Nieuws over Omicron

Op 26 november 2021 heeft de WHO (World Health Organization, de Wereldgezondheidsorganisatie) op advies van de Technical Advisory Group on Virus Evolution (TAG-VE) van de WHO de variant B.1.1.529 aangewezen als zorgwekkende variant, genaamd Omicron. Dit besluit was gebaseerd op het aan de TAG-VE voorgelegde bewijsmateriaal dat Omicron verscheidene mutaties heeft die van invloed kunnen zijn op hoe het zich gedraagt, bijvoorbeeld op hoe gemakkelijk het zich verspreidt of op de ernst van de ziekte die het veroorzaakt. Hier volgt een samenvatting van wat momenteel bekend is.

Huidige kennis over Omicron. Onderzoekers in Zuid-Afrika en over de hele wereld voeren studies uit om vele aspecten van Omicron beter te begrijpen en zullen de bevindingen van deze studies blijven delen zodra deze beschikbaar zijn. 

Overdraagbaarheid: Het is nog niet duidelijk of Omicron overdraagbaarder is (d.w.z. gemakkelijker van persoon tot persoon wordt verspreid) in vergelijking met andere varianten, waaronder Delta. Het aantal mensen dat positief test, is gestegen in gebieden in Zuid-Afrika die door deze variant zijn getroffen, maar er zijn epidemiologische studies gaande om te begrijpen of dit door Omicron of door andere factoren komt. 

Ernst van de ziekte: Het is nog niet duidelijk of infectie met Omicron ernstigere ziekte veroorzaakt in vergelijking met infecties met andere varianten, waaronder Delta.  Uit voorlopige gegevens blijkt dat het aantal ziekenhuisopnames in Zuid-Afrika toeneemt, maar dit kan eerder het gevolg zijn van een toenemend aantal mensen dat besmet raakt, dan van een specifieke besmetting met Omicron.  Er is momenteel geen informatie die erop wijst dat de symptomen die met Omicron in verband worden gebracht, verschillen van die van andere varianten.

Aanvankelijk werden infecties gemeld onder universiteitsstudenten - jongere personen die de neiging hebben een mildere ziekte te hebben - maar het zal dagen tot enkele weken duren voordat inzicht wordt verkregen in de mate van ernst van de Omicron-variant.  Alle varianten van COVID-19, met inbegrip van de Delta-variant die wereldwijd dominant is, kunnen ernstige ziekte of dood veroorzaken, in het bijzonder bij de meest kwetsbare mensen, en preventie is dus altijd van het grootste belang.

Effectiviteit van eerdere SARS-CoV-2-infectie. Voorlopig bewijs suggereert dat er een verhoogd risico van herinfectie met Omicron kan zijn (d.w.z. mensen die eerder COVID-19 hebben gehad, kunnen gemakkelijker opnieuw besmet raken met Omicron), in vergelijking met andere varianten die zorgen baren, maar de informatie is beperkt. In de komende dagen en weken zal hierover meer informatie beschikbaar komen.

Effectiviteit van vaccins: De WHO werkt samen met technische partners om inzicht te krijgen in de mogelijke gevolgen van deze variant voor onze bestaande tegenmaatregelen, waaronder vaccins. Vaccins blijven van cruciaal belang voor het terugdringen van ernstige ziekte en sterfte, ook tegen de dominante circulerende variant, Delta. De huidige vaccins blijven effectief tegen ernstige ziekte en sterfte.  

Effectiviteit van de huidige tests: De veelgebruikte PCR-tests blijven infecties opsporen, ook infecties met Omicron, zoals we ook bij andere varianten hebben gezien. Studies zijn aan de gang om te bepalen of er een effect is op andere soorten tests, waaronder snelle antigeendetectietests. 

Effectiviteit van de huidige behandelingen: Corticosteroïden en IL6 Receptor Blockers zullen nog steeds effectief zijn voor de behandeling van patiënten met ernstige COVID-19. Andere behandelingen zullen worden beoordeeld om te zien of zij nog even effectief zijn gezien de veranderingen in delen van het virus in de Omicron-variant.

Lopende studies. Op dit moment werkt de WHO samen met een groot aantal onderzoekers over de hele wereld aan een beter begrip van Omicron. Studies die momenteel worden uitgevoerd of binnenkort zullen worden uitgevoerd, omvatten evaluaties van de overdraagbaarheid, de ernst van de infectie (inclusief symptomen), de prestaties van vaccins en diagnostische tests, en de doeltreffendheid van behandelingen.

De WHO moedigt landen aan bij te dragen aan het verzamelen en delen van gegevens van in het ziekenhuis opgenomen patiënten via het WHO COVID-19 Clinical Data Platform om klinische kenmerken en patiëntresultaten snel te beschrijven. In de komende dagen en weken zal meer informatie naar buiten komen. WHO's TAG-VE zal de gegevens blijven volgen en evalueren naarmate deze beschikbaar komen en beoordelen hoe mutaties in Omicron het gedrag van het virus veranderen.

Aanbevolen acties voor landen. Aangezien Omicron is aangemerkt als een zorgwekkende variant, beveelt de WHO landen aan verschillende acties te ondernemen, waaronder het verbeteren van de surveillance en de sequentiebepaling van gevallen; het delen van genoomsequenties in openbaar toegankelijke databanken, zoals GISAID; het melden van eerste gevallen of clusters aan de WHO; het uitvoeren van veldonderzoek en laboratoriumbeoordelingen om beter te begrijpen of Omicron andere transmissie- of ziektekenmerken heeft, of van invloed is op de effectiviteit van vaccins, therapeutica, diagnostica of volksgezondheids- en sociale maatregelen. Meer details in de aankondiging van 26 november 2021.

De landen moeten doorgaan met de uitvoering van de doeltreffende volksgezondheidsmaatregelen om de circulatie van COVID-19 in het algemeen te beperken, met behulp van een risicoanalyse en een wetenschappelijk onderbouwde aanpak. Zij moeten sommige volksgezondheids- en medische capaciteiten opvoeren om een toename van het aantal gevallen te beheersen. De WHO biedt de landen steun en begeleiding, zowel bij de paraatheid als bij de reactie. Daarnaast is het van vitaal belang dat de ongelijke toegang tot COVID-19-vaccins dringend wordt aangepakt om ervoor te zorgen dat kwetsbare groepen overal, waaronder gezondheidswerkers en ouderen, hun eerste en tweede dosis krijgen, naast een billijke toegang tot behandeling en diagnostiek. 

Aanbevolen acties voor mensen. De meest effectieve stappen die mensen kunnen nemen om de verspreiding van het COVID-19-virus te beperken, is een fysieke afstand van minstens 1 meter tot anderen te bewaren; een goed passend masker te dragen; ramen open te zetten om de ventilatie te verbeteren; slecht geventileerde of overvolle ruimten te vermijden; de handen schoon te houden; te hoesten of te niezen in een gebogen elleboog of tissue; en zich te laten vaccineren als ze aan de beurt zijn. De WHO zal updates blijven geven naarmate meer informatie beschikbaar komt, onder meer na vergaderingen van de TAG-VE. Daarnaast zal informatie beschikbaar zijn op de digitale en sociale mediaplatforms van de WHO.