Reactie van RTVA op het raadsvoorstel lokale omroep Amstelveen

Roel Smit, waarnemend voorzitter van RTV-Amstelveen heeft de reactie van de omroep in een brief aan de leden van de gemeenteraad van Amstelveen samengevat:

'Aan de leden van de gemeenteraad van de gemeente Amstelveen

Amstelveen, 9 juni 2020

Geachte leden van de gemeenteraad,

Onderstaand onze eerste reactie op het voorstel van het college van burgemeester en wethouders ‘Advies over aanwijzing lokale publieke omroep en bekostiging RTV Amstelveen’. We beraden ons nog op een reactie op het onderdeel van het voorstel, waarin wordt voorgesteld de gemeenteraad negatief te laten adviseren over de door RTVA anderhalf jaar geleden tijdig ingediende licentieaanvraag. Die reactie krijgt u nog van ons.

Vooraf. In december 2019 gaf wethouder Rob Ellermeijer (Media) een interview aan het Amstelveens Nieuwsblad. Er lag toen een gezamenlijke redactievisie van RTVA en NH Media op de inhoud en opzet van AmstelNieuws. Een document, waaruit blijkt welke redactionele vernieuwing de vernieuwde omroep gaat bieden. De maanden daarvoor had de wethouder RTVA herhaaldelijk laten weten dat de redactievisie 'een prima stuk' was (letterlijk citaat), maar dat hij op het punt van synergie in de bedrijfsvoering meer had verwacht. In de krant zegt de wethouder dat de getekende overeenkomst vooral de journalistieke en redactionele aspecten betreft: 'Prima, dat die er is. Echter, bij een vergaande samenwerking horen ook zaken als techniek, personeel, huisvesting en bedrijfsvoering, die zijn onvoldoende uitgewerkt en zichtbaar gemaakt.'

Begin juni 2020 had de wethouder opnieuw een interview met dezelfde krant. Er was intussen een bedrijfsplan voor AmstelNieuws verschenen dat antwoord geeft op de punten die de wethouder noemt. Nu zegt hij vooral ideeën voor 'inhoudelijke programmatische vernieuwing' te missen in de plannen. Sinds de start van het samenwerkingsproces tussen RTVA en NH Media probeert het RTVA- bestuur te begrijpen welke eisen de gemeente Amstelveen stelt aan een vernieuwde lokale omroep. Op die vraag moeten we het antwoord helaas nog schuldig blijven.

(Foto Amstelveenweb.com - 2020)

Roel Smit waarnemend voorzitter van de Stichting RTV Amstelveen op 29 januari 2020 tijdens zijn inspraak in de vergadering van de raadscommissie Burgers en Samenleving

Proces. Begin maart formuleerde het college van burgemeester en wethouders (in overleg met de gemeenteraad) zeven criteria, waaraan een vernieuwde Amstelveense lokale omroep zou moeten voldoen. Enkele van deze criteria waren helder omschreven, andere betrekkelijk vaag. Een enkel criterium (zoals de wens van vestiging op of rond het Stadshart) was volledig nieuw. In drie maanden hebben RTVA en NH Media gewerkt aan een bedrijfsplan, dat volgens beide partijen een adequaat antwoord geeft op de gestelde criteria.

Voorafgaand aan de drie maanden (in een gesprek op 28 februari 2020) zei wethouder Ellermeijer dat de gemeente tijdens het proces de vinger aan de pols zou houden. 'Het zou niet goed zijn als we jullie een lijstje geven en over een aantal weken terugkomen om vast te stellen: dit is niet het resultaat dat we willen. Dus we gaan dat ook regelmatig met elkaar kortsluiten. Dat we elkaar een aantal keren gaan zien en weten wat we van elkaar verwachten. En Henk Bas (procesbegeleider in opdracht van de gemeente, red.) kijkt over de schouder mee.' Die ‘vinger aan de pols’ heeft bestaan uit het bijwonen van een overleg van RTVA met de openbare bibliotheek door een ambtenaar, het doorgeven van een enkel telefoonnummer van een contactpersoon van een semipublieke instelling op het Stadshart en een enkel overleg met de wethouder zelf op 6 mei 2020.

