Pasen 2024

Met Pasen (Grieks πάσχα [ˈpasxa] uit het Hebreeuws פֶּסַח pésach) vieren christenen het feest van de opstanding van Jezus Christus. In de vroege kerk, tot de 4de eeuw, werd Pasen voor het eerst gevierd in het Romeinse Rijk onder de Grieken, tijdens de Paaswake, de nacht voor Paaszondag, als een eenheid van lijden en opstanding. Sinds de erkenning van de reeds eeuwenoude religie door de Romeins-Griekse keizer Constantijn I (Milaan Akkoord 313) werd het hoogste feest in het kerkelijk jaar op historiserende wijze ontwikkeld als een driedaagse viering (Triduum Sacrum of Triduum paschale). Sindsdien hebben de kerkdiensten in de meeste liturgieën zich uitgebreid van de viering van het Laatste Avondmaal op Witte Donderdagavond tot Goede Vrijdag met de herinnering aan het lijden en de dood van Jezus en Stille Zaterdag, de dag van de grafrust van de Heer, tot het begin van de nieuwe week op Paaszondag (liturgische Dominica Resurrectionis, “Zondag van de Opstanding” [van de Heer]).

(Bron Wikipedia - 2024)

'Wederopstanding' - geschilderd door Dierick Bouts (1420-1475) een Nederlandse kunstschilder, rond 1455
Omdat volgens het Nieuwe Testament het lijden, de dood en de opstanding van Christus in één week van het Pascha vielen, bepaalt de datum van dit verplaatsbare joodse hoofdfeest ook de datum van Pasen. Het wordt bepaald door een lunisolaire kalender en valt in de Westerse Kerk altijd op de zondag na de eerste volle maan van de lente, in de Gregoriaanse kalender valt het op zijn vroegst op 22 maart en op zijn laatst op 25 april. Ook de data van de verplaatsbare feestdagen van de Paasfeestcirkel zijn hierop gebaseerd.

Met Paaszondag begint de paastijd van vreugde (Paastijd), die 50 dagen duurt tot en met Pinksteren. In de Middeleeuwen ontwikkelde het oorspronkelijke triduüm (heilige drie dagen) zich tot een afzonderlijk paastriduüm, dat de eerste drie dagen van het paasoctaaf scheidde van de rest van de feestweek. Deze niet-werkende periode werd later ingekort totdat alleen Paasmaandag een feestdag bleef.

In de liturgie van de Heilige Drie Dagen vormen de diensten van Hoge Donderdag (Laatste Avondmaal), Goede Vrijdag (Lijden en Dood van de Heer) en Paaswake één liturgische viering van lijden, dood en verrijzenis. Dit kan worden vergeleken met een toneelstuk in drie bedrijven. Deze diensten beginnen en eindigen daarom zeer ongebruikelijk. De Heilige Mis op Hoge Donderdag eindigt dus zonder de laatste zegen; In de meeste kerken wordt na de daaropvolgende overdracht van het Heilig Sacrament ter herdenking van Jezus' lijden op de Olijfberg een tijd van stille aanbidding gehouden - het zogenaamde Olijfuur - of een nachtwake.

De liturgie van Goede Vrijdag (Carliturgie) begint met een stille prostratio, de prosternatie van de priester, diaken en liturgische diensten en zonder openingsgroet van de priester/aanbiddingsleider. Het eindigt met een zegengebed voor het volk. Alleen het getijdengebed vindt plaats op Stille Zaterdag. De viering van de Paaswake begint met het lichtfeest en het binnenkomen in de donkere kerk met de paaskaars. Alleen deze dienst eindigt met de plechtige slotzegening van de mis en een feitelijk ontslag (“Ga in vrede”). Goede Vrijdag en Stille Zaterdag zijn de enige dagen in het kerkelijk jaar, waarop de Heilige Mis niet wordt gevierd.