Van de Middelpolder naar Dordrecht
Nieuws -> InformatiefBron: Jan Leendert van den Heuvel/Amstelveenweb
11-06-2019
Zaterdag 8 juni 2019 reed de redactie van Amstelveenweb naar Dordrecht. Aldaar waren zij uitgenodigd door Jan van den Heuvel en echtgenote Liesbeth. Dat zegt misschien niet zoveel, maar Jan Leendert van den Heuvel (1946) heeft een enorm grote bijdrage geleverd aan de verhalen over de Middelpolder die u op Amstelveenweb kunt vinden. Destijds liet Jan ook een schilderij maken van de boerderij aan de Van Dam van Isseltweg nummer 57, waar zijn overgrootvader Matthijs van den Heuvel had gewoond. Ook toen mocht de redactie komen om het schilderij te bekijken. Er is echter meer. Jan van den Heuvel ontwerpt en bouwt al meer dan 50 jaar orgels, hele grote kerkorgels. Toen wij waren uitgenodigd om het schilderij te bekijken, stelden we als ‘voorwaarde’ dat we ook de montagehal mochten bezoeken.
Zo gezegd, zo gedaan en dat was een geweldige ervaring, want het is onvoorstelbaar hoe iemand een orgel kan ontwerpen, zelf het houtsnijwerk doet en ook nog eens alles in elkaar weet te krijgen. Natuurlijk is het wel zo dat men zegt: ieder zijn vak, maar dit is genade, zoals Jan zegt, dat hij dit werk, samen met zijn broer en andere medewerkers mag en kan doen.
(Foto Amstelveenweb.com - 2019)
De 16 meter hoge montagehal van Jan van den Heuvel in Dordrecht op 8 juni 2019. In deze hal worden alle orgels van de duizenden zelfgemaakte onderdelen in elkaar gezet, de pijpen gestemd en getest en weer uit elkaar gehaald
voor transport. In de kerk wordt alles weer opgebouwd, met andere woorden:
het is een enorm precies en inspannend werk
Via de Middelpolderverhalen, kreeg Amstelveenweb contact met Harry Zuiderent en later ook met Bert Vermeulen. Met Henk Niezen hadden wij geen contact, maar zijn moeder was een nicht van Jan’s vader en Henk heeft Jan veel geholpen bij het familieonderzoek in Amstelveen en de Haarlemmermeer. Zodoende kwamen op 8 juni niet alleen wij van Amstelveenweb naar Dordrecht, maar ook Harry Zuiderent met zijn vrouw Gea, Bert Vermeulen met echtgenote Hetty en Henk Niezen met vriendin Tineke, om een nieuw gebouwd orgel te komen bekijken. De geprofileerde orgelkas is van superieur Europees eikenhout gemaakt en ontworpen voor de Bethelkerk te Lunteren. Daar kunnen de geïnteresseerden op 15 juni 2019 het orgel bewonderen, maar wij mochten met het selecte gezelschap dus al eerder komen.
(Foto Jan van den Heuvel - 2019)
De ontwerptekening van het orgel voor de Hersteld Hervormde Kerk in Lunteren
(Foto Jan van den Heuvel - 2018)
Jan van den Heuvel aan de tekentafel in mei 2018, bezig met het tekenen van de ornamenten. Hiervan wordt een houtsnijwerk gemaakt dat boven en onder de frontpijpen komt
(Foto Jan van den Heuvel - 2018)
Jan van den Heuvel werkt aan de houten ornamenten voor het orgel ook in mei 2018
(Foto Jan van den Heuvel - 2018)
De houten ornamenten voor het orgel staan in juli 2018 klaar om te lakken en te monteren
(Foto Jan van den Heuvel - 2018)
Een houten ornament van superieur Europees eikenhout staat in oktober 2018 klaar om op het orgel geplaatst te worden
Jan heeft heel veel orgels gebouwd, want hij begon voor zichzelf toen hij 20 jaren jong was. Op de website van den Heuvel Orgelbouw staan foto’s inclusief details en uitleg over al deze orgels, zowel in Nederland als Internationaal. Hij mocht bijvoorbeeld ook het grootste orgel van Parijs maken, een vijfklaviers instrument (101 stemmen) dat staat in de kerk Église Saint-Eustache.
(Foto Jan van den Heuvel - 2018)
De speeltafel van het drieklaviers orgel in december 2018
(Foto Jan van den Heuvel - 2018)
Bovenzicht van het orgel in de montagehal in december 2018
(Foto Amstelveenweb.com - 2019)
Het houten Soli Deo Gloria paneel 'De glorie van de enige God' op de top van het orgel, is een Latijnse uitdrukking die veel wordt gebruikt in de vroegmoderne tijd, die als een religieus principe behoort tot de 'Vijf Solas' van de Reformatie. De woorden, meestal in de afkorting S.D.G., werden door verschillende componisten uit de Middeleeuwen en de Barok aan het begin of aan het einde van hun partituur geplaatst. Zo ondertekenden Johann Sebastian Bach en Georg Friedrich Händel veel van hun werken met deze handtekening. De zinsnede is één van de vijf solae geworden die worden voorgesteld om de fundamentele overtuigingen van de Reformatoren tijdens de Protestantse Reformatie samen te vatten
(Foto Amstelveenweb.com - 2019)
Jan van den Heuvel vertelt over het nieuwe orgel aan de gasten in de montagehal
(Foto Amstelveenweb.com - 2019)
Een wandeling in de verborgen ruimtes van het orgel voor de bezoekers van de montagehal laat zien wat er allemaal bij komt kijken om een heus kerkorgel te bouwen
(Foto Amstelveenweb.com - 2019)
In de binnenkant van het kerkorgel van de Bethelkerk is duidelijk te zien hoe het pijpwerk is samengesteld.
