Niet alle winkels accepteren contant geld

De mate, waarin winkeliers nog contant geld als betaalmiddel accepteren, verschilt sterk per branche. Waar gemiddeld 4% van de winkeliers via een pin-only bordje kenbaar maakt geen cash-betalingen te aanvaarden, ligt dat percentage bij een aantal retailbranches, zoals bioscopen (22%), parkeren (16%) en apothekers (12%), aanzienlijk hoger, zo blijkt uit ons onderzoek. De acceptatiegraad van contant geld in deze branches is daarmee te laag – meldt De Nederlandsche Bank (DNB).

Contant geld belangrijk betaalmiddel. Om te zorgen dat contant geld goed bruikbaar blijft, is het van belang dat winkeliers contant geld als wettig betaalmiddel blijven accepteren. Betalen moet immers voor iedereen gemakkelijk zijn. Bovendien vinden veel consumenten het belangrijk om een keuze te hebben om met contant geld te kunnen blijven betalen. Daarom hebben de vertegenwoordigende organisaties van retailers in 2022 in het Convenant Contant Geld toegezegd zich in te zetten dat hun leden contant geld blijven accepteren. DNB monitort jaarlijks de ontwikkeling. Met het oog hierop heeft het onderzoeksbureau Locatus in opdracht van DNB eind 2022 in heel Nederland ruim 4.300 winkels bezocht om de betaaluitingen op bordjes en stickers te noteren. 

Meer dan 4% van de winkeliers meldt de klant: ‘Betaal niet contant!’. Consumenten kiezen steeds vaker om in een winkel met de betaalpas of mobiele telefoon af te rekenen. Via promotiemateriaal moedigen drie op de tien winkeliers klanten daartoe ook aan. Daarbij laat gemiddeld één op de 24 winkeliers (ruim 4%) de klant duidelijk weten geen contant geld te accepteren. Maar er zijn ook winkelbranches waar dit beduidend hoger ligt.

Zo blijkt uit het onderzoek dat inmiddels één op acht onderzochte apotheken geen contant geld meer accepteert. Ook de branches amusement, bioscopen, bibliotheken en parkeren kenmerken zich met relatief hoge aandelen pin-only (zie Figuur 1). Daar staat tegenover dat de consument op de markt overal nog met contant geld kan betalen. Bij geen van de 930 bezochte marktkramen stond een pin-only bordje, zo blijkt uit het onderzoek.  

Regionale verschillen. Verder zijn er verschillen in het aandeel pin-only winkels tussen de provincies. In Flevoland en Utrecht informeren winkeliers hun klanten vaker dat zij niet met contant geld kunnen betalen dan in de andere provincies (zie Figuur 2). Daarnaast geldt: hoe groter de plaats, hoe groter de kans op pin-only. Pin-only winkels worden met ruim 6% het vaakst aangetroffen in grote plaatsen met meer dan 175.000 inwoners. Winkels in kleine dorpen met minder dan 10.000 inwoners tonen hun klanten het minst vaak een pin-only betaaluiting (2%). En winkels in een centrum van een plaats hanteren vaker een pin-only beleid (5%) dan winkels gevestigd buiten een winkelgebied (3%).   

De meeste winkels (70%) geven niet met stickers of bordjes aan hoe de klant bij hen kan betalen. Consumenten mogen er in deze winkels op rekenen dat ze zelf kunnen bepalen hoe zij hun aankopen afrekenen, met de pin of contant. Van de winkeliers die dit wel duidelijk maken (30%), toont 14% de klant een pin-only bordje. Daarnaast communiceert bijna de helft (49%) minder eenduidig, zoals met bordjes of stickers: ‘Betaal met pin’ of ‘PIN’. Dit leidt bij de consument mogelijk tot verwarring of de winkelier nog contant geld accepteert. Bovendien zou de feitelijke acceptatiegraad van contant geld lager liggen als dat niet het geval is.

Wanneer een winkelier geen contant geld accepteert, is het belangrijk dat hij dit vooraf duidelijk maakt met een sticker of bordje bij de ingang van de winkel. In het Convenant Contant Geld (pdf 27 pagina’s) hebben vertegenwoordigers van retailers hun leden hiertoe ook opgeroepen. Niettemin gaat dit bij één op de drie pin-only winkels nog mis. Deze groep informeert pas bij de kassa dat de klant niet de keuze heeft om met contant geld te betalen.