'We moeten van de papieren schijnwereld af'

De finish van het bijna vier jaar geleden door zittend wethouder Herbert Raat (VVD) geformeerde college is in zicht. In maart 2014 zijn er verkiezingen. Velen keken raar op, toen Raat zijn coalitie van VVD, BBA, CDA, ChristenUnie en Ouderen Combinatie Amstelveen presenteerde, die slechts een meerderheid had van één zetel in de raad.

'Menigeen zei, dat zo'n college nooit de rit zou uitzitten, maar het is toch prima gegaan,' zegt Raat niet zonder trots. 'Bovendien zijn alle hoofdpunten van het collegeprogramma gerealiseerd, onder meer op het gebied van de gemeentelijke financiën, de bestrijding van de jongerenoverlast en scholenbouw.'

De grootste politieke hobbel voor Raat in de afgelopen vier jaar was een - verworpen – motie van afkeuring vanwege zijn voornemen om het contract met het Rijk voor de A9-tunnel open te breken. Raat heeft er geen trauma aan overgehouden. Een kopie van de motie staat zelfs ingelijst in de vensterbank van zijn werkkamer in het raadhuis.

En het A9-contract is uiteindelijk, precies zoals hij het wilde, aangepast. Amstelveen betaalt geen 100 miljoen mee, maar nog 38 miljoen, zij het voor een minder ingrijpende oplossing dan een tunnel.

Bezuinigen

In de nu bijna afgeronde raadsperiode ging het vaak over geld. Het college zette in met een stevige bezuinigingsronde. Ook de volgende periode begint met fikse bezuinigingen. Raat moet afwachten, of hij ook dan weer wethouder wordt, maar hij heeft al wel ideeën over de aanpak. 'Waar we het beste op kunnen bezuinigen, kan ik nog niet aangeven,' zegt hij. "Een gemeentebegroting heeft de neiging uit te dijen. Er komt wat geld bij hiervoor, dan weer daarvoor. Maar het is niet goed om op de automatische piloot door te gaan. Van veel uitgaven is het nuttig om eens te heroverwegen, of het niet anders kan.'

Raat wil bij iedere uitgave een inhoudelijk verhaal. "Niet zomaar overal een bedrag bij zetten ten, maar eerst kijken, of het echt nodig is, hoeveel er nodig is en of iets ook anders kan. De overheid neemt vaak besluiten over extra geld voor een bepaald doel. De Tweede Kamer besluit bijvoorbeeld 100 miljoen euro extra uit te trekken voor het onderwijs. Mij zegt zo'n bedrag op zich niets.

Mij gaat het erom; wat merken de kinderen in de klas ervan?' Die praktische aanpak moet wat Raat betreft ook een belangrijke rol gaan spelen in wat na de verkiezingen de grootste uitdaging wordt voor gemeenten: het overnemen van een aantal zorgtaken van het Rijk. Die overname gaat gepaard met een fikse budgetverlaging. 'Voor taken, waar het ruk momenteel 70 miljoen euro aan uitgeeft voor Amstelveners, heeft de gemeente straks nog 50 miljoen beschikbaar.' zegt Raat.

Daarvan zijn drieduizend Amstelveners afhankelijk. Het gaat om 16.000 euro per persoon per jaar. Maar al moeten we het doen met minder geld, we kunnen dan wel zelf keuzes maken en ik denk, dat wij het straks beter kunnen dan het nu gaat.'

(Bron Gemeente Amstelveen - 2013)

Wethouder Herbert Raat (VVD), met de portefeuilles: Financiën, Onderwijs, Jeugd, Handhaving / Vergunningen, A9, NME, P & O

Verhuizen

Hij noemt als voorbeeld een inwoonster van 100 jaar oud, die als gevolg van veranderingen en reorganisaties bij de zorginstelling, waar zij woont in twee jaar tijd drie keer heeft moeten verhuizen. 'Dat wil ik niet meer; zegt Raat. 'Drie keer verhuizen in zo'n korte tijd, dat kun je mensen van die leeftijd toch niet aandoen? Volgens het huidige systeem klopt het misschien wel, maar als het om jouw moeder gaat, hoe leg je dat dan uit? Veel uitgaven in de zorg zijn gericht op de laatste levensjaren van mensen. Juist dan is het belangrijk, dat mensen de juiste en goede zorg krijgen."

