Oversterfte in september 2023 in Nederland

In het derde kwartaal van 2023 overleden 37,6 duizend mensen in Nederland. Dit zijn er 1,8 duizend (5 %) meer dan verwacht. In één week van augustus en alle weken van september was er oversterfte, onder Wlz-zorggebruikers en ouderen. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op basis van de voorlopige sterftecijfers per week.

De cijfers van het derde kwartaal van 2023 gaan over dertien weken: week 27 tot en met week 39 (3 juli tot en met 1 oktober). In deze periode lag het aantal overledenen per week gemiddeld bijna 150 boven de verwachte sterfte (sterfte als er geen coronapandemie zou zijn geweest). In één week van augustus en alle weken van september (week 34 en week 36 tot en met 39) lag het aantal net buiten het interval van gewoonlijke fluctuaties, zodat er sprake was van oversterfte. In het tweede kwartaal overleden eveneens wekelijks gemiddeld ongeveer 150 meer mensen dan verwacht, en was er oversterfte in week 16 en in week 23 tot en met 25.

(Bron CBS - 2023)

Overledenen per week (voorlopige cijfers, naar leeftijd. Lichtgekleurde lijnen: verwachte sterfte, met 95%-interval tussen 2020-2023
Oversterfte in derde kwartaal onder Wlz-zorggebruikers. De sterfte bij mensen die zorg ontvingen in het kader van de Wet langdurige zorg (Wlz), zoals bewoners van verpleeghuizen en gehandicaptenzorginstellingen, was in het derde kwartaal bijna 1 500 (11 %) hoger dan verwacht. In twee weken van augustus en alle weken van september was er oversterfte (week 33 en 34 en week 36 tot en met 39). In de overige bevolking was het aantal overledenen in het derde kwartaal bijna 300 (1 %) hoger. Bij deze groep lag de sterfte iedere week rond of net boven de verwachting, maar was er geen oversterfte. In september is er wel een toename in het aantal overledenen onder de overige bevolking te zien.

Sterfte vooral onder 65- tot 80-jarigen hoger dan verwacht. In het derde kwartaal overleden ongeveer 750 (4 %) meer 80-plussers dan verwacht voor die periode. In bijna alle weken was de sterfte hoger dan verwacht. In week 36 tot en met 38 was er sprake van oversterfte. Onder 65- tot 80-jarigen overleden in het derde kwartaal bijna 900 (8 %) mensen meer dan verwacht. In bijna de helft van de weken in deze periode was er net sprake van oversterfte. Bij mensen jonger dan 65 jaar was de sterfte in het derde kwartaal ruim 150 (3 %) meer dan de verwachte sterfte voor die periode. In deze leeftijdsgroep was er in week 32 en 39 oversterfte.

COVID-19 en griep. Er komt nog steeds COVID-19 voor in Nederland. Het aantal virusdeeltjes in rioolwater neemt sinds half juli iets toe. Ook in de infectieradar van het RIVM is een toename van het percentage deelnemers met COVID-19-achtige klachten te zien. Volgens de Doodsoorzakenstatistiek van het CBS overleden in mei (de laatst bekende cijfers) 113 mensen aan COVID-19. De afgelopen weken is het aantal mensen dat met griepachtige klachten de huisarts bezocht licht aan het stijgen, maar nog op een laag niveau. In een klein aantal monsters wordt het griepvirus aangetroffen (RIVM).

Oversterfte? Als je weet hoeveel mensen er gemiddeld overlijden in een bepaalde maand, kun je ook het effect zien van bijvoorbeeld de griep of een hittegolf. Dan overlijden er namelijk meer mensen dan gemiddeld. Dit verschil noemen we oversterfte.