days in Engels sprekende landen.

Het evenement begon in Frankrijk in 1984, met La Journee Portes Ouvertes, gesponsord door het Ministerie van Cultuur. In 1985, in Granada, op de 2e Europese Conferentie van de ministers, die verantwoordelijk zijn voor het Bouwkundig Erfgoed, de Franse minister van Cultuur had voorgesteld, dat het project wordt geïnternationaliseerd in het kader van de Raad van Europa. Nederland hield haar eerste Open Monumentendag in 1987. Zweden en de Republiek van Ierland in 1989, en België en Schotland in 1990.

Het idee is overgenomen buiten Europa, ook met soortgelijke programma's in Canada, de VS, Australië en andere landen, op verschillende tijdstippen van het jaar.

Amstelveen op de kaart

Speciaal voor deze gelegenheid is een wandeling samengesteld en organiseert de Vereniging Historisch Amstelveen een tentoonstelling in het verenigingscentrum aan Orion 19A. Ook in de bibliotheek in het Stadshart is de expositie te bewonderen.

‘Op de kaart’ betekent aandacht voor monumenten die op de één of andere manier op de kaart zijn gezet, doordat ze door het Rijk of de gemeente een monumentenstatus hebben gekregen. Of omdat ze als markant gebouw vaak op een ansichtkaart zijn gezet, of een specifieke plek innemen in een stedenbouwkundig plan. Diverse kaarten spelen hierbij een rol: topografische kaarten, landkaarten, militaire kaarten, cultuurhistorische waardekaarten en uitbreidingsplannen.

Vereniging Historisch Amstelveen en Amstelland Bibliotheken hebben ter ere van de Open Monumentendagen een wandeling samengesteld onder de naam ‘de Amsterdamseweg op de kaart’. Mensen kunnen deze wandelroute te allen tijde lopen. De folder met daarin de route is gratis verkrijgbaar bij Amstelland Bibliotheken en het raadhuis.

Er is ook een tentoonstelling samengesteld. Deze is tijdens de Open Monumentendagen te bezichtigen in het verenigingscentrum van 14.00 tot 17.00 uur. Belangstellenden die zijn verhinderd kunnen hier in de weekenden (dezelfde openingstijden) nog terecht tot en met 11 oktober. De expositie in de bibliotheek is te bezichtigen van 5 september tot en met 19 september. Hiervoor gelden de reguliere openingstijden.

Op zaterdag 12 september 2009 opent ook de Kruiskerk, Van der Veerelaan 30A, zijn deuren. Tussen 13.00 en 17.00 uur kunnen geïnteresseerden een rondleiding krijgen door dit potentieel Rijksmonument en maken professionele- en amateurmusici muziek. Zondag 13 september is gemeentelijk monument De Johanneskapel (Amsterdamseweg 311) te bezichtigen. In de Urbanuskerk in Nes a/d Amstel zijn zondag 13 september van 11.15 tot 16.00 uur rondleidingen. Ook is het mogelijk deze kerk te beklimmen.