Twee voorstellen naar de Tweede Kamer voor nieuwe stembiljetten

Minister Ollongren (BZK) stelt twee concepten van nieuwe stembiljetten voor aan de Tweede Kamer. Met deze concepten zijn al verschillende malen testen uitgevoerd. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) wil nu op grotere schaal experimenten gaan uitvoeren bij de verkiezingen in 2021. Om dat in werking te zetten wil de minister zo snel mogelijk een voorstel voor een experimentenwet bij de Tweede Kamer indienen.

(Foto Nia Palli/BZ - 2017)

drs. Kajsa Ollongren (D66) minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties


Een nieuw stembiljet is wenselijk, omdat het huidige stembiljet te groot is en daardoor zowel voor de stembureaus als voor veel kiezers lastig hanteerbaar. Ook wil het ministerie nieuwe stembiljetten ontwikkelen die elektronisch en daarmee makkelijker sneller en nog betrouwbaarder te tellen zijn. Ollongren: 'Dit is een belangrijke stap op weg naar een meer betrouwbaar en transparant verkiezingsproces. Experimenteren voordat een nieuw stembiljet landelijk wordt ingevoerd is nodig om de verandering van de wijze van stemmen op een goede manier te introduceren. De experimenten laten de werking in de praktijk zien en geven inzicht in de wijze waarop kiezers het beste kunnen worden voorgelicht en ondersteund, bijvoorbeeld met hulpmiddelen, bij het gebruik van een nieuw stembiljet.'


(Bron Rijksoverheid - 2019)

Voorbeeld stembiljet per partij


(Bron Rijksoverheid - 2019)

Voorbeeld stembiljet met naam en logo partijen en kandidaatnummers

Buitenland als voorbeeld. Om te kijken welk stembiljet voor Nederland geschikt is, heeft het ministerie geïnventariseerd welke stembiljetten in andere landen gebruikt worden. Omdat in ons stelsel het aantal partijen dat kan deelnemen aan de verkiezingen onbeperkt is, het aantal kandidaten per partij maximaal 80 kan bedragen én de kiezer een keuze moet kunnen maken op een kandidaat, zijn er beperkte mogelijkheden om een kleiner stembiljet te realiseren. Het ministerie heeft twee concept stembiljetten laten ontwikkelen die hieraan voldoen.

Stembiljet per partij of stembiljet met genummerde kandidaten. Voor het eerste voorstel zijn er voor de kiezers evenveel stembiljetten beschikbaar als het aantal partijen dat deelneemt aan de verkiezing. De kiezer pakt in het stemlokaal/stemhokje het stembiljet van de partij waarop hij/zij wil stemmen en maakt daarop een keuze voor een kandidaat. Zou zo’n stembiljet in Nederland gebruikt worden, dan kunnen op het stembiljet staan de naam, voorletters, (eventueel) roepnaam, gemeente of woonplaats en eventueel het geslacht van de kandidaten.

Op het tweede voorstel voor het nieuwe stembiljet staan de namen van de namen van de partijen, de partijlogo’s en de nummers van kandidaten. De kiezer stemt door eerst het vakje bij de partij van zijn keuze in te kleuren en vervolgens het vakje van de kandidaat van de partij waarop hij/zij wil stemmen. In het stemhokje is een overzicht van kandidaten en alle gegevens die nu ook op het stembiljet staan beschikbaar zodat de kiezer ziet welke kandidaten op de lijst staan.

Experimentenwet. Om de voorgestelde nieuwe stembiljetten te kunnen gebruiken bij verkiezingen is een wettelijke grondslag noodzakelijk. Daarom wil de minister een tijdelijke experimentenwet bij de Tweede Kamer indienen om het mogelijk te maken dat bij verkiezingen een aantal keren kan worden geëxperimenteerd met de nieuwe stembiljetten.