Tijdens dat laatstgenoemde overleg, dat in een zeer vriendschappelijke sfeer verliep, is gesproken over de nog openstaande punten, te weten techniek en huisvesting. Op geen enkel moment is door de wethouder de indruk gewekt dat het bedrijfsplan (waarvan de onderdelen toen allemaal op tafel lagen) niet zou kunnen voldoen aan de verwachtingen en dat dit aanleiding zou worden om RTVA en daarmee de plannen voor AmstelNieuws de nek om te draaien.

Tot zover het proces, dat ondanks alle mooi woorden vooraf, voor de gemeente toch vooral als doel leek te hebben argumenten te verzamelen voor een al eerder voorgenomen besluit. Zijn die argumenten er echter wel? Wij menen van niet en een objectieve lezing en beoordeling van de ‘Toets en advies bedrijfsplan AmstelNieuws’, die procesbegeleider Henk Bas op 27 mei 2020 heeft uitgebracht, wijst dit ook uit. Uit zo’n lezing blijkt dat het gemeentebestuur in het raadsvoorstel de conclusies van de heer Bas wel heel vrijmoedig interpreteert. En bedenk daarbij dat de procesbegeleider geen oordeel geeft over de criteria zelf, dat was niet zijn opdracht, maar slechts over de wijze, waarop beide partijen ermee omgegaan zijn.

Een paar punten: 'Met dit bedrijfsplan heeft RTVA zich bewezen als de lokale omroep van Amstelveen', luidt de eerste samenvattende conclusie van de heer Bas. Dat laat weinig ruimte voor misverstanden. Verder stelt hij meteen dat het bedrijfsplan 'zeker antwoord' biedt 'op een aantal door de gemeenteraad geformuleerde criteria. Het gaat dan om bestuurlijke vernieuwing, techniek, personeelsorganisatie en werkorganisatie.' Met andere woorden: naast redactionele inhoud zo’n beetje de kern van hetgeen je van een lokale omroep mag verwachten. Nader uitgewerkt:

Bestuurlijke vernieuwing. Samenstelling van bestuur en Programmabeleid Bepalend Orgaan (PBO) was voor de gemeenteraad een zwaar punt, zo bleek in de raadscommissie Burgers en Samenleving eind januari. Wat is de stand van zaken? Het bestuur heeft zich in 2019 al vernieuwd en medio 2020 treden twee van de huidige bestuursleden af; inmiddels is al één jonge, mogelijke opvolger gevonden. Naar nieuw bestuurlijk talent wordt naarstig gezocht. Het PBO van RTVA heeft zichzelf onder leiding van voorzitter Rien Alink in een lastige tijd vrijwel volledig vernieuwd. 'Hiermee beschikt RTVA over een nieuw en enthousiast team, getuige de bij het bedrijfsplan geleverde motivaties', aldus de heer Bas. Check: bestuurlijke vernieuwing is dus gerealiseerd.

Werkorganisatie. Eenvoudige conclusie: er was met NH al veel afgesproken en in de samenwerkingsovereenkomst van december 2019 overeenkomst vastgelegd voordat dit laatste deel van een lang traject van start ging. Dat is wel degelijk nader uitgewerkt. Check: aan de criteria is voldaan.

Personeelsorganisatie. 'Op het gebied van opleiding, werving en selectie, begeleiding stagiaires, personeelsbeleid en administratie zijn de afspraken tussen RTVA en NH Media duidelijk', zegt de procesbegeleider. Check: aan de criteria is voldaan.

Techniek. Technische samenwerking was een zwaar punt in januari: hoe bereiken we optimale efficiency en garanderen we de continuïteit. De afspraken op dit punt zijn de afgelopen maanden bijna tot op het niveau van de laatste kabels en pluggen uitgewerkt. Check: aan de criteria is voldaan. Dan de drie criteria waarop RTVA nu wordt afgerekend. Het college stelt dat aan deze drie criteria niet wordt voldaan. De heer Bas formuleerde dit genuanceerder en gebruikt formuleringen als ‘slechts in beperkte mate’, ‘slechts summier’ of ‘aan de criteria is invulling gegeven, maar de onderbouwing daarvan kan uitvoeriger’. Dat is een wezenlijk verschil. Maar dan even naar de inhoud van de drie gewraakte criteria en de wijze, waarop RTVA en NH Media daarmee om zijn gegaan.

