Schiphol wil de hoeveelheid ultrafijnstof op de luchthaven verder omlaag te brengen

Schiphol onderzoekt in samenspraak met andere partijen in de Nederlandse luchtvaartsector extra maatregelen om de hoeveelheid ultrafijnstof op en om de luchthaven verder omlaag te brengen en daarmee de lokale luchtkwaliteit te verbeteren. Uit onderzoek dat onafhankelijk instituut TNO in opdracht van de luchthaven uitvoerde, blijkt dat er in de buitenlucht rond de terminal en pieren ultrafijnstofconcentraties van gemiddeld 100.000 tot 120.000 deeltjes per kubieke centimeter zijn gemeten. De mediaan, die evenveel hogere als lagere metingen kent, ligt tussen 44.000-68.000 ultrafijnstofdeeltjes per kubieke centimeter.

De metingen op Schiphol hebben vooral overdag plaatsgevonden. Concentraties zijn daardoor niet te vergelijken met jaargemiddelde waarden op andere vliegvelden of in steden. Bovendien zijn er verschillen in meetmethodes en –apparatuur. Om toch een beeld te geven van een ander onderzoek: aan een drukke weg in het centrum van Rotterdam zijn gemiddelden per kwartier gemeten tot maximaal 100.000 deeltjes per kubieke centimeter. In Europese steden zijn nabij wegen jaargemiddelde concentraties tussen de 10.000 en 80.000 deeltjes per kubieke centimeter gemeten.

Luchtkwaliteit verbeteren. Het TNO-onderzoek is van belang voor de werknemers op de luchthaven. Op grond van de resultaten van het onderzoek worden aanvullende acties en een versnelling van acties onderzocht om de ultrafijnstofconcentratie verder omlaag te brengen. De sector gaat de mogelijkheid onderzoeken om uiterlijk 2030 ‘duurzaam taxiën’ de standaardprocedure te laten zijn op Schiphol. De noodzakelijke stappen worden door Schiphol en diverse sectorpartners, waaronder LVNL, KLM, Transavia en Corendon uitgewerkt zoals aanpassingen aan infrastructuur, processen en techniek.

Schiphol is al langer bezig met het onderzoeken en terugdringen van de uitstoot van ultrafijnstof. In 2019 is een actieplan ultrafijnstof door Schiphol in samenwerking met de luchtvaartsectorpartijen opgesteld, om de uitstoot omlaag te brengen in het verkeer van en naar de luchthaven, op de luchthaven zelf en van de vliegtuigen. Belangrijk daarbij zijn investeringen in nieuwe vloot, het gebruik van duurzame brandstoffen (SAF) en het verduurzamen van de grondoperatie. Als onderdeel van dit actieplan heeft Schiphol TNO gevraagd een onderzoek te doen naar de concentraties van ultrafijnstof op het Schiphol-terrein. Bij dit onderzoek is input gevraagd aan vakbonden en platformmedewerkers. Het RIVM heeft het onderzoek inhoudelijk beoordeeld.

Voor de grondoperatie heeft de luchtvaartsector het doel om deze uiterlijk in 2030 geheel emissievrij te opereren en daarmee ultrafijnstof drastisch te reduceren. Dit wordt gedaan door efficiënter met energie om te gaan, grondmaterieel te elektrificeren, de aanleg van walstroom bij gates, te zoeken naar alternatieven voor fossiel gas en waar mogelijk de overstap te maken naar hernieuwbare energie. Tevens onderdeel van het actieplan zijn onderzoeken om kennis te vergroten en maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren.

Onderzoeken naar ultrafijnstof. Wereldwijd is nog relatief weinig bekend over de uitstoot van verschillende soorten ultrafijnstof en het effect op gezondheid. Het RIVM doet onderzoek naar de gezondheidseffecten van ultrafijnstof bij omwonenden van de luchthaven. Ook heeft het RIVM recent een voorstel gedaan voor het onderzoeken van gezondheidseffecten van ultrafijnstof bij platformmedewerkers. De sector bestudeert momenteel dit voorstel hoe samen met betrokken partijen een onderzoek opgezet kan worden naar blootstelling van medewerkers aan ultrafijnstof en de mogelijke gezondheidseffecten.

Achtergrond ultrafijnstof ontwikkelingen

-2015: verkennend onderzoek van RIVM toont aan dat ultrafijnstof rondom Schiphol afkomstig is van luchtvaart

-2017: start RIVM-onderzoek naar gezondheidsrisico’s ultrafijnstof in omgeving Schiphol

-2019: Schone Lucht Akkoord wordt gesloten

-2019: tussenresultaten ultrafijnstof onderzoek RIVM: Onderzoek naar de gezondheidseffecten van kortdurende blootstelling aan ultrafijn stof rond Schiphol

-2019: presentatie actieplan ultrafijnstof Schiphol

-2020: aankondiging onderzoek TNO naar concentraties op Schiphol

-September 2021: RIVM-voorstel: Verkenning haalbaarheid gezondheidsonderzoek bij werknemers Schiphol

-Begin 2022: resultaten RIVM onderzoek in omgeving Schiphol: gezondheidseffecten van lange termijn blootstelling aan ultrafijnstof en integrale rapportage.

Les het volledige onderzoeksrapport van TNO (pdf 66 pagina’s) en een update van het actieplan ultrafijnstof (pdf 3 pagina’s) te downloaden, waarin de stand van zaken inzichtelijk wordt gemaakt.