Raad voor het openbaar bestuur over de maatschappelijke democratie

Mensen hebben te weinig invloed op het reilen en zeilen van hun woningcorporaties, zorginstellingen en onderwijsorganisaties. Huurders, patiënten, leerlingen en hun ouders zijn dan wel niet de formele, maar wel de morele eigenaar van deze organisaties. Dat moet zichtbaar worden gemaakt door mensen meer zeggenschap te geven over de instellingen die hun leven op de belangrijke gebieden van wonen, zorg en scholing bepalen. Dat stelt de Raad voor het openbaar bestuur (Rob) in zijn advies 'Democratie is méér dan politiek alleen. Burgers aan het roer in hun leefwereld' dat op 28 juni 2017 is uitgebracht.

De Raad stelt vast, dat zeker op lokaal niveau veel gemeenten experimenteren met nieuwe democratievormen, waarbij mensen direct invloed kunnen uitoefenen op belangrijke beslissingen in hun wijk, of straat. In verschillende gemeenten wordt gewerkt met samenlevingsagenda’s, burgerjury’s, buurtbudgetten en maatschappelijke akkoorden in plaats van coalitieakkoorden. Woningcorporaties, zorginstellingen en onderwijsorganisaties blijven achter bij die ontwikkeling. Rob-voorzitter Jacques Wallage: 'Een volle, rijke democratie is niet alleen een levende politieke democratie, maar óók een levende maatschappelijke democratie. Burgers zijn meer dan alleen staatsburgers, zij willen invloed op hun eigen leefwereld, ook buiten de politiek om. Daarom heeft de maatschappelijke democratie een forse impuls nodig.'

(Bron Wikipedia - 2017)

Cleisthenes, Grieks staatsman, de vader van de Griekse democratie, hervormde de traditionele Atheense regering die toen door heersende stammen werd geleid. Hij gaf vorm aan de grondwet van het oude Athene in 508 voor Christus en het bestuur op een democratische basis gezet. Het Nederlandse woord democratie stamt af van de Griekse woorden δῆμος (dèmos), 'volk' en κρατέω (krateo), 'heersen, regeren' en betekent dus letterlijk 'volksheerschappij'

De verantwoordelijkheid voor de domeinen zorg, onderwijs en wonen is de laatste decennia verschoven van overheidsorganisaties die publieke en politieke verantwoording afleggen, naar maatschappelijke organisaties. Die zijn hun patiënten, huurders en leerlingen en hun ouders vooral als afnemer van een dienst gaan benaderen. Ten onrechte betoogt de ROB. Wallage: 'Het narratief van de burger als klant die een dienst afneemt is helaas nog dominant. Woningcorporaties, zorginstellingen en onderwijsorganisaties moeten mensen weer gaan zien als hun eigenaar. Daaruit volgt dan ook, dat ze ruimte moeten krijgen om mee te denken, te beslissen en te helpen met uitvoeren. Een beperkte betrokkenheid ondergraaft de legitimiteit van deze organisaties, de onderlinge solidariteit die in de publieke sector nodig is en miskent de brede democratische rol van burgers.'

De Raad voor het openbaar bestuur wil met dit advies bijdragen aan het maatschappelijk debat over democratie die méér is dan alleen politieke democratie. Het is het laatste advies, dat verschijnt onder voorzitter Jacques Wallage (PvdA). Hij neemt 29 juni 2017 na acht jaar afscheid van de Raad voor het openbaar bestuur. Zijn pleidooi voor verdere democratisering van politiek en samenleving was in die periode een constante in de adviezen van de Raad voor het openbaar bestuur. Lees ook: het Advies Rob (pdf 56 pagina’s). De Raad voor het openbaar bestuur (Rob) is een adviesraad van de regering en het parlement. De Rob is ingesteld bij Wet van 12 december 1996 (Wet op de raad voor het openbaar bestuur, Staatsblad 1996, nr. 623). De wettelijke taak van de Raad is de regering en het parlement gevraagd en ongevraagd adviseren over de inrichting en het functioneren van de overheid. Daarbij geeft de Raad in het bijzonder aandacht aan de uitgangspunten van de democratische rechtsstaat.