Museum van der Togt wil vleugels verder uitslaan

Museum Jan van der Togt. Een middelgroot, particulier museum voor moderne kunst. Met een lage drempel, ambitie, lef en uitstraling. Met een, voor Nederlandse en zelfs Europese begrippen, unieke internationale glascollectie en bijzondere schilderijen en beeldhouwwerken. Met jaarlijks een reeks exposities van bekende en minder bekende kunstenaars. En, kondigt directeur Jan Verschoor aan, met uitbreidingsplannen die binnenkort werkelijkheid kunnen worden.

Dat het Museum Jan van der Togt in het oude hart van Amstelveen letterlijk kan groeien, doet Verschoor deugd. Want dat betekent ruimte voor nieuwe dingen. „De gemeente Amstelveen draagt een half miljoen euro bij en de provincie Noord-Holland 150.000 euro. Wij als museum moeten drie ton bijpassen om de financiën rond te krijgen," zegt hij. „Het streven is eind dit jaar met de uitvoering te beginnen. Het zal 2011 zijn als alles klaar is. Dat komt mooi uit, omdat we dan twintig jaar bestaan."

(Amstelveenweb.com collectie - 2008)

Jan Verschoor, beeldend kunstenaar en directeur van het museum verwelkomt de aanwezigen tijdens de opening van een tentoonstelling

In het nieuwe gedeelte aan de Dorpsstraat komen een restaurant, twee ateliers en een expositieruimte. De ruimte voor een hapje en een drankje, die in het huidige museum ontbreekt, krijgt een plaats in een te renoveren voormalig woonhuis. De ateliers bevinden zich in het nabijgelegen oude schoolgebouw. Het ene is voor beeldhouwer Pieter de Monchy, die een halve eeuw in Amstelveen gewerkt heeft, en het andere is voor Jan Verschoor, die behalve directeur ook beeldhouwer is en er zijn 'levende' atelier onderbrengt. Van de kunstenaars in de bestaande ateliers zijn er twee vertrokken en zoekt de gemeente voor de derde een ander atelier.

Tussen het bestaande museumgebouw en restaurant en de ateliers verrijst een overdekte 'Wintertuin', die als expositieruimte dienst doet. Voor de glascollectie biedt deze extra ruimte soelaas. Het museum kan van de collectie van driehonderd objecten simpelweg méér laten zien. Het restaurant komt daarvoor in aanmerking. Ook hoopt Jan Verschoor op 'een grote zaal' voor glasobjecten, die immers - met de negentien schilderijen van de Amerikaanse abstracte expressionist Sam Francis - de basis van de kunstcollectie van Jan van der Togt vormen.


(Amstelveenweb.com collectie - 2006)

Het werk van Carl-Henning Pedersen, Deense kunstschilder: 'By The Sea' in het Museum Jan van der Togt tijdens een tentoonstelling in 2006

„Het atelier van De Monchy integreren in het museum geeft ons de kans om diens beelden in speciale tentoonstellingen tegenover sculptures van beroemde tijdgenoten als Charlotte van Pallandt en Mari Andriessen te laten zien." Maar voorlopig is dat alles toekomstmuziek en gaat Museum Jan van der Togt voort op de weg die het als particulier museum ooit met succes is ingeslagen.


(Amstelveenweb.com collectie - 2007)

Blauwe vaas van de Italiaanse glaskunstenaar Afro Celotto in het Museum Jan van der Togt in 2007

Terloops vertelt Verschoor dat Van der Togt, die als directeur de Tomado-fabrieken groot maakte, aanvankelijk helemaal geen museum voor zijn collectie voor ogen had. „Als groot ondernemer dacht hij: stel dat er een museum komt en het mislukt... Dat wilde hij niet!"

In 1991 (vier jaar later stierf Van der Togt op 89-jarige leeftijd) stond er een heus museum, vooral dankzij de impuls van Verschoor, die bevriend was met Van der Togt, en de bevlogen Amstelveense wethouder van cultuur Piet van den Heuvel. De brochure uit 2008 waarin het museum zijn toekomstbeeld schetst, vermeldt een citaat van Van den Heuvel: „Amstelveen mag zich in zijn handjes knijpen met zo'n museum. Ongelofelijk wat zich daar op het gebied van de beeldende kunst telkens weer afspeelt."


(Amstelveenweb.com collectie - 2008)

Het portret van de Nederlands kunstschilder en etser Anton Heyboer in het museum in 2008

Als particulier museum móét je wel aan de weg timmeren, vindt Verschoor. „Tenminste als je het wilt laten leven." Omdat het rijk voor de exploitatie geen cent steun verleent, moet het museum alle financiën zelf opbrengen. Toen Van der Togt nog leefde, was geld nauwelijks een probleem, maar dat veranderde. Het museumbestuur moest nieuwe bronnen aanboren om exposities te kunnen organiseren, kunst te kunnen aankopen en de kosten te kunnen dekken. Die bronnen lopen uiteen van bedrijfsvrienden, particuliere vrienden en sponsors tot museumwinkel, verkooptentoonstellingen, entreegelden en ruimteverhuur.

