Tentoonstelling 'Joden en het Huis van Oranje' in Amsterdam

Zijne Majesteit de Koning opent dinsdagochtend 17 april 2018 de tentoonstelling 'Joden en het Huis van Oranje, 400 bewogen jaren'. De expositie vindt plaats in het Joods Historisch Museum in Amsterdam en belicht de relatie door de eeuwen heen tussen de Joodse gemeenschap en het Huis van Oranje.

(Foto JCK.nl- 2018)

Anoniem, Don Francisco Lopes Suasso, tweede baron van Avernas-le-Gras, 1688. Amsterdam Museum. Deze rijke bankier leende stadhouder Willem III anderhalf miljoen gulden voor diens grootschalige expeditie naar Engeland in 1688. De oranjeappel in zijn hand symboliseert zijn liefde voor het Huis van Oranje

Ruim 100 objecten illustreren de band tussen de stadhouders, Koningen, Koninginnen en de joden in Nederland. De expositie toont kunstwerken, ceremoniële voorwerpen, schilderijen, tekeningen, meubels, foto's, documenten en boeken. Ook zijn authentieke film- en geluidsfragmenten te zien. Het museum toont een aantal bruiklenen uit het Koninklijk Huisarchief.

De Koning opent de tentoonstelling in de Portugese Synagoge, waar hij de publicatie ‘Joden en het Huis van Oranje. Vier eeuwen geschiedenis, kunst en cultuur’ in ontvangst neemt. Aansluitend krijgt hij een rondleiding over de tentoonstelling in het museum. Het Joods Historisch Museum laat weten dat de relatie ontstond rond 1600, toen Portugese joden zich vestigden in de republiek als kooplieden en bankiers. De tentoonstelling gaat gepaard met onder meer een evenementenprogramma met lezingen, debatten en rondleidingen.


(Foto JCK.nl/Monique Vermeulen - 2017)

Johannes Vollevens II, Leonora (Rachel) Teixeira d'Andrade, 1745. Amsterdam Museum. Dit schilderij is vervaardigd in 1745, tijdens het tweede stadhouderloze tijdperk. De oranjeappel in haar hand symboliseert haar liefde voor het Huis van Oranje

In de tentoonstelling wordt de steeds veranderende relatie tussen de joodse gemeenschap en het Huis van Oranje belicht. Er was sprake van sterke Oranjeliefde en grote loyaliteit, maar er was ook een periode waarin joden teleurgesteld waren in de Oranjes. Ruim 100 objecten illustreren de band tussen de stadhouders, koningen, koninginnen en de joden in Nederland.

De nauwe band tussen het Huis van Oranje en de joden in Nederland ontwikkelde zich na 1600, toen rijke Portugese joden zich vestigden in de Republiek. Als kooplieden en bankiers leenden ze geld uit aan de stadhouders en gaandeweg ontwikkelde zich een vriendschap tussen hen. In de 18de eeuw steunde de hele joodse gemeenschap de Oranjes. Na het ontstaan van het koninkrijk in 1815 gingen de joden zich steeds meer verbonden voelen met het Koninklijk Huis. Inhuldigingen en huwelijken van de koninklijke familie vierden ze uitbundig mee.


(Foto JCK.nl/Peter Lange- 2017)

Vreugde lof en dankbaarheyd, gecelebreerd by de Hoogduitsche jooden [?], geschilderd (omslag) en gedrukt op zijde. Joseph, Jacob & Abraham Salomons Proops (drukker), Amsterdam 1768. Koninklijke Verzamelingen, Den Haag

In de ogen van de joden stonden de Oranjes altijd garant voor hun vrijheid, maar na de Tweede Wereldoorlog, in de jaren zestig, bekoelde de relatie. Een aanzienlijk aantal joden meende dat het koningshuis niet genoeg had gedaan om hen te beschermen tijdens de oorlog. Vanaf de jaren zeventig herstelde de relatie zich geleidelijk. Op de tentoonstelling is ook te zien hoe joden vandaag de dag tegen het koningshuis aankijken.


(Foto JCK.nl - 2018)

Jan Anthonie Langendijk, De plegtige inkomst van zijn Majesteit Lodewijk Napoleon Koning van Holland, 1808. Joods Historisch Museum, aangekocht met steun van het Prins Bernhard Fonds. Lodewijk Napoleon, koning van Holland van 1806-1810, stelde veel prijs op een goede band met de joodse gemeenschap. Bij zijn inkomst in Amsterdam in 1808 werd hij enthousiast onthaald. Opmerkelijke details op deze gravure zijn de oude vlag van de Republiek en een oranjewimpel

Bruiklenen van het Koninklijk Huisarchief. Het Joods Historisch Museum vertelt het verhaal over de eeuwenoude band tussen de joden en de Oranjes met ruim 100 kunstwerken, ceremoniële voorwerpen, schilderijen, tekeningen, meubels, foto’s, documenten en boeken. Ook zijn authentieke film- en geluidsfragmenten te zien en te horen. Voor de tentoonstelling krijgt het museum verschillende bijzondere bruiklenen van het Koninklijk Huisarchief in Den Haag. Een topstuk is een hanger van diamant, smaragd en robijn die koning Willem III in 1879 als huwelijksgeschenk gaf aan zijn tweede echtgenote Emma. De bekende joodse diamantslijper Mozes Eliazar Cohen Tartaas de Vries jr. had lange tijd gewerkt om het silhouet van Willem III te snijden in de diamant.


(Foto Amstelveenweb.com - 2007)

Oude marmeren grafstenen van Portugese joden op de 'Beth Haim' begraafplaats in Ouder-Amstel waar bijna 400 jaar worden de leden van de Portugees-Israëlietische Gemeente Amsterdam hier begraven. Er zijn totaal 28.000 graven, waarvan velen weggezakt zijn in het veen. De tombes op de foto met het familiewapen zijn opgesteld volgens de Joodse filosofie dat het huis centraal staat. Deze tombes naast elkaar geven dus het huiselijke idee weer, overledenen zij aan zij

Ode aan Máxima. De tentoonstelling gaat gepaard met een uitgebreid evenementenprogramma met lezingen, debatten, rondleidingen en het Koningskinderbal, waarvoor kinderen zich kunnen verkleden. De Portugese Synagoge is het decor van het kaarslichtconcert Ode aan Máxima van bandoneonist Carel Kraayenhof, die de Argentijnse Máxima tot tranen toe roerde tijdens de huwelijksceremonie in 2002.

Ter gelegenheid van de tentoonstelling verschijnt bij Walburg Pers de rijk geïllustreerde publicatie Joden en het Huis van Oranje. Vier eeuwen geschiedenis, kunst en cultuur onder redactie van conservator Julie-Marthe Cohen en historicus Bart Wallet. Dit is het eerste overzichtswerk over het thema.