Struviet als algemene grondstof winnen uit rioolwater

Uit rioolwaterslib kan struviet worden gewonnen, een zogeheten fosfaatmineraal. Fosfaat is een belangrijke voedingsstof voor gewassen en wordt vooral in fosfaatmijnen gewonnen. Aangezien deze voorraad eindig is, worden andere bronnen gezocht. Zo kan struviet worden gewonnen uit rioolwaterslib, waar altijd veel fosfaat in zit. De winning van struviet verlaagt ook de onderhoudskosten van een rioolwaterzuiveringsinstallatie doordat dan minder kristalvorming in de installatie optreedt.

Vanwege de mogelijke aanwezigheid van ziekteverwekkers (pathogenen), antibioticaresistente micro-organismen en verontreinigingen, zoals medicijnresten in het slib, is het niet bij voorbaat zeker, dat het gewonnen struviet schoon en veilig is. Volgens het RIVM zijn er momenteel geen aanwijzingen dat het gebruik van struviet een verhoogd risico voor het milieu of de volksgezondheid vormt. Deze conclusie is echter gebaseerd op een zeer beperkte set meetgegevens. Aanbevolen wordt om aanvullende metingen te verrichten. Struviet (magnesium ammoniumfosfaat) is een fosfaatmineraal met formule: NH₄MgPO₄?6H₂O

(Bron Wikipedia - 2018)

Struviet kristallen van een slibverwerkingsinstallatie van de TU Hannover, Duitsland. De beeldbreedte is 7,5 mm


Struviet kristalliseert in het orthorhombisch systeem (is één van de 7 kristalsystemen) als witte tot geelachtige of bruin-witte piramidale kristallen of in platvormig mica-achtige vormen. Het is een zacht mineraal met Mohs hardheid (een kwalitatieve ordinale schaal die de krasbestendigheid van verschillende mineralen karakteriseert gemaakt in 1812 door Duitse geoloog en mineraloog Friedrich Mohs) van 1,5 tot 2 en heeft een laag soortelijk gewicht van 1,7. Het is matig oplosbaar in neutrale en alkalische omstandigheden, maar gemakkelijk oplosbaar in zuur.

Struvietsteentjes en kristallen vormen zich gemakkelijk in de urine van dieren en mensen die besmet zijn met ammoniak producerende organismen. Ze worden versterkt door alkalische urine en een hoge magnesiumuitscheiding (hoog magnesium/plantaardig dieet). Ze worden ook versterkt door een specifiek urine-eiwit bij huiskatten. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) concludeert dat er momenteel geen concrete aanwijzingen zijn voor directe risico’s voor mens en milieu bij het winnen van struviet uit rioolwater. Echter, dit is gebaseerd op een zeer beperkt aantal gegevens en de onzekerheid van de conclusie is groot. De aanwezigheid van medicijnresten in het struviet is benoemd als belangrijkste onzekerheid. Besloten is daarom om een tweede stap uit te voeren gericht op het meten van de medicijnresten in struviet door de waterschappen.

Van afval naar grondstof. Het afvallabel maakt het moeilijk voor beheerders van rioolwaterzuiveringen om struviet als grondstof voor nieuwe producten op de markt te brengen. Vanuit de waterbeheerders bestaat daarom de wens het label afval eraf te halen (‘einde afval’). Het product dat ervan wordt gemaakt is daardoor meer waard en afnemers hoeven geen afvalverwerker te zijn. Ook kan het product dan gemakkelijker worden geëxporteerd.

Samenwerking en stapsgewijze methodiek. Er is samengewerkt met de betrokkenen (waterbeheerders, Rijkswaterstaat en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat). De stapsgewijze methodiek van het RIVM gaat ervan uit dat er na iedere stap een besluit valt of er voldoende informatie aanwezig is voor een beoordeling. Door in het contact tussen betrokkenen te investeren is geleidelijk aan meer begrip ontstaan voor elkaars belangen. Dat maakt het eenvoudiger om tot een door alle partijen gedragen keuze te komen, in dit geval een keuze voor nader onderzoek met een bijbehorende onderzoeksopzet. Download: RIVM Briefrapport: Medicijnresten, pathogenen en antibioticaresistentie in struviet uit Nederlands huishoudelijk afvalwater (pdf 72 pagina's)