Inhoudelijk. De heer Bas constateert terecht dat het bedrijfsplan qua inhoud van de programmering 'weinig afwijkt van hetgeen eerder in samenwerkingsovereenkomst en redactievisie is geformuleerd.' Hij zegt daar meteen bij dat de vernieuwde omroep nogal een verschil maakt ten opzichte van hetgeen er nu is. De vernieuwing is dus eerder al bedacht en blijkt dus uit de redactievisie, die aanvankelijk door de wethouder werd gewaardeerd. De kern van AmstelNieuws is de nieuwsredactie, die (vooral unieke) content (video, audio, fotografie beeld en tekst) zal produceren voor een internetkanaal, dat wordt ondersteund door moderne sociale media. Dat is de hedendaagse manier van het vertellen van nieuwsverhalen met een beperkt budget. Radio en televisie (ook onder de naam AmstelNieuws) zullen gebruik maken van de content die door de nieuwsredactie wordt geproduceerd. Op die manier bedienen we ook meer traditioneel ingestelde doelgroepen, zonder dat heel veel mankracht en middelen worden besteed aan kostbare TV-producties.

In het raadsvoorstel wordt verzuimd te citeren wat de heer Bas in zijn advies hierover zegt. In zijn contacten met de raad is het hem opgevallen dat velen nog blijven uitgaan van een lokale omroep die ‘Hilversumpje’ kan spelen. 'Ongetwijfeld komt dit door de overdaad aan bewegend beeld dat we dagelijks via NPO en andere zenders te verwerken krijgen. Daarbij lijkt uit het zicht te raken dat de budgetten waarmee landelijke, laat staan internationale zenders, werken absoluut onvergelijkbaar zijn met het budget van een lokale omroep. (…) Video is – zeker vergeleken met audio (radio) en tekst – door het arbeidsintensieve karakter kostbaar.' Met andere woorden: begrijpelijk dat AmstelNieuws deze focus kiest. Wie een villa wenst, komt er niet met het budget voor een eengezinswoning.

Organisatie en bedrijfsvoering. Het college zegt dat aan dit criterium niet is voldaan, de procesbegeleider zegt dat er wel invulling aan is gegeven, maar dat de onderbouwing uitvoeriger had gekund. Dat is iets anders. Conform het criterium hebben we een begroting gemaakt die past in 'het budgettaire kader'. Dat is voor 2020 vastgesteld op 145.000 euro en daaraan is de begroting aangepast. Voor 2021 ligt het gemeentelijke budgettaire kader nog niet vast, dus wat dat betreft hebben we een nadrukkelijke wens op tafel gelegd. Daarnaast hebben we een realistisch beeld geschetst van mogelijke alternatieve inkomsten in de periode 2020-2021. Juist omdat de wethouder ons in de gesprekken herhaaldelijk heeft verzekerd dat het hem bij deze samenwerking tussen RTVA en NH Media niet primair om het budget ging en dat ook het bedrag van 145.000 euro 'niet in beton was gegoten.' Tenslotte hebben we enkele streefcijfers geformuleerd ten aanzien van het bereik en vooral ook gezegd dat de vernieuwde lokale omroep zich wil richten op content die andere lokale media niet kunnen maken. Onderbouwing kan uiteraard altijd uitvoeriger, maar aan dit criterium is dus wel degelijk voldaan.

Huisvesting. Ruimschoots na de commissievergadering van eind januari kwam het college met het idee dat het mooi zou zijn als AmstelNieuws zich zou kunnen vestigen op een locatie op of rond het Stadshart. In de criteria wordt gesproken over een studio van maximaal 100 vierkante meter. Het idee om een vernieuwde publieke omroep ‘op de duurste vierkante meters’ van Amstelveen onder te brengen, is dus niet van ons afkomstig, hoewel dat inmiddels is gesuggereerd. Niettemin vonden we het een aantrekkelijk idee, mits het niet ten koste zou gaan van de onafhankelijkheid van AmstelNieuws en het binnen een beperkt budget mogelijk zou zijn. Bovendien hebben we te kennen gegeven dat een faciliterende rol van de gemeente in dit geval belangrijk is, want van RTVA mocht niet verwacht worden dat we binnen drie maanden zelfstandig een contract zouden kunnen afsluiten met een vastgoed-partij. Dit laatste hebben we tijdens de contacten met gemeente en procesbegeleider bij voortduring herhaald. Op 6 mei 2020 heeft de wethouder onze positie wat dit betreft ook onderkend en gezegd dat hij van ons niet meer verwachtte dan enkele oriënterende gesprekken.