Raat wil de nieuwe zorgtaken efficiënt organiseren. Dat betekent niet alleen minder verhuizen voor ouderen die van de zorg afhankelijk zijn, maar ook dat het beschikbare geld terechtkomt bij de werkvloer voor de feitelijke hulp. 'In de wereld van de zorg werken tal van functionarissen die over van alles vergaderen en een papieren schijnwereld hebben gecreëerd die draait om kruisjes zetten op formulieren. Maar zulke mensen staan niet aan het bed. Als je dat verandert, dan kun je tegen lagere kosten betere zorg leveren. Het is de uitdaging het systeem te veranderen, al is dat best moeilijk, want er zijn veel belangen.'

Een praktische aanpak ziet Raat ook voor een ander groot probleem: de lege kantoren. Voor de plaatselijke economie is dat een ramp,' zegt hij. Zo’n leegstaand KPMG-gebouw is slecht voor het imago van onze stad. We moeten gebouwen die geen toekomst meer hebben als kantoor, een andere bestemming geven. Maar daarbij loop je in Amstelveen aan tegen beperkingen vanwege de aanwezigheid van Schiphol.

In Kronenburg staan veel kantoren leeg, maar we mogen ze niet vervangen door woningen. Werken kan wel nabij een aanvliegroute, maar wonen niet? Dat moet anders en dat moet Amstelveen in Den Haag op de agenda proberen te krijgen. Collega Jan-Willem Groot is daar al volop mee bezig, maar krijgt tot dusver nul op het rekest.

Bouwgrond

Voor Amstelveen is dit van groot belang. Zodra Westwijk af is, beschikt Amstelveen vrijwel niet meer over bouwgrond voor woningen, terwijl daar nog steeds een grote behoefte aan is. Intussen staat een kwart van de kantoren leeg. Dat is niet uit te leggen. Ik snap, net als in de zorg, op zich het systeem wel, maar het sluit niet meer aan bij de werkelijkheid.'

De ingestorte kantorenmarkt heeft ook gevolgen voor de gemeentelijke inkomsten. 'Jarenlang heeft de gemeente allerlei leuke dingen kunnen doen, dankzij de grondopbrengsten van nieuwe kantoren,' zegt Raat. 'Maar die gouden tijden zijn voorbij. We hebben onze financiën aan de nieuwe situatie aangepast en 18 miljoen euro afgeboekt op grondposities. Daar hebben we geen last meer van.

Verder hebben we meevallers niet meteen weer uitgegeven. Zo is een goede basis gelegd. De gemeentelijke financiën zijn op orde. Als de economie aantrekt, dan hoeven we niet eerst gaten in de begroting te dichten.'

Terughoudend

Toch wordt de gemeente terughoudender met geld uitgeven. 'Denk aan de provinciale weg N201. Aan de omlegging bij Uithoorn hebben wij 18 miljoen euro meebetaald. Dat is meer dan de reserve van 17 miljoen die wij nu nastreven. Als zich nu opnieuw zoiets voordoet, dan hebben we er geen geld meer voor. Voor de ombouw van de Amstelveenlijn hebben we nog wel 6 miljoen euro uitgetrokken, maar dat is het dan, ook als de aanlegkosten worden overschreden.'

Toch wil Raat geld blijven uitgeven opdat de gemeente fungeert als 'vliegwiel van de stad': 'Dingen aanjagen. Bijvoorbeeld initiatieven tegen jeugdwerkloosheid, impulsen geven aan het onderwijs, startersleningen verstrekken voor beginners op de woningmarkt.'

Jongeren

Veel aandacht kreeg de afgelopen vier jaar de jongerenoverlast, die drastisch minder is geworden. Ook hierbij was kenmerkend de praktische aanpak die erop was gericht zoveel mogelijk handhavers en jongerenwerkers op straat te krijgen op de momenten, dat de (kans op) overlast het grootst is.

Het aantal klachten lijkt zich nu te stabiliseren op ruim driehonderd per jaar. Raat wil het graag verder omlaag hebben, maar weet ook, dat er 13.000 jongeren wonen in Amstelveen en dat iedereen jong is geweest: 'De overlast wordt nooit nul. Ik wil nog wel eens goed kijken naar de resterende klachten. Dat er bijvoorbeeld niet hetzelfde aan de hand is als bij het vlieglawaai van Schiphol, waarbij een handjevol klagers voor de meeste klachten zorgt. Maar ik ben tevreden met wat er is bereikt. Het gaat er nu om er bovenop te blijven zitten.

René de Leeuw