De tentoonstellingen, die sinds de opening in 1991 zijn gehouden, getuigen van gedrevenheid om het publiek keer op keer met nieuwe facetten van de moderne kunst kennis te laten maken. „De Cobra-kunstenaars Corneille, Eugène Brands, Appel en Pedersen hebben we de eerste jaren gehad. Later Gerti Bierenbroodspot, Rob Scholte, Evert Thielen, Hans Kanters, Ans Markus, Anton Heyboer, en ook fotograaf Paul Huf en modeontwerpers als Frans Molenaar en Mart Visser. De afgelopen weken hadden we Herman Brood," somt Verschoor op.

Een paar keer per jaar brengt het museum grote namen om mensen te trekken. „Bij de opening van de tentoonstelling van Heyboer hadden we negenhonderd man binnen." Het museum zet elk jaar ook een tentoonstelling van Amstelveense kunstenaars op het programma.

Met opzet kiest Museum Jan van der Togt voor kortlopende tentoonstellingen. „Ze duren zes tot acht weken. Daarna willen de mensen weer iets nieuws zien." Glasexposities zijn aan het grote publiek minder besteed, heeft Verschoor ervaren. „Het mooiste zou zijn een grote internationale glaskunstenaar uit te nodigen, maar dan zie je de glaskunstliefhebbers. Anderen komen daar niet speciaal voor. Maar door passend te combineren lukt het wel.

Zo hadden we bijvoorbeeld Rita Kok met wandobjecten in twee zaaltjes. De mensen komen voor haar, maar ontdekken ook het glas. Hetzelfde merkten we bij Herman Brood." Een kwart van de jaarlijks bijna 35 duizend bezoekers is afkomstig uit Amstelveen en een kwart uit Amsterdam. De helft komt uit de rest van Nederland. „Door de tentoonstellingen trekken we ook internationaal bezoek," meldt de directeur. „Het is geen lokaal gebeuren alleen. We krijgen een heel divers publiek. Bij Herman Brood bijvoorbeeld veel jonge mensen die lachend binnenkwamen.


(Amstelveenweb.com collectie - 2008)

Het museum Jan van der Togt staat klaar, om met de tentoonstelling van zanger, schilder, pianist, acteur en dichter Herman Brood te beginnen in november 2008

Of Van der Togt Brood mooi gevonden zou hebben, betwijfel ik!" De plannen voor dit jaar liggen nog niet vast, behalve voor de eerstkomende maanden. Na de tentoonstelling met oude en nieuwe Chinese kunst, die duurt tot 22 maart 2009, is de glaskunst weer aan de beurt. „Corneille wil hier graag nogmaals een tentoonstelling, evenals de familie van Eugène Brands. En rond 90 jaar KLM, gefuseerd met Air France, willen we dit najaar iets doen met Nederlandse en Franse kunstenaars," zegt Jan Verschoor. „Maar we plannen niet zo lang vooruit. Want stel dat er iets belangrijks komt wat we graag willen hebben! Dat kan dan, als kleiner museum."

De eigen broek ophouden

Met vereende krachten houdt Museum Jan van der Togt de eigen broek op. Hoe komt het zoal aan geld? Uitbreiding of nieuwbouw is iets aparts, daar zijn speciale overheidspotjes voor. Maar die zijn er niet om het museum te laten draaien.

De zogenoemde bedrijfsvrienden zijn onmisbare financiële partners. Dat zijn bedrijven uit de regio (momenteel negen) die jaarlijks geld stoppen in het museum en in ruil daarvoor faciliteiten krijgen, zoals mogelijkheden voor speciale bijeenkomsten en winkelkorting.


(Amstelveenweb.com collectie - 2008)

Tomas Hillebrand medewerker van het museum is zelf ook kunstenaar

Ook de groeiende groep vrienden (ongeveer 650 man) levert het museum inkomsten op. Het geld dat nodig is voor tentoonstellingen, komt voornamelijk van sponsors, die per tentoonstelling worden geworven. Een groeiende bron van inkomsten is de museumwinkel.

Tomas Hillebrand, medewerker van het museum zegt daarover: „We verkopen originele glasobjecten die je nergens anders vindt. In de geest van Van der Togt houden we de prijs zo laag mogelijk. Voor weinig geld heb je kwalitief dan ook al iets moois."

Museum Jan van der Togt, geopend woensdag tot en met zondag van 13 tot 17 uur. Adres: Dorpsstraat 50  1182 JE Amstelveen

Tekst: Han Carpay