Wat hebben wij gedaan? Uitgaande van een redactionele bezetting van AmstelNieuws (6 professionals, 2 stagiaires en enkele vrijwilligers) en de noodzakelijke ruimte voor een radiostudio en enkele ondersteunende voorzieningen (apparatuur, pantry) een ruimte gesuggereerd van 120 vierkante meter voor het nieuwe AmstelNieuws. Dat is aanzienlijk minder dan RTVA nu aan Orion beschikbaar heeft, terwijl we uitgaan van een groter redactieteam voor AmstelNieuws. We hebben gesprekken gevoerd met drie semi-publieke instellingen, in de verwachting dat we hieraan samen met de gemeente een vervolg zouden kunnen geven. Die heeft wat dit betreft een positie. Of, zoals Gerard Lohuis (P60) het in onze richting verwoordde: 'Misschien heeft Unibail-Rodamco-Westfield (kantoor) ruimte leeg staan. Dat zou ik dan wel door de wethouder laten checken.' Lijkt ons voldoende om de laten zien dat we ook met dit criterium volop aan de slag zijn geweest, en binnen onze mogelijkheden het uiterste hebben gedaan.

Tenslotte. Aan het einde van zijn advies zegt de heer Bas nog enkele opmerkelijke dingen. 'Amstelveen is een gemeente met een betrekkelijk grote politieke homogeniteit. Dat is een groot goed omdat het wijst op een ruime mate van eensgezindheid. Onmiskenbaar heeft die eensgezindheid echter ook een groot nadeel. Het schept de noodzaak voor het organiseren van een krachtige, kritische waakhond die het reilen en zeilen van de gemeente in de gaten houdt. Dit laatste is een rol die over het algemeen wordt toebedeeld aan de journalistiek. Voorwaarde daarvoor is wel een zekere rust, onafhankelijkheid en continuïteit, waarin de pers haar werk kan doen (…) Een structureel bedrag voor de lokale journalistiek is een belangrijke voorwaarde om die rust en continuïteit te garanderen.'

Het bestuur van RTVA wenst u veel wijsheid toe bij het nemen van deze verreikende beslissing. Uiteraard zijn we graag bereid een nadere toelichting te geven en eventuele vragen te beantwoorden.

Met vriendelijke groet,

Roel Smit waarnemend voorzitter RTVA

Update 9 juni 2020 22 uur:

'Geachte dames en heren,

Hierbij ontvangt u een reactie op het bovengenoemde voorstel, ondertekend door Rien Alink, voorzitter van het Programmabeleid Bepalend Orgaan (PBO) van RTVA.

'Aan het College en de Gemeenteraad van Amstelveen.

Zienswijze PBO van RTVA inzake raadsvoorstel Advies over aanwijzing lokale omroep en bekostiging RTV Amstelveen/toets en advies bedrijfsplan Amstelnieuws (bijlage 3)

Vooraf:

Het PBO van RTVA heeft de aanloop naar het raadsvoorstel vanzelfsprekend gevolgd. De toekomst van RTVA was immers de inzet. Ondergetekende is als voorzitter van het PBO door het bestuur van RTVA op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen in de afgelopen tijd. Criteria lagen ter tafel waaraan het bestuur invulling moest geven in overleg met de wethouder en de aangestelde begeleider namens de gemeente, de heer Bas. Het ligt voor de hand het raadsvoorstel te leggen naast de rapportage van de begeleider. Onze bevindingen brengen wij onder de aandacht van het college en de gemeenteraad. In het belang van de discussie die over de toekomst van RTVA gevoerd zal worden en tot besluitvorming moet leiden.

