Uitstoot ultrafijnstof is schadelijk voor de gezondheid

Er zijn steeds meer aanwijzingen dat ultrafijnstof schadelijk kan zijn voor de gezondheid. Daarom adviseert de Gezondheidsraad de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat maatregelen te nemen die de uitstoot van ultrafijnstof terugdringen en de blootstelling eraan verminderen.

Risico’s van ultrafijnstof in de buitenlucht. Ultrafijnstof in de buitenlucht bestaat uit een mengsel van deeltjes die kleiner zijn dan 0,1 micrometer en die vrijkomen bij allerlei verbrandingsprocessen. Deze deeltjes zijn zo klein dat ze na inademing diep in de longen terechtkomen, waarna ze via de bloedbaan elders in het lichaam invloed kunnen hebben.

Er zijn steeds meer aanwijzingen dat langdurige blootstelling aan ultrafijnstof een negatieve invloed heeft op de gezondheid, met name op de luchtwegen, hart en bloedvaten en de ontwikkeling en groei van de foetus. Dit komt boven op de effecten van andere componenten van luchtverontreiniging, zoals fijnstof (deeltjes met een diameter kleiner dan 10 micrometer) en stikstofdioxide.

De Gezondheidsraad doet daarom verschillende aanbevelingen om de uitstoot van ultrafijnstof door bijvoorbeeld weg- en vliegverkeer en industrie te beperken. Ook adviseert de Gezondheidsraad structurele monitoring van de ultrafijnstofconcentraties in Nederland. Lees het rapport: Risico’s van ultrafijnstof in de buitenlucht [samenvatting] (pdf 5 pagina’s) en Blootstelling aan ultrafijnstof (pdf 20 pagina’s).

Ultrafijne deeltjes (UFP's= Ultrafine particles) zijn deeltjes van nanoschaalgrootte (minder dan 0,1 μm of 100 nm in diameter). Er bestaat geen regelgeving voor deze grootteklasse van luchtverontreinigende deeltjes, die veel kleiner zijn dan de gereguleerde deeltjesklassen PM10 en PM2.5 en waarvan wordt aangenomen dat ze verscheidene agressievere gevolgen voor de gezondheid hebben dan die klassen van grotere deeltjes. In de EU worden UFP's in de lucht empirisch gedefinieerd door een technische specificatie. Het belangrijke detail is de definitie van grootte, die als volgt luidt "De laagste en hoogste grootte die in dit document in aanmerking worden genomen zijn respectievelijk 7 nm en enkele micrometers". Hoewel de meest gebruikelijke verwijzing naar UFP is "minder dan 0,1 μm", is dit onjuist voor de omgevingslucht in de EU.

Er zijn twee hoofdindelingen die de soorten UFP's categoriseren. UFP's kunnen koolstofhoudend of metallisch zijn, en kunnen dan verder worden onderverdeeld naar hun magnetische eigenschappen. Elektronenmicroscopie en speciale fysische laboratoriumomstandigheden stellen wetenschappers in staat de morfologie van UFP's waar te nemen. UFP's in de lucht kunnen worden gemeten met behulp van een condensatiedeeltjesteller, waarbij deeltjes worden gemengd met alcoholdamp en dan worden afgekoeld, waardoor de damp om hen heen condenseert, waarna zij worden geteld met behulp van een lichtscanner. UFP's zijn zowel vervaardigd als in de natuur voorkomend. UFP's zijn het voornaamste bestanddeel van zwevende deeltjes in de lucht. Wegens hun talrijke hoeveelheid en hun vermogen om diep in de longen door te dringen, vormen UFP's een groot probleem voor de blootstelling van de luchtwegen en de gezondheid.