Zuurstof verdwijnt uit de oceaan door klimaatverandering

Het verlies van zuurstof uit de oceaan van de wereld bedreigt steeds meer vissoorten en verstoort de ecosystemen, waarschuwt een nieuw IUCN-rapport. Het verlies van zuurstof uit de oceanen, veroorzaakt door klimaatverandering en vervuiling door voedingsstoffen, is een groeiende bedreiging voor de visserij en soorten zoals tonijn, marlijn en haaien, volgens het rapport dat op 7 december 2019 tijdens de VN-klimaatveranderingsconferentie in Madrid is gepubliceerd. (IUCN=International Union for Conservation of Nature = Internationale Unie voor Natuurbescherming)

De desoxygenatie van de oceaan (Ocean deoxygenatie: Ieders probleem rapport pdf 588 pagina’s Engels) is een van de meest schadelijke, maar ondergewaardeerde neveneffecten van de door de mens veroorzaakte klimaatverandering. De belangrijkste oorzaken van desoxygenatie zijn eutrofiëring (verhoogde nutriëntenafvoer van land en vervuiling van rioleringen) en stikstofdepositie door de verbranding van fossiele brandstoffen, in combinatie met de wijdverspreide effecten van de opwarming van de oceanen. Zuurstofverlies als gevolg van de opwarming van de aarde heeft alarmerende gevolgen voor de wereldwijde zuurstofreserves in de oceanen, die in een periode van slechts 50 jaar (van 1960 tot 2010) al met 2% zijn afgenomen.

(Bron IUCN - 2019)

DEOXYGENATION. Een waarschuwing om onze verstikkende zeeën te redden!

'We zien nu steeds lagere niveaus van opgeloste zuurstof in grote delen van de open oceaan. Dit is misschien wel de ultieme wake-up call van het ongecontroleerde experiment dat de mensheid ontketent op de wereldzeeën omdat de CO2-uitstoot blijft toenemen', zegt Dan Laffoley, Senior Advisor Marine Science and Conservation in IUCN's Global Marine and Polar Programme en mederedacteur van het rapport. 'Het zuurstofgebrek in de oceanen bedreigt de mariene ecosystemen die al onder druk staan door de opwarming en verzuring van de oceanen. Om de zorgwekkende uitbreiding van zuurstofarme gebieden een halt toe te roepen, moeten we de uitstoot van broeikasgassen en de nutriëntenvervuiling door de landbouw en andere bronnen resoluut terugdringen.'

De desoxygenatie begint het evenwicht van het mariene leven te veranderen, waarbij de voorkeur wordt gegeven aan soorten die weinig zuurstof verdragen (bv. microben, kwallen en sommige pijlinktvissen) ten koste van soorten die weinig zuurstof nodig hebben (veel mariene soorten, waaronder de meeste vissen). Sommige van de meest productieve biomen van de oceaan - die een vijfde van de wilde zeevisoogst in de wereld ondersteunen - worden gevormd door oceaanstromingen die voedselrijk maar zuurstofarm water vervoeren naar de kusten die de oostelijke randen van de oceaanbekkens van de wereld begrenzen. Als van nature zuurstofarme systemen zijn deze gebieden bijzonder kwetsbaar voor zelfs kleine veranderingen in de zuurstof in de oceanen. De gevolgen hiervan zullen zich uiteindelijk verspreiden en honderden miljoenen mensen treffen.

Soortgroepen zoals tonijn, marlijn en haaien zijn bijzonder gevoelig voor zuurstofarm vanwege hun grote omvang en energiebehoefte. Deze soorten worden steeds ondieper in steeds ondieper wordende oppervlaktelagen van zuurstofrijk water gedreven, waardoor ze kwetsbaarder worden voor overbevissing. Zeer lage zuurstof uit de oceanen kan ook van invloed zijn op basisprocessen zoals de kringloop van elementen die van cruciaal belang zijn voor het leven op aarde, zoals stikstof en fosfor, waarschuwt het rapport.



Verwacht wordt dat de oceaan tegen het jaar 2100 wereldwijd 3-4% van zijn zuurstofvoorraad zal verliezen in een business-as-usual scenario, maar het wereldgemiddelde maskeert de lokale veranderingen die naar verwachting ernstiger zullen zijn in het midden en hoge noorden van het land. Voorspeld wordt dat de meeste verliezen zich zullen concentreren in de bovenste 1000 m van de waterkolom, die het rijkst is aan mariene biodiversiteit.

'Hoewel we al tientallen jaren op de hoogte zijn van dode zones in de oceaan, wordt nu verwacht dat de opwarming van de oceaan de zuurstofonttrekking in grote delen van de oceaan verder zal versterken. We moeten samenwerken om het zuurstofbudget voor de oceaan weer in evenwicht te brengen', aldus Isabella Lövin, minister van Milieu en Energie en vice-premier van Zweden, een belangrijke financier van het verslag. 'Met dit verslag is het tijd om de zuurstofontginning in de oceanen tot een van onze topprioriteiten te maken om de gezondheid van de oceanen te herstellen.'

De belangrijkste oorzaken van het zuurstofverlies in de oceanen zijn klimaatverandering en nutriëntenvervuiling, waarbij de laatste van invloed zijn op de kustgebieden. Naarmate de oceaan warmer wordt, houdt het water minder zuurstof vast en wordt het drijvender, wat resulteert in een verminderde vermenging van het zuurstofrijke water aan de oppervlakte met de oceaandiepten, die van nature minder zuurstof bevatten. Vervuiling door voedingsstoffen veroorzaakt zuurstofverlies in kustwateren, aangezien meststoffen, afvalwater, dierlijk en aquacultuurafval een overmatige groei van algen veroorzaken, die op hun beurt de zuurstof afbreken wanneer ze worden afgebroken.

'Er is dringend wereldwijde actie nodig om de effecten van de zuurstofonttrekking in de oceanen te overwinnen en om te keren. Beslissingen die op de lopende klimaatconferentie worden genomen, zullen bepalen of onze oceaan nog steeds een rijke verscheidenheid aan leven in stand houdt, of dat bewoonbare, zuurstofrijke mariene gebieden steeds meer, geleidelijk en onherroepelijk verloren gaan. Wereldleiders zullen in juni 2020 ook samenkomen op het IUCN World Conservation Congress in Marseille om actie te ondernemen voor het herstel van de gezondheid van de oceanen - een van de belangrijkste thema's van het volgende IUCN Congres', aldus Minna Epps, directeur van het IUCN Global Marine and Polar Programme.