Samenvatting: De rigoureuze beslissing in het raadsvoorstel (stoppen met RTVA en licentie mogelijk naar andere partij) is naar onze mening niet te rijmen met de gang van zaken in de afgelopen maanden. Nooit is de indruk gewekt dat het bestuur van RTVA op een volledig verkeerd spoor zat. Integendeel, de gesprekken met de begeleider en de wethouder gaven juist een beeld dat het bestuur van RTVA aan de verwachtingen voldeed. Aansporing en positieve houding van de kant van de gemeente waren aan de orde. Als het zo was geweest dat juist niet aan de eisen werd voldaan, had veel eerder een duidelijk NEE moeten klinken. Dat is niet gebeurd en hoefde ook niet te gebeuren gezien de vorderingen die geboekt werden. De beslissing van nu is in tegenspraak met het gevolgde traject.

(Foto Amstelveenweb.com - 2014)

Voormalig wethouder Rien Alink (D66) in 2014, tegenwoordig voorzitter van het Programmabeleid Bepalend Orgaan (PBO) van RTVA

Als men de beslissing van het college legt naast het verslag van de begeleider komt men tot een verrassende en opmerkelijke uitkomst. Waar het raadsvoorstel aangeeft dat de beslissing in lijn ligt met de bevindingen van de begeleider, is dit objectief gezien niet vol te houden. Het verslag van de begeleider is in uitkomst veel genuanceerder dan de inhoud van het raadsvoorstel.. De indruk wordt gewekt dat het bestuur van RTVA aan 3 van de 7 voorwaarden niet heeft voldaan. Bij een nauwkeurige vergelijking ziet men een heel ander beeld: het bestuur heeft voor het grootste gedeelte zonder meer voldaan aan de voorwaarden.

Het college gaat er blijkbaar vanuit dat het CvdM de argumentatie om de licentie bij RTVA in te trekken zal volgen. Maar ook het commissariaat zal de bevindingen van de begeleider moeten leggen naast de strekking van het raadsvoorstel. In de afgelopen tijd is veel energie gestoken in de vormgeving van de samenwerking met NH Media, gebaseerd op de unaniem door de Raad aangenomen motie en met de intentie de kwaliteit van de omroep te versterken en te verbeteren. Die inzet is er ook bij de partner NH geweest. Met deze beslissing wordt deze kans op vergroting van de kwaliteit, toch het doel van de hele operatie, in één keer teniet gedaan. Dat is tegen de achtergrond van de gevoerde besprekingen van de afgelopen maanden voor RTVA en NH media een niet meer te volgen ontwikkeling. De beslissing komt als donderslag bij heldere hemel.

Er is een bijna volledig nieuw PBO gevormd. Leden zijn aangezocht en hebben bewilligd. Zoals het verslag van de begeleider aangeeft staat een enthousiast team klaar. Met deze abrupte beslissing komt een nieuw PBO in een hernieuwd RTVA niet eens bijeen. De onverwachte boodschap is : alles wordt afgeblazen. Een vreemde gewaarwording voor mensen die juist hun medewerking wilden verlenen vanuit eigen expertise in het belang van de toekomst van RTVA.

De beslissing van het college berust vooral op onvoldoende vertrouwen in de toekomst en onvoldoende vertrouwen in de financiën. Maar vertrouwen wordt niet gewekt bij een beslissing die gelet op de gang van zaken in de afgelopen tijd totaal niet verwacht kon worden. En bij financiën moeten we bedenken dat menig onderzoek inmiddels heeft aangegeven dat kwaliteit van een omroep ook alles te maken heeft met de aanwezigheid van voldoende middelen.

Tenslotte: Het raadsvoorstel geeft aan: 'Het commissariaat van de Media (CvdM) te adviseren de Stichting RTVA, conform artikel 2.61 derde lid van de Mediawet 2008, niet langer aan te wijzen als lokale publieke media-instelling voor Amstelveen.' De eerste conclusie van de externe begeleider geeft aan:

'Met dit bedrijfsplan heeft RTVA zich bewezen als de lokale omroep van Amstelveen.' Het geeft nog eens aan dat alles niet zomaar vastligt. Juni 2020, namens het PBO, Rien Alink, voorzitter