Let wel, dit is maar een fractie van het totaal
Het was een prachtige ervaring om de opbouw van het orgel te zien. Het is voor leken volgens ons niet voor te stellen hoe de binnenkast van een dergelijk groot orgel eruit ziet. De foto’s geven een beeld, maar het kunstwerk moet men echt ooit eens gezien hebben. Is er ergens een open dag, of kunt u 15 juni, ga dan beslist kijken.
(Foto Amstelveenweb.com - 2019)
Een ingewikkelde houten constructie zorgt voor de werking van alle registers en reageert direct als de orgelspeler een
register activeert. Op de meeste orgels met mechanische werking bedient de organist de registers door deze, die
Manubria's op de speeltafel worden genoemd, uit te trekken om ze in te schakelen en ze vervolgens weer terug te
duwen om ze uit te schakelen (vandaar de uitdrukking 'hij trekt alle registers open')
(Foto Amstelveenweb.com - 2019)
Het nieuwe orgel voor de Bethelkerk in Lunteren in volle glorie in de montagehal
Een gedeelte van het houtsnijwerk rond de orgelfrontpijpen moet nog worden geplaatst
(Foto Amstelveenweb.com - 2019)
Een pijporgel heeft één of meer klavieren (de zogenaamde manualen) die met de handen worden bespeeld en een pedaal met de voeten; elk klavier heeft zijn eigen groep registers. Het klavier, het pedaal en de registers zijn ondergebracht in de speeltafel van het orgel. Door de continue persluchtvoorziening van het orgel kan het orgel noten vasthouden, zolang de corresponderende toetsen zijn ingedrukt, in tegenstelling tot de piano en het klavecimbel, waarvan de klank direct na het indrukken van een
toets begint te vervagen
(Foto Amstelveenweb.com - 2019)
Organist Adri Poortvliet speelt een psalm op het orgel. Hij is al op jonge leeftijd gegrepen door orgels en orgelmuziek. Vanaf zijn achtste levensjaar kreeg al orgelles en in de 12 jaar daarna een gedegen orgelopleiding heeft genoten.
Hij is sinds september 1965 kerkorganist van de Gereformeerde kerk in Puttershoek in de gemeente Hoeksche Waard
op het gelijknamige eiland, in de provincie Zuid-Holland
Open dag zaterdag 15 juni 2019
Op zaterdag 15 juni is er een open dag: in de montagehal in Dordrecht staat dan het nieuwe drieklaviers orgel voor de Bethelkerk te Lunteren speelklaar opgesteld. Aan het 46 stemmen tellende instrument voor de Hersteld Hervormde Lunteranen is sinds begin 2018 gebouwd. Tijdens de open dag van 10.00 uur tot 17.00 uur is het orgel niet alleen te zien maar ook te horen. Onder begeleiding is het interieur van het orgel te bekijken. Er zijn organisten aanwezig die het orgel regelmatig presenteren.
(Foto Amstelveenweb.com - 2019)
Jan Leendert van de Heuvel staat heel bescheiden naast zijn nieuwe meesterwerk, het drieklaviers orgel met 46 stemmen voor
de Hersteld Hervormd kerk in Lunteren. Volgens hem wordt de klank van het orgel draagkrachtig, solistisch en zangrijk: het is een echt 'Hollands' orgel geworden dat optimaal geschikt is voor de begeleiding van de samenzang, maar dat daarnaast ook als
solo-instrument zijn diensten kan bewijzen. En inderdaad, toen de organist alle registers had opengetrokken tijdens zijn
demonstratie maakte het orgelgeluid een machtige indruk op alle aanwezigen. In een grote kerkzaal zal natuurlijk het
orgel anders klinken, waarschijnlijk zal nog grotere indruk maken op de luisteraars
Bethelkerk te Lunteren
De Hersteld Hervormde Gemeente in Lunteren heeft een fraaie nieuwe kerk met 1200 zitplaatsen. Het ontwerp van deze traditioneel vormgegeven kerk is van architect Marco Born. De dispositie van het nieuwe orgel wordt verdeeld over drie klavieren en pedaal. De klank wordt draagkrachtig, solistisch en zangrijk en is een echt ‘Hollands’ orgel dat optimaal geschikt is voor de begeleiding van de samenzang, maar dat daarnaast ook als solo-instrument zijn diensten kan bewijzen.
Lees over Jan van den Heuvel’s loopbaan en bekijk een video met interview over 50 jaar orgelbouw Van den Heuvel. Tevens is op de van den Heuvel website heel veel te lezen over de filosofie achter de werkwijze en allerlei artikelen over de orgelbouw.
