Steeds vaker is extremer weer door de klimaatverandering

De opwarming van de Aarde zorgt voor steeds vaker extreem weer. 2022 was recordzonnig en extreem droog. Ook de zeespiegel stijgt door. In De staat van ons klimaat beschrijft het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) het weer van 2022 en hoe dat samenhangt met klimaatverandering in de rest van de wereld.

Sinds begin vorige eeuw is Nederland 2,3 °C opgewarmd, ongeveer twee keer zoveel als de wereldwijde opwarming van 1,2 °C. In het Klimaatakkoord van Parijs is vastgelegd de mondiale opwarming te beperken tot ruim onder de 2 °C, met een duidelijk zicht op 1,5 °C. Voor het noordelijk halfrond is de opwarming van 1,5 °C al in 2020 bereikt, voor Nederland gebeurde dat rond 2000. Bij de huidige trends bereikt de mondiale opwarming de 1,5 °C rond 2033, en de opwarming van het noordelijk halfrond de 2,0 °C rond 2037.

Zeespiegel stijgt steeds sneller. De wereldgemiddelde zeespiegel is in 2022 verder gestegen. Gemiddeld stijgt die 3,4 cm per decennium. Van de eerste tien jaar (1993-2002) tot de laatste tien jaar (2013-2022) is de snelheid echter verdubbeld naar 4,4 cm per decennium. 2022 was het jaar met de meeste zonnestraling sinds het begin van de metingen van zonnestraling in 1965. Gemiddeld over het land was de zonnestraling 15% meer dan normaal. Sinds de jaren negentig neemt de jaarlijkse hoeveelheid zonnestraling toe met ruim 3% procent per tien jaar. Dat komt vooral doordat er vaker hogedrukgebieden zijn in de lente en zomer, waardoor er minder bewolking is.

Niet eerder zo droog als in 2022. Met de toename van zonnestraling groeit ook de kans op droogte. In de zomer was de hoeveelheid neerslag landelijke gemiddeld 40% minder dan normaal. Samen met de sterke verdamping door de grote hoeveelheid zonnestraling, leidde de geringe neerslag tot een groot neerslagtekort in het zomerhalfjaar.

Meer wind in de winter, minder in zomer. Op het KNMI-station Schiphol was de gemiddelde windsnelheid met 4,8 m/s 4% minder dan normaal (5.0 m/s). Vooral in de zomer was er weinig wind, 11% minder dan normaal, de laagste waarde sinds het begin van de meetreeks in 1968. In de winter lag de windsnelheid juist 5% hoger. Dit kwam vooral door de stormen Corry, Dudley, Franklin en Eunice. Voor die laatste storm gaf het KNMI code rood uit. Dat er zoveel stormen waren is toeval, de invloed van klimaatverandering op het ontstaan van winterstormen is klein en ze nemen niet toe in aantal en kracht. Wel neemt in een warmer klimaat de hoeveelheid neerslag toe die met deze stormen gepaard gaat.

Relatieve vochtigheid neemt af. De relatieve vochtigheid (de hoeveelheid waterdamp die de lucht kan bevatten bij een bepaalde temperatuur) neemt af. Het jaargemiddelde in De Bilt was de een na laagste sinds 1901, op 1947 na. Ook in de rest van de wereld neemt de relatieve vochtigheid af, vooral boven land. Dit komt onder meer doordat de opwarming van de aarde boven land sterker is dan boven zee. Vochtige lucht vanuit zee warmt daardoor gemiddeld sterker op als deze boven land komt. Omdat warmere lucht meer vocht kan bevatten, daalt hierdoor de relatieve vochtigheid.

Zeespiegelstijging BES-eilanden. De zeespiegelstijging bij de BES-eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba is het onderwerp van een KNMI-studie uit 2022. Metingen laten zien dat deze stijging in de periode 1993-2019 vergelijkbaar was met de wereldgemiddelde stijging: 3,3 mm per jaar bij Bonaire en 2,9 mm per jaar bij Sint Eustatius en Saba. Dit is niet vanzelfsprekend, want de zeespiegel kan regionaal sterk variëren. De verwachting is dat de zeespiegel bij de BES-eilanden ook in de toekomst ruwweg gelijke tred houdt met de wereldgemiddelde stijging. De verwachte wereldgemiddelde zeespiegelstijging in 2100 ten opzichte van de periode 1986-2005 ligt tussen de 30 cm en 120 cm. Waarschijnlijk zal de zeespiegel bij de BES-eilanden net iets sneller stijgen.

Nationale Klimaatscenario’s. Het KNMI doet wetenschappelijk onderzoek naar klimaatverandering en brengt op verschillende manieren het veranderende klimaat in kaart. Met als belangrijkste publicatie de KNMI-klimaatscenario’s voor ons toekomstig klimaat die in oktober 2023 verschijnt.  Actuele informatie over het klimaat van Nederland is te vinden op de overzichtspagina Klimaat, in het klimaatdashboard en de wekelijkse klimaatberichten. Lees ook: De Staat van ons klimaat 2022.